Γράφει ο Δημήτρης Δερβένης*
Με αφορμή τη σημερινή ομιλία της Άννας Διαμαντοπούλου στον Βόλο, ανακάλεσα μνήμες που φέρνουν και τη δική της σφραγίδα, από μια κρίσιμη ιστορική περίοδο του Βόλου και της Μαγνησίας, αλλά και της χώρας γενικότερα.
Είμαστε στα μέσα της δεκαετίας του ’90. Το πρώτο κύμα της παγκοσμιοποίησης καλπάζει. Το κύμα που βασίζεται στη συρρίκνωση του κόστους παραγωγής στη βιομηχανία και ιδιαίτερα του κόστους εργασίας. Στο πρόσφατα παγκοσμιοποιημένο επιχειρηματικό περιβάλλον, μεγάλες βιομηχανίες εντάσεως εργασίας μετακινούνται από την Ευρώπη και τον υπόλοιπο ανεπτυγμένο κόσμο σε χώρες του λεγόμενου τρίτου κόσμου. Εκεί, βρίσκουν εργατικό δυναμικό σε αφθονία, με μικρό έως εξευτελιστικό κόστος.
Άμεση συνέπεια για την Ελλάδα, μια σοβαρή κρίση αποβιομηχάνισης. Η Μαγνησία, με μια από τις μεγαλύτερες Βιομηχανικές Περιοχές (ΒΙ.ΠΕ) της χώρας, την αισθάνεται επώδυνα. Μεγάλες βιομηχανίες, με χιλιάδες εργαζόμενους κλείνουν οριστικά, όπως η κλωστοϋφαντουργία Βαμβακουργία Βόλου και η πρώτη ελληνική αυτοκινητοβιομηχανία ΤΕΟΚΑΡ των Αφων Θεοχαράκη. Άλλες συρρικνώνονται δραματικά, όπως η τσιμεντοβιομηχανία ΑΓΕΤ με το εργοστάσιο ΗΡΑΚΛΗΣ, στο Βόλο.
Στο Βόλο και στην εργατομάνα Νέα Ιωνία, ξετυλίγεται το δράμα της ανεργίας χιλιάδων οικογενειών βιομηχανικών εργατών. Βιομηχανικοί εργάτες δεύτερης και τρίτης γενιάς, οι οποίοι δεν έχουν την εναλλακτική λύση να στραφούν, εύκολα, σε άλλα επαγγέλματα.
Σε αυτό το ζοφερό περιβάλλον, έχουμε τα «γεννητούρια» ενός καινούργιου θεσμού. Το 1995, η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, προπάτορας της σημερινής Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης, αντικαθιστά την κρατική Νομαρχία. Μία ακόμη τολμηρή μεταρρυθμιστική πρωτοβουλία της τότε κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, σε συνέχεια πολλών άλλων, για την αναβάθμιση της Πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης. Στη Μαγνησία εκλέγεται Νομάρχης ο Πάνος Σκοτινιώτης και ο υπογράφων αναλαμβάνει Αντινομάρχης Ανάπτυξης και Απασχόλησης, στους τομείς Βιομηχανίας-Βιοτεχνίας, Εμπορίου και Τουρισμού.
Ένα χρόνο μετά, το 1996, η Άννα Διαμαντοπούλου εκλέγεται βουλευτής και αναλαμβάνει Υφυπουργός Ανάπτυξης, με ευθύνη τις Ιδιωτικοποιήσεις και τη Βιομηχανική Αναδιάρθρωση. Ο τίτλος του χαρτοφυλακίου αναδεικνύει τις προτεραιότητες της εποχής. Δείχνοντας εμπιστοσύνη στο νέο αυτοδιοικητικό θεσμό, αφού και η ίδια έχει χρηματίσει Νομάρχης, στην αρχή της πολιτικής καριέρας της, σε ηλικία μόλις 26 ετών, ξεκινάμε μια ενθουσιώδη και καρποφόρα συνεργασία για να αντιμετωπίσουμε το κεντρικό πρόβλημα της εποχής, όπως περιέγραψα στην αρχή. Καρπός αυτής της συνεργασίας ήταν αρκετές πρωτοβουλίες, πρωτότυπες και καινοτόμες, από τις οποίες θα ξεχωρίσω τρεις.
Φθίνουσες Βιομηχανικές Περιοχές. Ο καινοφανής όρος εμπεριείχε μέτρα που στόχευαν να αναθερμάνουν το επενδυτικό ενδιαφέρον στις περιοχές που είχαν πληγεί από την αποβιομηχάνιση και έτσι, να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, κυρίως στον βιομηχανικό τομέα. Βασικό εργαλείο ήταν η τροποποίηση του Αναπτυξιακού Νόμου και η καθιέρωση δελεαστικών κινήτρων για τις συγκεκριμένες περιοχές, μεταξύ των οποίων ήταν, βεβαίως και η Μαγνησία. Τα κίνητρα, υψηλές επιδοτήσεις, αφορολόγητα ποσά και άλλα, ήταν άμεσα συνδεδεμένα με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Παράλληλα, υπήρξαν μέτρα, όπως προγράμματα κατάρτισης ανέργων σε νέες ειδικότητες και άλλα. Αποτέλεσμα ήταν να αναζωογονηθούν, σταδιακά, οι επενδύσεις, από νέους επιχειρηματίες, μερικοί εξ αυτών, τέως υψηλά διοικητικά στελέχη βιομηχανιών που έκλεισαν. Κουφάρια βιομηχανικών κτιρίων επαναλειτούργησαν και νέες θέσεις εργασίας δημιουργήθηκαν. Σήμερα, οι βιομηχανικές ζώνες της Μαγνησίας σφύζουν από ζωή, με βιομηχανίες διεθνούς διαμετρήματος (ΜΕΤΚΑ, Μύλοι Λούλη, ΣΗΛΜΑΝ, ILVIEF κ.α.)
