Επιλογές…

Γράφει ο Βασίλης Ντακούμης, Δρ Κοινωνιολόγος

Η στάση όλων μας, με τη συμμετοχή μας σε ένα υποτίθεται συλλογικό όργανο όπως είναι το Δημοτικό Συμβούλιο και ανεξάρτητα από τις προθέσεις μας, έχει διαπαιδαγωγικό χαρακτήρα.
Όταν συμμετέχεις, έστω σιωπώντας, σε έναν διάλογο ύβρεων, γίνεσαι μέρος αυτού του διαλόγου, αποδέχεσαι το «δικαίωμα» στην ύβρη από όποιον την εκστομίζει, στο όνομα του ιδιόμορφου δήθεν χαρακτήρα και της αθυροστομίας του.
Όταν αυτή η συμμετοχή γίνεται στο πλαίσιο θεσμών, η αποδοχή αυτού του ψευδοδικαιώματος, δεν είναι πλέον μια ατομική υπόθεση. Αποκτά ευρύτερα κοινωνικά χαρακτηριστικά και γίνεται διαπαιδαγωγική λειτουργία.
Ο λόγος, είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα απλό μέσο επικοινωνίας. Χαρακτηρίζει την κοινωνική ταυτότητα και τον πολιτισμό αυτών που τον χρησιμοποιούν. Τα προβληματικά λοιπόν χαρακτηριστικά του υβριστικού λόγου, αντανακλούν το ίδιο προβληματικό βάθος και περιεχόμενο της μη επικοινωνίας, του φανατισμού, της επιβολής…
Ο υβριστικός λόγος δεν είναι απλά αθυροστομία και πολύ περισσότερο δεν είναι λαϊκός λόγος, μπορεί να μοιάζει, αλλά δεν είναι. Είναι δηλαδή λαϊκιστικός λόγος που, σε θεσμικό επίπεδο, διαπαιδαγωγεί τους πολίτες στην έλλειψη επιχειρημάτων, στην κυριαρχία του ισχυρού και όχι της ορθής επιχειρηματολογίας.
Αντίθετα, ο λαϊκός λόγος είναι λόγος εύστοχος, ευθύβολος και περιεκτικός, ενώ αποτελεί απόδειξη ωριμότητας και κριτικής ικανότητας να ανακαλύπτεται και να προβάλλεται το ουσιώδες και όχι το περιττό.
Είναι λοιπόν απόλυτα αναγκαία η ευθύτητα τουλάχιστον στις κοινωνικές δραστηριότητες που αφορούν τον δημόσιο βίο. Η επιτυχημένη όμως διατύπωση σκέψεων, προϋποθέτει και λεξιλογικό πλούτο, γνώση του λόγου και βαθιά σκέψη. Οι προϋποθέσεις αυτές, δεν μπορούν να ικανοποιηθούν αν ο υβριστικός λόγος βρίσκει ακροατήριο, ακόμη και σιωπηλό. Στις περιπτώσεις αυτές, η μόνη αποδεκτή στάση στοιχειώδους αξιοπρέπειας και αυτοσεβασμού, είναι η στάση της αποχής.
Ο υβριστικός λόγος που αναδεικνύεται από τις μεγαλόσχημες δηλώσεις πολιτικών που δεν αποσκοπούν παρά μόνο σε μια εφήμερη δημοσιότητα, δεν θα μπορούσε παρά να έχει το ίδιο προβληματικό βάθος και περιεχόμενο, μ’ αυτό της οπαδοποίησης. Όσο φίλαθλος είναι ένας οπαδός, όσο σηματοδοτούν διάλογο οι πράξεις βίας στα γήπεδα, άλλο τόσο κοινωνικά ωφέλιμος είναι ένας υβριστής κι άλλο τόσο σηματοδοτούν ανθρωπιά οι ύβρεις του.
Όσο η πνευματική καλλιέργεια και μόρφωση θα εξοστρακίζονται από τον φασίζοντα λαϊκισμό της αυτοπροβολής, τόσο πιο συχνά θα γινόμαστε δέκτες ποικιλώνυμων «σωτήρων», θύματα ενός εύπεπτου και επιφανειακού πολιτικού λόγου, που μόνο πολιτικός δεν είναι, αφού δεν συνδέεται ούτε με τις θεσμικές ανάγκες, ούτε με τις πραγματικές κοινωνικές ανάγκες του τόπου. Μόνο του χαρακτηριστικό, η ατομική ιδιοτέλεια.
“Λαός αγράμματος, λαός ευάγωγος” θα μπορούσε να είναι -και είναι- το σύνθημα ηγετών που θέλουν να ποδηγετήσουν τους αμαθείς με την ημιμάθειά τους…
Κι όμως, ο ουσιαστικός, μεστός σε περιεχόμενο, λόγος είναι μεν δύσκολος, μα τόσο αναγκαίος…
Ο λόγος που χρησιμοποιούμε καθορίζει τη σκέψη, γενικά την πνευματική μας δραστηριότητα και τελικά την προσωπικότητά μας. Κι ο ελληνικός λόγος, είναι τόσο πολύμορφος, με τόσο λεξιλογικό πλούτο… Τι άλλο επιχείρημα να δανειστώ απ’ αυτό του Νικηφόρου Βρεττάκου:
«Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φως θα ελιχθώ προς τα πάνω όπως ένα ρυάκι που μουρμουρίζει. Κι αν τυχόν κάπου ανάμεσα στους γαλάζιους διαδρόμους συναντήσω αγγέλους, θα τους μιλήσω ελληνικά, επειδή δεν ξέρουνε γλώσσες. Μιλάνε μεταξύ τους με μουσική»
Πόσο πιο όμορφος θα ήταν αλήθεια ο πολιτικός λόγος, αλλά και ο καθημερινός λόγος όλων μας, αν είχαν ψήγματα, έστω, απ’ την ελληνική λογοτεχνία… Τουλάχιστον δεν θα ήταν «λόγος να γίνεται…»

Εγγραφείτε στην ομάδα Magnesianews στο Viber για να λαμβάνετε ενημερώσεις.
Ακολουθήστε τη ροή Magnesianews στο Google News και μείνετε σε επαφή με ότι συμβαίνει.