Στις 2 Νοεμβρίου 1881 έγινε η απελευθέρωση του Βόλου από τους Οθωμανούς και η ενσωμάτωση της περιοχής στο ελληνικό κράτος. Δυστυχώς, σύμφωνα και με την κ. Αννίτα Πρασσά, Προϊσταμένη των Γενικών Αρχείων του Κράτους Μαγνησίας που μίλησε πρόσφατα στο Ράδιο ΕΝΑ και στον Γιώργο Καρεκλίδη είναι μια επέτειος, μια γιορτή μισοξεχασμένη, τη στιγμή που άλλες πόλεις, όπως το Ναύπλιο, η Ύδρα, τα Γιάννενα, η Θεσσαλονίκη τιμούν με αφιερώματα και εκδηλώσεις την απελευθέρωσή τους. Εδώ ωστόσο στον Βόλο τα πράγματα είναι διαφορετικά και πλέον λίγοι γνωρίζουν πως το 1881 έγινε ουσιαστικά η μεγάλη αστική εκτόξευση της περιοχής και η αρχή της αναπτυξιακής της τροχιάς.
Από την πλευρά των Γενικών Αρχείων του Κράτους Μαγνησίας, όπως ανέφερε η κ. Πρασσά, υπάρχει υλικό που αφορά στην περίοδο της απελευθέρωσης, πολύ σημαντικό, που δείχνει την ιστορία. Τα ΓΑΚ πραγματοποιούν ψηφιακά αφιερώματα που αναρτώνται στο facebook, ενώ παλαιότερα διεξάγονταν εκθέσεις με παρόντες μαθητές της περιοχής, ενώ σημαντική συμβολή είχε και ο Δήμος Βόλου, που είχε προχωρήσει το 2011-2012 σε ένα αφιέρωμα για τα 130 χρόνια και μια ημερίδα που είχε φτάσει μέχρι και το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.
“Δυστυχώς είναι μια τοπική εορτή που είναι μισοξεχασμένη και βλέπω ότι σε άλλες πόλεις γίνονται αφιερώματα , στο Ναύπλιο , την Ύδρα, τα Γιάννενα, τη Θεσσαλονίκη, αλλά εδώ έχει πέσει σε αδράνεια. Σκεφτόμουν ότι επειδή φέτος είναι και τα 200 χρόνια από την απελευθέρωση από τους Τούρκους , θα έπρεπε να δώσουμε ιδιαίτερη βαρύτητα”, είπε χαρακτηριστικά η κ. Πρασσά, σχολιάζοντας το γεγονός ότι η εν λόγω ημέρα περνάει πλέον … στα ψιλά.
Η προϊσταμένη των ΓΑΚ επεσήμανε πως μπορεί το 1821 να συμμετείχαν όλες οι περιοχές της Ελλάδας εναντίον των Οθωμανών, όμως δεν απελευθερώθηκαν όλες ταυτόχρονα κι η περιοχή μας απελευθερώθηκε μετά από 60 χρόνια, το 1881. “Η Μαγνησία συμμετείχε δυναμικά στο όραμα της Μεγάλης Ιδέας, της απελευθέρωσης, της ενσωμάτωσης στο ελληνικό κράτος που ήταν ένας διακαής πόθος που διεκδικούσαν και με τρομερά αντίποινα. Από το 1881 που ενσωματώθηκε η περιοχή στο ελληνικό κράτος, πολλαπλασιάστηκαν οι προοπτικές στην πόλη, γιατί από το 1841 με τη δημιουργία του εμπορικού συνοικισμού τότε δημιουργήθηκαν κάποιες προϋποθέσεις χάρη και στην γεωγραφική θέση, το λιμάνι, αλλά όταν ενσωματώθηκε στο ελληνικό κράτος η πόλη, απογειώθηκε και μιλάμε στον μεσοπόλεμο για το αστικό θαύμα”, εξήγησε η ίδια, συμπληρώνοντας πως δόθηκαν οι προοπτικές στην πόλη για πολύ μεγάλη ανάπτυξη στη βιομηχανία, το εμπόριο, στον δευτερογενή τομέα γενικότερα και μέχρι το 1912 που απελευθερώθηκε η Θεσσαλονίκη, ο Βόλος ήταν το βορειότερο σύνορο του ελληνικού κράτους και το λιμάνι του ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο, μετά τον Πειραιά και η πόλη, ως βιομηχανικό κέντρο έφτασε στο απόγειό της.