Βιοτεχνικό Πάρκο Βόλου. Μεγάλο πρόβλημα εκατοντάδων μικρών βιοτεχνικών μονάδων ήταν η άναρχη στέγασή τους στον αστικό ιστό, συχνά με περιπτώσεις παράνομης λειτουργίας, για πολεοδομικούς λόγους. Πάγιο αίτημα των φορέων τους, αλλά και πραγματική ανάγκη ήταν η συγκέντρωση των διάσπαρτων δραστηριοτήτων σε ένα οργανωμένο χώρο, ο οποίος θα ευνοούσε την ανάπτυξή τους και τις συνέργειες. Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Μαγνησίας έπεισε την Ελληνική Τράπεζα Βιομηχανικής Ανάπτυξης (ΕΤΒΑ) που ήταν ο διαχειριστής όλων των ΒΙ.ΠΕ. της χώρας, να αναλάβει το έργο. Η Άννα Διαμαντοπούλου, κατά τη θητεία της ως Πρόεδρος του ΕΟΜΜΕΧ, βίωσε τα προβλήματα των βιοτεχνών και τόσο από την υπουργική θέση της, όσο και μεταγενέστερα, ως Ευρωπαία Επίτροπος για την Απασχόληση, συνέβαλε καθοριστικά για να μπουν οι βάσεις της δημιουργίας ενός σύγχρονου Βιοτεχνικού Πάρκου. Με την παραδοσιακή ελληνική καθυστέρηση, σε ότι έχει σχέση με τεχνικές υποδομές, το έργο ολοκληρώθηκε. Σήμερα, το Βιοτεχνικό Πάρκο Βόλου αποτελεί μια σύγχρονη επαγγελματική υποδομή, με υψηλής ποιότητας υπηρεσίες και με εγκατεστημένες σχεδόν 90 ενεργές επιχειρήσεις διαφόρων μεγεθών και κλάδων, οι οποίες απασχολούν περισσότερους από 2500 εργαζόμενους.
Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης. Ίσως η πιο ευφάνταστη και καινοτομική πρωτοβουλία για την απασχόληση που οφείλεται στην Άννα Διαμαντοπούλου, από τη θέση της Επιτρόπου Απασχόλησης. Αποτέλεσε την ιδέα-σπόρο για τον μετέπειτα επιτυχημένο και κυρίαρχο, σήμερα, θεσμό των Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Η ιδέα ήταν να δημιουργηθούν Αναπτυξιακές Συμπράξεις, μεταξύ Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τοπικών ιδιωτικών φορέων κοινωνικού χαρακτήρα, για τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε βιώσιμες και ανταγωνιστικές δραστηριότητες. Το έργο συντόνιζε μια Αναπτυξιακή Εταιρεία της Αυτοδιοίκησης και χρηματοδοτούσε η Επιτροπή Απασχόλησης της ΕΕ. Η Μαγνησία εντάχθηκε στις περιοχές πιλοτικής εφαρμογής, με απόφαση της Επιτρόπου. Τα πιλοτικά έργα που εγκρίθηκαν, ολοκληρώθηκαν με διαφορετικό βαθμό επιτυχίας και κυρίως με διαφορετική αντοχή στο χρόνο. Ως Πρόεδρος της Αναπτυξιακής Εταιρείας Μαγνησίας (ΑΝΕΜ), που διαχειρίστηκε όλα τα έργα, ξεχωρίζω ένα, εμβληματικό.
Σε ένα από τα «συντηρητικά» χωριά της Μαγνησίας, στα τέλη της δεκαετίας του ’90, η θέση της γυναίκας στην οικονομία ξεκινούσε από το σπίτι και τελείωνε στο χωράφι. Μια δράκα τολμηρές γυναίκες αποφάσισαν να κάνουν το μεγάλο βήμα, να αντιμετωπίσουν δημιουργικά τις προκαταλήψεις και να ιδρύσουν, μέσα από το Τοπικό Σύμφωνο Απασχόλησης, Γυναικείο Συνεταιρισμό για αρτοποιήματα και παραδοσιακές πίτες. Ο Δήμος παραχώρησε, δωρεάν, το πρώτο ακίνητο για να γίνει το εργαστήριο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρηματοδότησε. Εικοσιπέντε χρόνια μετά, ο Συνεταιρισμός έχει υπερσύγχρονη μονάδα catering, τροφοδοτεί ολόκληρο το νομό Μαγνησίας και απασχολεί δεκάδες γυναίκες και όχι μόνον.
Αυτά είναι μερικά δείγματα από τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται την άσκηση της πολιτικής η Άννα Διαμαντοπούλου. Θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό που τη γνώρισα και συνεργάστηκα μαζί της και της εύχομαι επιτυχία στον καινούργιο της στόχο, την Προεδρία του ΠΑΣΟΚ, προς όφελος του κόμματος, αλλά κυρίως της Πολιτικής και της χώρας.
*O Δημήτρης Δερβένης είναι Ναυπηγός Μηχ/γος Μηχανικός ΕΜΠ