Η πλημμύρα της 13ης Οκτωβρίου 1955 είναι ίσως ο καταληκτικός κρίκος της αλυσίδας που σημάδεψε τον Βόλο, μια αλυσίδα που έφερε νέα πλάνα για τη μορφή της πόλης. Ακόμη όμως και αυτά τα πλάνα αποτέλεσαν αντικείμενο διαμάχης.
Αλλά μετά τον σεισμό του Βόλου και πριν από αυτόν του Βελεστίνου, και πολύ κοντά χρονικά στον πρώτο, είχε μεσολαβήσει η 13η Οκτωβρίου του 1955, που βρήκε τους Βολιώτες απροστάτευτους… Αν σκεφτεί μάλιστα κανείς με αρκετή δόση συνωμοσιολογίας και παραφυσικής, θα πει κανείς ότι η 13η Οκτωβρίου είναι «μαύρη» ημερομηνία για τον Βόλο και τη Μαγνησία. Την ίδια ημέρα, το 1944 οι Συμμαχικές Δυνάμεις επιτέθηκαν και βομβάρδισαν το λιμάνι, καθώς εκεί είχαν συγκεντρωθεί γερμανικά πλοία μετά την εκκένωση της Αθήνας από τις δυνάμεις του Άξονα, και έχοντας αποχωρήσει από τον Πειραιά!
λίγο μετά την
καταστροφή από τη
μεγάλη πλημμύρα…
Το τελειωτικό χτύπημα
Το 1989, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών όρισε την 13η Οκτωβρίου ως Διεθνή Ημέρα για τη Μείωση του Κινδύνου Καταστροφών και για την προώθηση μιας παγκόσμιας κουλτούρας μείωσης του κινδύνου καταστροφών. Βέβαια, είχε προηγηθεί η συγκεκριμένη ημέρα του 1955, με τη βροχή να προκαλεί πλημμύρες και τον θάνατο αρκετών ατόμων στον Βόλο, εκ των οποίων τα περισσότερα βρέφη και παιδιά. Ο Βόλος είχε πλέον ισοπεδωθεί και το νερό και η λάσπη τον είχαν καλύψει…
Όπως προαναφέραμε τα σπίτια ήταν κατεστραμμένα ή είχαν υποστεί μεγάλες ζημιές από τον σεισμό του του Απριλίου. Μόλις 1200 από τις 12 χιλιάδες κατασκευές έχουν επιβιώσει από τον σεισμό του Απριλίου, όπως σημειώνεται σε διάφορα κείμενα! Οι βροχές σύμφωνα με μαρτυρίες είχαν ξεκινήσει ήδη από τον Σεπτέμβριο. Η έντονη καταιγίδα άρχισε στις 13 Οκτωβρίου. Το ποτάμι φούσκωσε. Το ποτάμι έσπασε, και άρχισε η καταστροφή, η αγωνία, η προσπάθεια για επιβίωση και τελικά… ο θρήνος. Ήταν περίπου στις 4 το απόγευμα όταν έγινε το κακό, σύμφωνα και με τον Τύπο της εποχής…
Γράφει μάλιστα ο διευθυντής του Εθνικού Μετεωρολογικού Κέντρου της ΕΜΥ, Θεόδωρος Κολυδάς στην προσωπική ιστοσελίδα του για τη θεομηνία που έπληξε τον Βόλο: «Ο Βόλος χάθηκε κάτω από τα νερά των έντονων βροχοπτώσεων από τα ξημερώματα μέχρι και το μεσημέρι της Πέμπτης, όπου και η βροχή μετατράπηκε σε σφοδρή καταιγίδα. Παρότι στην ανάλυση του χάρτη που ακολουθεί (Reanalysis-GFS) το βαρομετρικό χαμηλό δεν ήταν ενισχυμένο (περί τα 1008 hPa το κέντρο του στην Ελλάδα) οι ασταθείς αέριες μάζες στην ανώτερη ατμόσφαιρα προκάλεσαν πολύ έντονες βροχοπτώσεις στα κεντρικά ανατολικά τμήματα της χώρας. Η έλευση της ψυχρής μάζας στην ανώτερη ατμόσφαιρα συνοδεύτηκε από πτώση της θερμοκρασίας με το πέρασμα και μετωπικής διαταραχής».