Γιατί λέγονται οι Βολιώτες Αυστριακοί;
Στη σύγχρονη εποχή οι Βολιώτες έχουν το προσωνύμιο “Αυστριακοί”. Από που όμως προέκυψε αυτό το όνομα και πως συνδέεται με την ενσωμάτωση του Βόλου στο ελληνικό κράτος;
Όπως επεσήμανε η κ. Πρασσά υπάρχουν διάφορες εκδοχές κυρίως επειδή όταν ήρθαν τα αυστριακά καράβια σηκώσανε οι Βολιώτες την σημαία των Αυστριακών για να μην τους επιτεθούν οι Τούρκοι. Άλλοι λένε ότι είναι θέμα νοοτροπίας και συμπεριφοράς. “Ο Βόλος από τα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης είχε μία πολυπολιτισμικότητα , ήταν μια πόλη δεκτική στο νέο, είχε την νοοτροπία της ανοιχτοσιάς, γι’ αυτό και πάρα πολλοί Έλληνες από την Ήπειρο, την Πελοπόννησο εγκαταστάθηκαν μόνιμα εδώ και συνέβαλαν στην ανάπτυξή της. Στον Βόλο είχε εγκατασταθεί και η πρώτη εταιρεία αυστριακών συμφερόντων που ήρθε στο λιμάνι του Βόλου”, ανέφερε.
Η σπουδαία συλλογή των ΓΑΚ Μαγνησίας
Όπως επεσήμανε η κ. Πρασσά οι τοπικές επέτειοι, πέραν των εθνικών, θα πρέπει να γίνουν θεσμοί και τα ΓΑΚ έχουν σημαντικό και πολύτιμο υλικό που τεκμηριώνει τα γεγονότα.
” Έχουμε μια μικρή συλλογή με οθωμανικά έγγραφα που αφορούν αγοραπωλησίες ακινήτων, έχουμε μια συλλογή που μας έχει δώσει ο καθηγητής Γιάννης Πατρίκος από την κοινότητα του Τρικερίου, επίσης γύρω από την απελευθέρωση έχουμε πολύ σημαντικά εκπαιδευτικά αρχεία, που βλέπουμε τα πρώτα βήματα των σχολείων και πως αναπτύσσεται η εκπαιδευτική πραγματικότητα, καθώς έχει ενσωματωθεί η περιοχή στο ελληνικό κράτος. Έχουμε τις πρώτες δικαστικές αποφάσεις, σημαντικά συμβολαιογραφικά αρχεία. Επίσης από την πολύ σημαντική συλλογή του Νίκου Μαστρογιάννη έχουμε το ιδρυτικό βασιλικό διάταγμα για το Πρωτοδικείο Βόλου με την υπογραφή και σφραγίδα του Γεωργίου του Α’ με χρυσά γράμματα, όπως και σημαντικά αρχεία επιχειρήσεων της εποχής”, επεσήμανε η προϊστάμενη των ΓΑΚ.
Η μεταβίβαση της παραλίας του Βόλου σε…Βολιώτες
Εκτός από τα “πολεμικά” στοιχεία, τα στοιχεία της επανάστασης και της τελικής ενσωμάτωσης, στα ΓΑΚ υπάρχουν έγγραφα που δείχνουν πως η παραλία του Βόλου μεταβιβάστηκε σε Βολιώτες, σε Έλληνες της διασποράς, σε γαιοκτήμονες της εποχής.
” Έχουμε τα πρώτα συμβολαιογραφικά έγγραφα από το 1882 του Εμμανουήλ Καραμανώλη, του Κωνσταντίνου Βλαχονικολόπουλου, δύο από τους σημαντικότερους συμβολαιογράφους του Βόλου, που φαίνονται οι μεταβιβάσεις ακινήτων, πολλά που ήταν από τσιφλικάδες όπως ο Αριστείδης Μουσούρης, ο οποίος είχε στην παραλία του Βόλου τον πρώτο αλευρόμυλο. Οι Έλληνες της διασποράς που από το 1878 έβλεπαν ότι μπορεί να απελευθερωθεί η περιοχή είχαν αρχίσει να προσεγγίζουν Οθωμανούς μεγαλογαιοκτήμονες και είχαν αρχίσει να αγοράζουν μεγάλες εκτάσεις γης. Αργότερα, είτε κράτησαν τα κτήματα είτε είχαν πουλήσει κάποια από αυτά. Σημαντικό στοιχείο είναι και πως ο Μαυροκορδάτος είχε εμπλακεί στους σιδηροδρόμους της Θεσσαλίας , που ήταν από τα πρώτα μεγάλα έργα υποδομής και είχε συμπέσει και στην εποχή, με τον Χαρίλαο Τρικούπη, του μεγάλου οραματιστή πολιτική που έβαλε τα θεμέλια της αστικής ανάπτυξης “, υπογράμμισε η κ. Πρασσά.
Όσοι επιθυμούν να αναζητήσουν και να μάθουν την ιστορία του Βόλου, όσοι θέλουν να δουν και να ξεπηδήσουν ιστορίες και πληροφορίες από μία άλλη εποχή μπροστά στα μάτια τους, μπορούν κατόπιν ραντεβού λόγω Covid να επισκεφθούν τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, που στεγάζονται σε ένα κτήριο του μεσοπολέμου δωρεά της Ελπίδας Ματζώρου, στην οδό Μαγνήτων με Σπυρίδη. Το τηλέφωνο επικοινωνίας είναι 24210 45833.
