La médecineestl’art de donner la vie, pas seulement de soigner le corps. Η ιατρική είναι η τέχνη να δίνεις ζωή, όχι μόνο να θεραπεύεις το σώμα.
Της Ράνιας Γάτου
ποιήτριας, δοκιμιογράφου, εικαστικού
Η ιατρική, ως επιστήμη και τέχνη, έχει διανύσει έναν μακρύ δρόμο από τις πρώτες μορφές της, αποδεικνύοντας, με κάθε καινοτομία και ανακάλυψη, ότι δεν πρόκειται για μια απλή διαδικασία εφαρμογής γνώσεων, αλλά για μια εξαιρετικά σύνθετη μορφή τέχνης που διαπνέεται από την ανθρωπιά. Στην εποχή μας, που ο κόσμος είναι αντιμέτωπος με τα αδιέξοδα της υγειονομικής ανισότητας, της τεχνολογικής υπερφόρτωσης και της εμπορευματοποίησης της ιατρικής, ο ρόλος του ιατρού δεν είναι απλώς επιστημονικός· είναι ηθικός και κοινωνικός. Και αυτή η διττή του διάσταση είναι που καθιστά την ιατρική όχι μόνο επαγγελματική πορεία, αλλά και αποστολή, μια αποστολή που απαιτεί από τον ιατρό να συνδυάζει τη γνώση με τη βαθιά αφοσίωση στον συνάνθρωπο.
Ο ιατρός, είτε αναγνωρίζεται ως ηγέτης στο επιστημονικό του πεδίο είτε ως καθημερινός λειτουργός του νοσοκομείου, καλείται να πράξει με μια βαθιά συναίσθηση της ανθρώπινης ανάγκης και ευαλωτότητας. Η ιατρική επιστήμη, έχοντας ως θεμέλιο την ερευνώμενη και αποδεδειγμένη γνώση, δεν μπορεί και δεν πρέπει να περιορίζεται στην πρακτική θεραπεία, αλλά πρέπει να αναγνωρίζει την ανάγκη για προσωπική επαφή, συμπόνια και ανιδιοτελή προσφορά. Στην καρδιά αυτής της ιατρικής προσφοράς, βρίσκεται η αναγνώριση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ζωής ως ύψιστης αξίας, και της αποστολής του ιατρού να ανακουφίσει τον πόνο και να αποκαταστήσει την υγεία, χωρίς διακρίσεις ή περιορισμούς.
Η επιστημονική πρόοδος, χωρίς την αντίστοιχη ηθική ευθύνη, μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνες καταστάσεις όπου η ιατρική αντιμετωπίζεται ως εμπορική δραστηριότητα και όχι ως λειτούργημα για το κοινό καλό. Η καταναλωτική λογική της εποχής μας έχει μολύνει πολλές φορές την ιατρική, μετατρέποντας τη σε εργαλείο για την αποκόμιση κερδών, παραγνωρίζοντας το γεγονός ότι οι ανθρώπινες ζωές δεν πρέπει να γίνονται αντικείμενα κερδοσκοπίας. Ωστόσο, οι κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες, καθώς και οι τεχνολογικές εξελίξεις, δημιουργούν νέες προκλήσεις για την ιατρική, η οποία καλείται να αναλάβει έναν ρόλο που υπερβαίνει την απλή θεραπεία του σώματος και επεκτείνεται στην αγάπη για τον συνάνθρωπο και την προσφορά σε εκείνους που έχουν ανάγκη. Η ιατρική επιστήμη δεν είναι απλώς μια τεχνική διαδικασία που εκτελείται πάνω στο ανθρώπινο σώμα, αλλά αποτελεί μια ανώτερη αποστολή, η οποία έχει βαθιές ρίζες στην ηθική, στην κοινωνική ευθύνη και, κυρίως, στην αγάπη. Είναι αυτή η αγάπη για τον άνθρωπο, η οποία κινητοποιεί το ιατρικό επαγγελματία να υπερβεί τις στενές παραμέτρους του επαγγελματισμού και να μετατραπεί σε σύμβολο αλληλεγγύης και προσφοράς. Στην καρδιά αυτής της ηθικής αφοσίωσης βρίσκεται η κατανόηση της αξίας κάθε ανθρώπινης ζωής, ανεξαρτήτως των κοινωνικών, οικονομικών ή γεωπολιτικών συνθηκών.
Στην πραγματικότητα, η ιατρική είναι ίσως το πιο ισχυρό εργαλείο του ανθρώπου για να επαναφέρει την ισότητα σε έναν κόσμο που συχνά φαίνεται να ευνοεί μόνο τους ισχυρούς. Η επαγγελματική προσφορά του γιατρού δεν είναι ένα αγαθό που προσφέρεται ως εμπορικό προϊόν, αλλά ως μια πράξη ανθρωπισμού, για την οποία η ανταμοιβή δεν βρίσκεται στην υλική αμοιβή, αλλά στην ηθική ικανοποίηση της συνείδησης και στην αναγνώριση της αξίας του ανθρώπου.