36 νεκρούς κατέγραψε ο Βόλος από εκείνη την ημέρα. Πολλά παιδιά. Πολλά βρέφη. Εγκλωβισμένοι σε οικίες, σε υπόγεια που είχαν καταφύγει για να διαμένουν μετά τη μανία του σεισμού. Στην αναζήτηση του αρχείου των εφημερίδων, 69 και κάτι χρόνια μετά, οι στιγμές εκείνες εμφανίζονται μπροστά στα μάτια μας. Ο πόνος αβάσταχτος που δύσκολα μπορεί να τον αντέξει ανθρώπινη ψυχή, ακόμη Οικογένειες να αναζητούν μέσα στις λάσπες, τους βράχους και τα δέντρα τις παράγκες και το βιός που είχε απομείνει από τον σεισμό του Απριλίου. Άνδρες και γυναίκες να ψάχνουν τα παιδιά τους. Μωρά παιδιά… Τραγική η ιστορία των διδύμων κοριτσιών. Τραγική η ιστορία του μόλις μερικών ημερών μωρού και ενός ακόμη, λίγων μηνών. Ακόμη και τώρα τα ίδια τα γράμματα, οι ίδιες οι λέξεις δεν αρκούν να περιγράψουν τον πόνο, τον θρήνο και το πένθος. Ακόμη και τώρα αυτές οι ιστορίες είναι αρκετές για να κλαίει κανείς για μέρες…
Ήταν 4 το απόγευμα όταν ο Ξηριάς έσπασε σύμφωνα με τις αναφορές της εποχής. Την ίδια στιγμή τα νερά του Κραυσίδωνα και του Ξηριά εισέβαλαν στη Χιλιαδού, στη Νεάπολη και στο Καπακλή. Εικόνες κόλασης στους περισσότερους δρόμους του Βόλου. Πλημμυρισμένη η οδός Περραιβού, οι Άγιοι Ανάργυροι, οι οδοί Καραϊσκάκη και Νικοτσάρα. Στη βορειοδυτική πλευρά της πόλης, οι κάτοικοι άκουσαν το βουητό του νερού που κατέβαζε ο Κραυσίδωνας σχετικά νωρίς, όντας σε εγρήγορση. Ίσως διαισθάνονταν το κακό. Γλίτωσαν ό,τι μπορούσαν να πάρουν στα χέρια τους από τα φτωχικά τους σπίτια και έψαξαν σωτηρία. Ο Χρήστος Μ. 48 ετών και η σύζυγός του Χρυσούλα 37 ετών,, κάτοικοι στην οδό Καραϊσκάκη και κατάφεραν να σωθούν πιάνοντας κλαδιά και μετακινούμενοι από δέντρο σε δέντρο.
Σπίτια κατέρρεαν, έχοντας ήδη πάθει ζημιές από τον σεισμό που είχε προηγηθεί και βρισκόντουσαν εγκλωβισμένοι κάτω από τα ερείπια. Τα παρασυρμένα κούτσουρα μαζί με πέτρες σταματούσαν στις γέφυρες του Μουρτζούκου, της Νέας Ιωνίας και του Τσαλαπάτα. Τα νερά ξεπέρασαν την κοίτη και ξεχύθηκαν με ορμή προς τους κατοίκους και τα σπίτια τους. Στην παραλία τα πάντα πλημμύρισαν από τα νερά που κατέβαιναν, όπως και οι οδοί Δημητριάδος και Ιάσονος. Εικόνες που μοιάζουν απόλυτα με αυτές του 2023…
Στη Νέα Δημητριάδα, ο τοίχος του γηπέδου κρατά τα νερά και περιορίζει την ορμητικότητά τους. Το απόγευμα της ημέρας εκείνης κάποιοι (ορθώς) άνοιξαν τρύπες στον τοίχο για να φύγει το νερό σιγά σιγά χωρίς ορμή.
Το νοσοκομείο στις επάλξεις αλλά μετά τον σεισμό δεν μπορεί να κάνει όσα θα ήθελαν τα μέλη του και βάζουν τραυματίες σε σκηνές. Στις επάλξεις και οι κλινικές Τριχόπουλου και Πιτσιώρη.
Ο Απόστολος Π. 70 ετών τότε, κάτοικος στην οδό Περραιβού ετοιμαζόταν να δει την κόρη του να παντρεύεται. Τουλάχιστον από το σπίτι του όλοι σώθηκαν. Μόνο η προίκα της κόρης του χάθηκε. Άλλες οικογένειες έχασαν πολύ περισσότερα. Έχασαν ζωές… Δεν υπάρχει κουράγιο να γραφτούν εκείνες οι ιστορίες…
Θα αναφέρουμε όμως μία αχτίδα φωτός. Ο Μ. Μ. αφηγείται την ιστορία του στον Τύπο της εποχής. Η σύζυγός του με τα παιδιά ήταν στο σπίτι τους και δεν πρόλαβαν να βγουν. Η ίδια κρατούσε το ένα παιδί. Το άλλο δεν πρόλαβε να ξυπνήσει και να σηκωθεί από το κρεβάτι του. Το νερό το παρέσυρε 200 μέτρα μακριά! «Δεν κλαίω γιατί γκρεμίστηκε το σπίτι μου. Κλαίω από χαρά γιατί σωθήκαμε. Σταυροκοπήθηκα για τη σωτηρία της γυναίκας μου και κλάψαμε μαζί για τον χαμό του παιδιού μας. Όταν το κακό κόπασε το παιδάκι μας εξακολουθούσε να ζει». Το παιδί είχε επιβιώσει και είχε εντοπιστεί μπλεγμένο στα κλαδιά ενός δέντρου!
