Το βιβλίο είναι ένα αντικείμενο, όπως και χιλιάδες άλλα. Η διαφορά όμως ενός βιβλίου, ενός μουσικού έργου ή ενός πίνακα ζωγραφικής βρίσκεται πέρα από τη χρηστική τους αξία. Βρίσκεται στο ότι παραμένουν στο χώρο του σπιτιού μας για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα χωρίς να χάνουν την αρχική τους αξία. Το αντίθετο μάλιστα, την επαυξάνουν.
Αυτό δίνει στο χρήστη την αίσθηση ότι αγγίζει την αιωνιότητα. Αυτή είναι η προαιώνια αξία του έργου τέχνης, η αντοχή του μέσα στο χρόνο. Σήμερα όμως στην εποχή της ταχύτητας, στη λογοτεχνία συμβαίνει ό,τι στον κόσμο του χρήματος και στον κόσμο της πολιτικής. Χρειάζεται η εμπορική αναγνώριση για να εξασφαλίσουν την επιρροή τους. Αυτό έρχεται να το εξασφαλίσει το εκδοτικό κατεστημένο, πρόσφατα δε και το τηλεοπτικό. Όσο πιο αναλώσιμη γίνεται η τέχνη, τόσο πιο εικονική γίνεται και η παρουσία της. Ο κόσμος της κατανάλωσης επιχειρεί να υφαρπάσει τον τελετουργικό ρόλο της τέχνης, να πλαστογραφήσει τους κανόνες του, ως μέρος ενός εφήμερου σώου. Όμως ο πρωτοποριακός λόγος αντεπιτίθεται ανασυνθέτοντας όλα εκείνα που συνθέτουν τον έντεχνο λόγο: ρυθμό, μουσική, εικονοποιϊα, φρασεολογία (γλώσσα εποχής), εναλλακτική γλώσσα (όχι καθημερινή). Πρόθεση της πρωτοπορίας είναι να χαλάσει τη συμπραξη ηθικής και οικονομίας, να αποδιοργανώσει το διαπλεκόμενο ηθικο-πολιτικό και οικονομικό σύστημα. Σύμμαχος της Πρωτοπορίας είναι η αντοχή της στο χρόνο. Η διαχρονική αξία. Γιατί η πρωτοπορία απευθύνεται στις διαρκείς ανάγκες του ανθρώπου: να οραματίζεται και να αντιστέκεται.
Συχνά προβάλλεται το επιχείρημα της δυσκολίας ή της διαφορετικότητας ενός λογοτεχνικού κειμένου για να δικαιολογηθεί η εμπορικότητα. Η δυσκολία δεν είναι τιμωρία και βάσανος, είναι πλούτος και ανταμοιβή. Η ευκολία δεν είναι αλληλοκατανόηση, είναι χειραγώγηση και εμπαιγμός. Δεν είναι τυχαίο ότι κανένα από τα χιλιάδες εκδιδόμενα βιβλία δε μένει για πολύ στα ράφια του σπιτιού μας. Κανένας από τους χιλιάδες σημερινούς συγγραφείς δε μένει στη μνήμη, μόλις τα βιβλία του εξαφανιστούν από τις βιτρίνες των κεντρικών βιβλιοπωλείων. Η εύληπτη γραφή και το εύπεπτο θέμα τα καθιστούν αναλώσιμα.
Η μοντέρνα αισθητική έφερε μια επανάσταση στην αγορά. Δημιούργησε ισότιμους καταναλωτές. Καθιέρωσε τις ίσες ευκαιρίες και την προσωπική αισθητική. Σε αντιδιαστολή η καλή λογοτεχνία έχει στόχο να μετατρέψει τον αναγνώστη σε συγγραφέα. Να μιλήσει στον διανοητικό του κόσμο. Να ξυπνήσει τις δημιουργικές του ιδιότητες. Όχι να του δώσει έτοιμη τροφή.
Για να προχωρήσεις σήμερα στη λογοτεχνία, πρέπει να ξέρεις πώς να γράψεις ένα δελτίο τύπου, όχι ένα ποίημα, πολύ δε περισσότερο ένα μυθιστόρημα. Τότε οι αριθμοί ευημερούν, τα κομμάτια πουλάνε, είναι κλεισμένα τα ιβέντς, οι διαμονές κανονισμένες – επιλεγμένο το ακροατήριο με εξημερωμένα αντανακλαστικά. Οι εκδότες- μάνατζερ είναι αφοριστικοί: “το κοινό πρέπει να παίρνει αυτό που ζητάει”. Αν ζητάει ανία και ηπιότητα, τότε αυτό θα πάρει. Ο συγγραφέας πρέπει να σέβεται τις συνήθειες της αστικής τάξης – αυτοί αγοράζουν “λογοτεχνία”. Να τους συμπεριφέρεται σαν να είναι παιδιά, να μην τους αγγίζει, ούτε να τους τρομάζει. Να είναι ήπιος, να χαϊδεύει τις προκαταλήψεις και τη ματαιοδοξία τους. Έτσι ενσωματώνεται κανείς στο σωματείο των λογοτεχνών.
Ο πραγματικός ποιητής, και ο λογοτέχνης, πρέπει “να καβαλήσει την τίγρη”. Να αφήσει αδάμαστο το λόγο του να ξυπνήσει τα δημιουργικά ένστικτα των αναγνωστών. Να αξιοποιήσει την πρώτη ύλη από την οποία είναι φτιαγμένος ο συγγραφέας και ο αναγνώστης, χωρίς μεσάζοντες. Ο μέσος αναγνώστης έχει το δίλημμα: μόδα ή αλήθεια; Παθητικότητα ή ενεργητικότητα; Παθητικό είναι το γνωστό, το αναγνωρισμένο. Ενεργητικό είναι το άγνωστο, το παραγνωρισμένο. Και αυτό υπάρχει, αρκεί να το αναζητήσεις.