Από την άλλη, γράφει ο Γιάννης Μουγογιάννης*:
«Λίγο μετά το μεσημέρι τις 13 Οκτωβρίου, ανοίξαν οι ουρανοί, και τ’ αστροπελέκια έπεφταν το ’να κοντά στ’ άλλο. Όσο νερό διέθετε η ατμόσφαιρα το ’ριξε πάνω στο Βόλο και στο Πήλιο. Τρεις ώρες ασταμάτητης νεροποντής, χωρίς διακοπή, χωρίς μείωση της έντασης. Αποχετευτικό δίκτυο την εποχή εκείνη δεν υπήρχε, ούτε και χρειαζόταν. Η πόλη διέθετε τη φυσική της κλίση προς τη θάλασσα και τα νερά παροχετεύονταν. Όμως η μεγάλη νεροποντή κατέβασε όλα τα νερά του Πηλίου, τα ξεροπόταμα γέμισαν και έγιναν απειλητικά. Το νερό κατέβαινε με βουητό από τις πλαγιές και τίποτα δεν το σταματούσε. Ο Κραυσίδωνας κι ο Άναυρος, οι δυο χείμαρροι που περιζώνουν την πόλη, γέμισαν μέχρι πάνω. Κι εκεί, κατά τις τέσσερις το απόγευμα, έγινε το μεγάλο κακό. Ο Άναυρος, σε μια καμπή του, έργο ανθρώπινο των αρχών του αιώνα για την παράκαμψη της πόλης, έσπασε, αφού δεν μπόρεσε ν’ αντέξει στα πολλά και ορμητικά νερά του. Το υγρό στοιχείο, ανεμπόδιστο πλέον, κατέκλυσε ολόκληρο το ανατολικό τμήμα της πόλης. Λάσπη, νερό και φερτά υλικά, συμπαρέσυραν στο διάβα τους το κάθε τι. Αντίσκηνα, παραπήγματα και ετοιμόρροπα σπίτια, μαζί με οικοσκευές και πτώματα ανθρώπων και ζωντανών, επέπλεαν και όδευαν προς τη θάλασσα. Θρήνος και κλαυθμός σ’ ολόκληρη την πόλη. Κι η νεροποντή να μη λέει να σταματήσει, και το Πήλιο να κατεβάζει εκατομμύρια κυβικά απειλητικής λάσπης. Τα υπόγεια που είχαν καταφύγει οι Βολιώτες για τον κίνδυνο των σεισμών ήταν όλα πλημμυρισμένα».
Συνεχίζει ο ίδιος: «Βιβλική καταστροφή σ’ ολόκληρο το ανατολικό τμήμα του Βόλου. Παρασυρμένα σπίτια, γκρεμισμένες σκηνές και παραπήγματα, η λάσπη μισό μέτρο, οι οικοσυσκευές στο δρόμο, πτώματα από γάτους, σκύλους και πουλερικά κι ο απολογισμός να φτάνει στους 36 νεκρούς και 24 τραυματίες. Ούτε με τους σεισμούς δεν είχαμε τόσα θύματα».
* Μουγογιάννης Γιάννης, Χωρίς σουρντίνα, Εκδόσεις Μακρινίτσα Πηλίου, στο (επιμ.) Ακρίβος Κώστας, Βόλος. Μια πόλη στη Λογοτεχνία, Μεταίχμιο, Αθήνα 2001, σ. 214-219.
«Ο Βόλος δέχθηκε τη χαριστική του βολή»
Παράλληλα, η εφημερίδα «Ελευθερία» των Αθηνών, στο φύλλο της 14ης Οκτωβρίου 1955 αναφέρει:
«Ο Βόλος, δεινώς δοκιμασθείς ήδη από τους σεισμούς, υπήρξεν η σοβαρότερον πληγείσα περιοχή. Εις την περιοχή των Αθηνών εξ άλλου, καταρρακτώδεις βροχαί άρχισσαν από της 3ης μ.μ. και συνεχίσθεισαι μέχρι αργά την νύκτα, προεκάλεσαν πλημμύρας με καταστροφάς οικιών, χωρίς ευτυχώς θύματα. Ιδιαιτέρως δοκιμάσθη ο συνοικισμός των Τζιτζιφιών, όπου κατέρρευσαν πολλαί μικραί οικίαι, των οποίων οι κάτοικοι διεσώθησαν είτε διασχίζοντες το ρεύμα των υδάτων, είτε καταφεύγοντες εις τα στέγας των διασωεισών οικιών (…). Εις τον Πειραιά η εικών ήτο παρομοία των Αθηνών, με τη διαφοράςν, ότι εις τον Πειραιάν τα ύδατα έφθασαν εις το ύψοςσ άνω του ημίσεος μέτρου, ενώ εις τας Αθήνας (και συγκεκριμένως εις την περιοχήν Τζιτζιφιών) έφθασαν τα δύο μέτρα. Η δεινότερον πληγείσα περιοχή του Πειραιώς ήτο η συνοικία Καμινίων. Μικροτέρας εκτάσεως καταστροφαί εκ πλημμυρών συνέβησαν εις Λάρισαν και Λεβάδειαν».
Η ίδια ημέρα είναι γεμάτη φόβο για το ενδεχόμενο συνέχισης των καταστροφικών πλημμυρών. Η ίδια εφημερίδα, στο φύλλο της επόμενης ημέρας (15/10/1955) έχει στο πρωτοσέλιδό της τον τίτλο «Νέαι πλημμύραι απειλούν ήδη την Θεσσαλίαν-Συνεπεία των συνεχιζόμενων ραγδαίων βροχών. Ανέρχεται επικινδύνως ο Πηνειός- Ο κ. Καραμανλής είχεν ειδοποιηθή από τον κ. Καρτάλην περί του κινδύνου των πλημμυρών».
Η περιγραφή του ανταποκριτή της «Ελευθερίας», Φαίδωνα Βαλσαμάκη είναι συγκλονιστική. Κάνει λόγο για εικόνες φρίκης μέσα στα θολά νερά του κατακλυσμού και παρουσιάζει προσωπικές μαρτυρίες από εκείνες τις ημέρες.
Έγραφε ο απεσταλμένος της εφημερίδας στην πρωτεύουσα της Μαγνησίας:
«Ο Βόλος δέχθηκε τη χαριστική του βολή. Αυτές οι τρομακτικές πλημμύρες ήρθαν να ολοκληρώσουν το δράμα του. Ανέκοψαν τον βραδύν ρυθμόν της ανοικοδομήσεως και στα μεγάλα και δυσεπίλυτα προβλήματά του προσετέθησαν νέα και-το χειρότερο-στους νεκρούς των σεισμών προσετέθησαν οι νεκροί της καινούργιας συμφοράς που τον βρήκε.
Λίγους μήνες πριν, γνώρισαν τον Βόλον σαν όρθιον νεκρό. Τον ξαναβρίσκω σήμερα βουτηγμένο μέσα στην αστάθεια, την απόγνωσι και την αγωνία. Κάποια κακή μοίρα έπεσε πάνω του και δεν τον αφήνει να σηκώση κεφάλι. η μία συμφορά διαδέχθηκε την άλλη. Μόλις άρχισε να δένη τα τραύματα που δέχθηκε από τους σεισμούς, ήλθε το νέο κακό. Δεν έχει την έκτασι, βέβαια, των σεισμών. Έχει όμως την έντασιν της φρίκης, ίδια αν όχι πιο έντονη.
Αυτό που συνέβη προχθές ήταν ένα τραγικό στιγμιότυπο. Ένας χείμαρρος που κύλησε με ορμήν για λίγα λεπτά σέρνοντας στο πέρασμά του τους ανθρώπους που έβγαζαν μέσα από τα θολά νερά τα χέρια τους, σαν επίκλησι και σαν ικεσία.
Σκηνές αλλοφροσύνης διεδραματίσθησαν κατά τη μοιραίαν εκείνη στιγμή. Μέσα σε λίγα λεπτά της ώρας έγινε το ανείπωτο κακό. Και πριν καλά-καλά διαπιστοθή ποια ήταν η έκτασί του, έρριξεν η νύκτα την μαύρη εφιαλτική αυλαία της.
Την διέλυσεν η χθεσινή μέρα. Ανάμεσα σε βαρειά μολυβένια σύννεφα που απειλούσαν να συνεχίσουν το δράμα, ξύπνησε η άτυχη πολιτεία, για να περισυλλέξη τους νεκρούς της και να μαζέψη μέσα από τον βούρκο κάποιο έπιπλο και κάποιο ρουχαλάκι που εσώθη από το χαμένο νοικοκυριό.
Στην περιοχή που κυρίως χτυπήθηκε από τη θεομηνία, υπήρχε το βουβό δράμα του χαμένου νοικοκυριού. Στο κρατικό νοσοκομείο του Βόλου υπήρχεν η γοερή τραγωδία αυτών που με έκφραση τρόμου αναζητούσαν τους δικούς των, που τους είδαν κάποια στιγμή να τους παρασύρη το ορμητικό ρεύμα και να χάνωνται για πάντα ανήμποροι να τους προσφέρουν βοήθεια.
Εικοσιεπτά άτομα μέχρι στιγμής έχασαν τη ζωή τους με τον πιο δραματικό τρόπο. Άλλοι τόσοι κυλιούνται πάνω στα μουχλιασμένα κρεβάτια του κρατικού νοσοκομείου μέσα σε σκηνές που στάζουν. Σε κάτι βρωμερά δωμάτια, ολόγυμνα, είναι ξαπλωμένα προς αναγνώρισιν τα πτώματα. Ένα γοερό κλάμα από άντρες γυναίκες και παιδιά με κόκκινα από το κλάμα μάτια και με τραβηγμένα από την αγωνία τα χαρακτηριστικά συνωστίζονται, για να αναζητήσουν μέσα στα παραμορφωμένα τυμπανιαία πτώματα τους δικούς των. Και τα κλάματα αυτών μπλέκουν με τις φωνές του πόνου που βγαίνουν από τις παρακείμενες σκηνές των τραυματιών, για να συνθέσουν μία τραγική συμφωνία που σου κάνει να κλείσης τ’ αυτιά και τα μάτια από την φρίκη».
Ο ίδιος κάνει λόγο για κρεσέντο δραματικών ιστοριών στο άρθρο του, δίνοντας στη δημοσιότητα τραγικές προσωπικές ιστορίες…
Ζημιές σε όλη τη Μαγνησία
Ζημιές όμως δεν είχε μόνο ο αστικός ιστός του Βόλου…
Στο Πήλιο και στα χωριά του οι ζημιές μεγάλες, αλλά ήταν αδύνατον να διαπιστωθούν τις πρώτες ώρες γιατί το τηλεφωνικό δίκτυο είχε υποστεί σοβαρές βλάβες. Το ρέμα στη Ζαγορά είχε υπερκεράσει τη γέφυρα. Στην Αγριά έσπασε το φράγμα που είχε τοποθετηθεί στον χείμαρρο που διασχίζει την περιοχή και πλημμύρισαν όλα τα υπόγια των κατοικιών καθώς και μία μεγάλη έκταση, με το νερό να ξεπερνά το ένα μέτρο.
Στο Πλιασίδι κεραυνός έπεσε και τραυμάτισε τέσσερις σμηνίτες. Η παραγωγή μήλων, πατάτας και κάστανων καταστρέφεται ολοσχερώς. Στα Κανάλια και στη Δράκεια έχουν πέσει σπίτια ενώ οι δρόμοι που οδηγούν στον Βόλοι έχουν καταστεί αδιάβατοι. Όλη η περιοχή των Λεχωνίων έχει πλημμυρίσει. Ο δρόμος Μηλεών-Βυζίτσας έχει διαλυθεί.
Η καταστροφή έχει συντελεστεί. Το στρατηγείο και ο επικεφαλής του Ιατρίδης (μετέπειτα βουλευτής) αναφέρει σε ανακοίνωσή του ότι ο όγκος των υδάτων και η ορμητικότητά τους ήταν τέτοια που παρέσυραν σπίτια ολόκληρα. Από τον Στρατό κατασκευθάστηκε εσπευσμένα ένα προσωρινό φράγμα στη δεξιά όχθη του Άναυρου και ένα ακόμη στο σημείο που το ποτάμι κάνει καμπή, με χώμα, πέτρες και σάκους με άμμο. Τα τμήματα του Στρατού στην πόλη του Βόλου ενισχύονται με 200 άνδρες από τη βάση της Νέας Αγχιάλου, ενώ 100 ακόμη στρατιώτες καταφθάνουν από τη Λάρισα με εξοπλισμό για να ενισχύσουν την προσπάθεια εκκένωσης οικιών από τα νερά και για να βοηθήσουν τους πολίτες. Ζητά από συγγενείς αγνοούμενων να σπεύσουν στο νοσοκομείο για αναγνωρίσεις…
Στην Οδό Βόλου-Λάρισας έχει καταστραφεί τμήμα του δρόμου. Αναφέρει επίσης ότι υποβλήθηκε αναφορά στην κυβέρνηση και ότι: «Ο πρόεδρος της κυβερνήσεως; Κ. Καραμανλής και ο υπουργός Τύπου κ. Ράλλης παρέσχον την διαβεβαίωσιν ότι θα παράσχουν όλα τα μέσα διά την περίθαλψιν των πλημμυροπαθών».
Ανάμεσα στους στρατιώτες που έρχονται από τη Λάρισα είναι και άτομα που είναι Βολιώτες. Θρηνούν μαζί με τις οικογένειές τους…
Την επομένη 15 Οκτωβρίου γίνεται η κηδεία 27 θυμάτων, παρουσία του υφυπουργού Ν. Σπέντζα και Γ. Κατσαφάδου. Στην κηδεία άνθρωποι χάνουν τα λογικά τους κυριολεκτικά. Στο νεκροτομείο του νοσοκομείου οι εικόνες είναι σπαρακτικές.
Όμως ο κίνδυνος δεν έχει αποσοβηθεί. Την ίδια ημέρα δεύτερη πλημμύρα σημειώνεται και χάρη στις προσπάθειες όλων, πολιτών και Στρατού, γλιτώνουν χειρότερες καταστάσεις. οι νεκροί άλλωστε έχουν φτάσει ήδη τους 36, ο ένας εξ αυτών όχι λόγω νερού αλλά λόγω ηλεκτροπληξίας από τις ζημιές που προκλήθηκαν. Όμως νέες μεγάλες υλικές ζημιές σημειώνονται στην πόλη.
Αντί για γκολ έπιανε κόσμο…
Ήδη στα φύλλα εφημερίδων εκείνων των ημερών αρχίζει και γίνεται η πρώτη αναφορά για τον τερματοφύλακα του Ολυμπιακού Βόλου, Παρίση Τσιγαρίδα που έσωσε με αυτοθυσία κόσμο και κοσμάκη.
Στη Νέα Δημητριάδα μαζί με χωροφύλακα που τον βοηθούσε, την ώρα που τα νερά παρέσερναν τα πάντα έπεφτε μέσα και έβγαζε κόσμο, με σχοινί! Υπολογίζεται ότι έσωσε περίπου 20 άτομα! Μαζί του σύμφωνα με αναφορές της εποχής και ο ιερέας του Ναού Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, πατήρ Αλέξανδρος Παπαποστόλου.
Κάτοικοι της Νέας Δημητριάδας παράλληλα αναφέρουν ότι ο χωροφύλακας Δημήτρης Πετρής έσωσε με αυτοθυσία και αυταπάρνηση επίσης πολλά κινδυνεύοντα άτομα, παρέχοντάς τους μόνος του βοήθεια.
Ξεκινά η προσπάθεια αποκατάστασης
Ο Βόλος προσπαθεί να οργανωθεί. Χρειάζονται χρήματα και ήδη διενεργείται έρανος και γίνονται δωρεές. Την αρχή κάνει ο δικηγόρος και μετέπειτα βουλευτής Γρ. Παπαστεργίου και ακολουθεί ο ξυλέμπορος Αντ. Δημότσος, με τον Νομάρχη της εποχής, Γ. Παπαδάκο να καλεί τον κόσμο ν’ ακολουθήσει το παράδειγμά τους. Οργανώνεται συσσίτιο και από τις πρώτες ημέρες 1500 άτομα λαμβάνουν έστω κάποια τρόφιμα. Ο αριθμός τις επόμενες ημέρες θα φτάσει τις 2.500, ενώ στη συνέχεια έγιναν και διαγραφές από τις σχετικές λίστες, για να μην εκμεταλλεύονται ορισμένοι την κατάσταση που επικρατούσε…
Στον Βόλο καταφθάνει ο υπουργός Οικονομικών και προσωρινά Συντονισμού, Ανδρέας Αποστολίδης, εκλεγμένος βουλευτής Μαγνησίας με την ΕΡΕ. Υπόσχεται ίση αντιμετώπιση σεισμοπαθών και πλημμυρόπληκτων, ενώ ο δήμαρχος Γ. Καρτάλης τονίζει ότι δεν γίνεται με χρήματα που έχουν προέλθει από τη φορολόγηση των πολιτών να δίνονται δάνεια και να μην υπάρχει ουσιαστική οικονομική στήριξη.
Στα φύλλα των εφημερίδων των ημερών είναι σαφής η αναφορά ότι ο τότε δήμαρχος Βόλου Γ. Καρτάλης είχε προειδοποιήσει από τον Ιούλιο του 1955 τον τότε υπουργό Υποδομών και μετέπειτα πρωθυπουργό, Κωνσταντίνο Καραμανλή για το ενδεχόμενο καταστροφικών πλημμυρών. Μάλιστα, στην επιστολή του είχε κάνει λόγο για ανάγκη άμεσης κατασκευής προστατευτικής τάφρου γύρω από την πόλη του Βόλου, υπενθυμίζοντάς του μετά πλέον την καταστροφή, ότι ουδέποτε είχε λάβει απάντηση. Στο τηλεγράφημα του δημάρχου Βόλου μετά τις καταστροφές, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε απαντήσει ότι είχε διαταχθεί μηχανικός υδραυλικών έργων να βρεθεί στον Βόλο για τη μελέτη και σε συνεννόηση με τον δήμο. Ωστόσο ο Γ. Καρτάλης σχολίασε ότι δεν συνεννοήθηκε ποτέ με κανέναν μηχανικό, γιατί: «Προφανώς ουδέποτε ήλθεν εις τον Βόλον ο «ερχόμενος» του κ. Καραμανλή».
Πάντως, απευθυνόμενος προς τον Ανδρέα Αποστολίδη, ο Γιώργος Καρτάλης είναι σαφής: «Ασφαλώς ο τρόπος με τον οποίον αντιμετωπίσθη η ανοικοδόμησις, ο Βόλος θα επεκταθή μέχρι το Πλιασίδι, τον Άναυρο και τον Κραυσίδωνα. Με τα δάνεια των 40.000 και 50.000 δρχ. είναι αδύνατον να κτισθούν σπίτια εντός της πόλεως. Εζητήθη να διατεθή ένα ποσόν δι’ απαλλοτριώσεις, προκειμένου να δημιουργηθούν πλατείαι, πάρκα κλπ εντός της πόλεως. Σήμερον ο Βόλος έχει μόνον μία πλατείαν και παρουσιάζει ως εκ τούτου πολεοδομικήν ασφυξίαν». Μάλιστα η αρθρογραφία της είναι χαρακτηριστικές οι αναφορές ότι υπήρχε αντιγνωμία μεταξύ του δημάρχου Βόλου και του στρατηγού Ιατρίδη, κάτι που επεσήμανε και ο Γ. Καρτάλης: «Παρουσιάσθη το ανήκουστον γεγονός ότι συνεζητείτο η ανοικοδόμησις της πόλεως, ερήμην του Δήμυ. Εις ουδέν άλλο σημείον του κόσμου ήτο δυνατόν να γίνει τοιούτον τι. Ουδέποτε ηρωτήθημεν και εάν ηρωτήθημεν δεν εισακούσθημεν».
Το Στρατηγείο και ο Ιατρίδης απάντησαν παράλληλα και με ανακοίνωση για τα αίτια των πλημμυρών.
Η ανακοίνωση αναφέρει:
«Προς αποκατάστασιν της αληθείας, εν σχέσει προς τα αναφερόμενα περί περιφερειακής τάφρου, αιτιών πλημμυρών και δη της τελευταίας τόσο καταστρεπτικής κλπ, το Στρατηγρίον είναι υποχρεωμένον να δηλώση τα εξής:
Ο Βόλος επλημμύριζεν ανέκαθεν και ουδέν ποτέ μέτρον είχε ληφθή υπό των υπευθύνων. Ουδέν μέτον για το δίκτυο των υπονόμων, ουδέν τιούτον ούτε στοιχειώδες δια την εκτροπήν των εκ του Πηλίου ομβρίων υδάτων προς τους τους χειμμάρους Άναυρον και Κραυσίδωνα. Κατά την προτελευταίαν πλημμύραν ευτυχώς άνευ θυμάτων, κατεφάνη ότι ο Βόλος έμενεν όλως απροστάτευτος. Δι’ ό το Στρατηγείον, έχον υπόψιν του επιθυμία του κ. Προέδρου της Κυβερνήσεως, μετεκάλεσεν ειδικούς, οίτινες συνέταξαν μελέτη περιφερειακής τάφρου, άνευ ουδεμιάς αποζημιώσεως. Εν συνεχεία διετάχθη λεπτομερής σύνταξις του τοπογραφικού από τοπογράφους της υπηρεσίας μας, με πρόθεσιν διαθέσεως Μονάδων Μηχανικού και Μηχανημάτων δια την κατασκευήν της, ευθύς ως απελευθερούντο αύται εκ της ανοικοδομήσεως.
Η τελευταία όμως καταστροφή, καθ’ ήν εθρηνήσαμεν τόσα θύματα, δεν οφείλεται εις την έλλειψιν περιφερειακής τάφρου, αλλά εις την κάκιστην τεχνικώς κατασκευήν των φραγμάτων και αναχωμάτων γενικώς και εις την εγκληματικήν αδιαφορίαν των αρμοδίων υπηρεσιών δια την πόλιν του Βόλου, δια την διαμόρφωσιν της κοίτης των χειμάρρων και την εν γένει συντήρησιν ταύτης, ως και διαφόρων προστατευτικών έργων.
Τα φράγματα του Αναύρου, τα παρασυρθέντα, ήσαν ικανά να αντιστούν εις ελάχιστην ποσότητα ύδατος και φυσικά εις ανάλογον πίεσιν, η δε κοίτη αντί να διατηρήται κοίλη δια την εύκολον διαρροήν, διεμορφώθη λόγω των προσχώσεων εις κυρτήν και ούτω οι όγκοι του ύδατος μη διαρρέοντες ευκόλως προς την θάλασσαν λόγω της περιωρισμένης εκ των προσχώσεων διατομής της κοίτης ηύξησαν εις μέγιστον βαθμόν την πίεσιν, με συνέπειαν την απώθησιν των τόσον ασθενών φραγμάτων, καταστάντων έτι ασθενεστέρων λόγω των υποσκαφών και άτινα μάλιστα ούτε καν εξωτερικήν ενίσχυσιν είχον.
Αυτή είναι η αλήθεια και μόνον και οι φωνασκούντες ας σιωπήσουν. Είναι ασέβεια προς τα ατυχή θύματα οι ένοχοι να προσπαθώσι να καλύψωσι τας βαρύτατας ευθύνας των, κατηγορούντες άλλους. Ποιοι εσχεδίασαν, επέβλεψαν και κατεσκεύασαν τα φράγματα, είναι γνωστοί».
Η σύγκρουση πάνω από τον γκρεμισμένο και πλημμυρισμένο Βόλο ήταν πλέον κάτι περισσότερο από ορατή… Την ίδια ώρα η καθημερινότητα δυσκολεύει. Το νερό έφυγε, αλλά η λάσπη έμεινε πίσω και σχεδόν σε όλους τους δρόμους. Αυτή άρχισε να ξεραίνεται σε κάποια σημεία, με αποτέλεσμα σκόνη να κυριαρχεί, με τον Τύπο της εποχής να κάνει λόγο για… κατάρα, κάτι που προφανώς θυμίζει στον απόλυτο βαθμό την κατάσταση που επικράτησε στον Βόλο μετά τις πλημμύρες του 2023! Παράλληλα, σε αρκετά σημεία η πόλη του Βόλου λόγω της λάσπης μοιάζει με βάλτο και ο ηλεκτροφωτισμός δεν είχε αποκατασταθεί, οπότε η κυκλοφορία ειδικά τα βράδια γινόταν επικίνδυνη! Σε κάποια φάση το Στρατηγείο με ανακοίνωσή του ζητά και από τους πολίτες να συμμετέχουν στον καθαρισμό των οδών, αφού χαρακτηρίζει τον όγκο των εργασιών ασύλληπτο, και επισημαίνει ότι τα μηχανικά μέσα δεν προσφέρονται για τον καθαρισμό των πεζοδρομίων.
Η κυβέρνηση υπόσχεται δάνεια εκ νέου, μετά από αυτά που είχαν ή επρόκειτο να διατεθούν για τους σεισμόπληκτους αλλά και ότι εντός του Νοεμβρίου θα ανεγείρονταν οι οικίες που καταστράφηκαν από τις πλημμύρες. Υπόσχεται επίσης έργα οδοποιίας αλλά και προστασίας από τους χειμάρρους. Την ίδια στιγμή, το γενικότερο συμπέρασμα είναι ότι στην πράξη τα χορηγούμενα στεγαστικά δάνεια για τους σεισμοπαθείς έχουν κριθεί ανεπαρκή. Μόνο από τις πλημμύρες αξίζει να σημειωθεί ότι οι ζημιές φτάνουν τα τέσσερα εκατομμύρια δραχμές, πάνω από 10 εκατομμύρια σημερινά ευρώ.
Οι φωνές να μην συνεχιστεί η κατασκευή μικροκατοικιών παραμένουν έντονες, και ζητούν η ανοικοδόμηση του Βόλου να συνεχιστεί με φόντο πολυκατοικίες. Γίνεται προσπάθεια για τροποποίηση των σχεδίων των συνοικιών, ενώ τονίζεται ότι μόνο το αρμόδιο υπουργείο αποφασίζει και ότι ο Δήμος μπορεί να γνωμοδοτεί αλλά δεν είναι το η κυβέρνηση υποχρεωμένη να εισακούσει τις προτάσεις του! Παράλληλα γίνεται λόγος για ελάχιστη ρυμοτόμηση και ότι θα είναι περιορισμένος ο αριθμός εκείνων που θα θιγούν από την εφαρμογή των σχεδίων! Οι περιοχές της Νέας Δημητριάδας και της Νέας Ιωνίας είναι στο μικροσκόπιο, ενώ αναφορά γίνεται σε πλατείες και σε πλάτος των νέων οδών από 4 έως 16 μέτρα. Για τις πλατείες; «Ελήφθη μέριμνα περιορισμού τούτων» αναφέρουν τα δημοσιεύματα της εποχής!
Στις 24 Οκτωβρίου 1955 παραδόθηκαν από το υπουργείο Δημοσίων Έργων τα σχέδια για τις συνοικίες του Βόλου και της Νέας Ιωνίας, περιμένοντας προτάσεις από τους δημοτικούς επικεφαλής, και πιθανές ενστάσεις για έναν μήνα, ενώ τονίζεται και πάλι ότι αυτές δεν θα εφαρμοστούν υποχρεωτικά… την ίδια στιγμή το Στρατηγείο είναι αυτό που εκδίδει οικοδομικές άδειες, λόγω των έκτακτων συνθηκών όπως αναφέρεται! Χρειάστηκε να περάσουν αρκετοί μήνες και ενώ είχαν ήδη διαμορφωθεί δεδομένα για τη ρυμοτομία της πόλης του Βόλου, για να περάσουν καθήκοντα και αρμοδιότητες στη δημοτική Αρχή…
Πηγή: Ειδικό ένθετο του Ομίλου Καρεκλίδη- «Στιγμές Ιστορίας-Ο Βόλος που χάθηκε-Τα δεινά στη Δεκαετία 1950-1960-Το Σήμερα και το Αύριο»