Παρ’ όλα αυτά, η ιατρική συχνά καταστρατηγείται από τις δυναμικές της αγοράς και των οικονομικών συμφερόντων, οδηγώντας σε μια επιστήμη που κινείται πέρα από την ανθρωπιά και εισέρχεται σε επικίνδυνες περιοχές εκμετάλλευσης. Η εμπορευματοποίηση της υγειονομικής περίθαλψης, η οποία έχει γίνει εξαιρετικά διαδεδομένη στη σύγχρονη κοινωνία, θέτει σε κίνδυνο τη βασική αρχή της ιατρικής: την προσφορά της υγείας χωρίς διακρίσεις, χωρίς αναγνώριση κοινωνικών διαφορών και οικονομικών προνομίων.
Είναι επομένως καθήκον των ιατρών να αντισταθούν σε αυτές τις τάσεις και να επιστρέψουν στις ρίζες της ιατρικής, εκεί όπου η φροντίδα για τον άνθρωπο είναι το υπέρτατο ιδανικό. Στην εποχή μας, όπου οι επιστημονικές ανακαλύψεις και οι ιατρικές τεχνολογίες προοδεύουν με ρυθμούς ασύλληπτους, είναι αναγκαίο να θυμόμαστε ότι η ιατρική επιστήμη δεν έχει ως σκοπό την εξυπηρέτηση των συμφερόντων μιας βιομηχανίας ή μιας ελίτ, αλλά την ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου και την αποκατάσταση της υγείας. Αυτή η προσέγγιση αναδεικνύει την ανάγκη για μια νέα, ανθρωπιστική οπτική στην ιατρική, μια οπτική που να υπερβαίνει το πεδίο της τεχνογνωσίας και να εισχωρεί στην περιοχή της πραγματικής ανθρώπινης ανάγκης.
Αναμφίβολα, η ιατρική είναι μια τέχνη που δεν περιορίζεται απλά στη θεραπεία του σώματος, αλλά επεκτείνεται στο να ενώνει την επιστήμη με την ανθρωπιά και την κοινωνική αλληλεγγύη. Ο Καθηγητής Αυξέντιος Καλαγκός, παιδοκαρδιοχειρουργός και ιεραπόστολος της ιατρικής, ενσαρκώνει αυτήν ακριβώς την ένωση επιστήμης και ανθρωπισμού. Ως πρωτοπόρος στη θεραπεία των παιδιών με συγγενείς καρδιοπάθειες, έχει αφιερώσει τη ζωή του στην προσφορά, όχι μόνο μέσω των καινοτόμων ιατρικών του επιτευγμάτων, αλλά και με την ίδρυση του “KalangosFoundation”, μέσω του οποίου προσφέρει δωρεάν χειρουργικές επεμβάσεις σε παιδιά από φτωχές και αναπτυσσόμενες χώρες. Η ιεραποστολική του δράση δεν σταματά στην ίδια την επέμβαση, αλλά επεκτείνεται στη μεταφορά γνώσης και εκπαίδευσης, έτσι ώστε οι τοπικές κοινωνίες να αποκτήσουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν τις δικές τους ιατρικές δομές, χωρίς να εξαρτώνται από τη φιλανθρωπία και τις προσωρινές λύσεις.
Η προσφορά του Καθηγητη Αυξέντιου Καλαγκού είναι πράγματι μία πράξη αντίστασης απέναντι σε έναν κόσμο που συχνά παραβλέπει τη σημασία της ίσης πρόσβασης σε υγειονομική περίθαλψη, καθώς και στον εξορθολογισμό της ιατρικής ως εμπόρευμα. Η ιατρική του προσέγγιση δεν περιορίζεται στην απλή θεραπεία των ασθενών, αλλά στο να προσφέρει ζωή και ελπίδα σε εκείνους που έχουν ελάχιστες ευκαιρίες, αποδεικνύοντας ότι η πραγματική αξία της ιατρικής είναι η αφοσίωση στην υπηρεσία του ανθρώπου και όχι στη διεκδίκηση κέρδους. Στην προσωπικότητα του Καθηγητή Αυξέντιου Καλαγκού συγχωνεύονται επιστημονική αριστεία και βαθιά ανθρωπιστική αποστολή, καταδεικνύοντας πως η ιατρική μπορεί και πρέπει να είναι ταυτόχρονα επιστήμη και αποστολή αγάπης και αλληλεγγύης προς τους πιο ευάλωτους.
Η ιατρική, σε όλη την πορεία της εξέλιξης της, δεν έχει ως μόνη αποστολή την επιδιόρθωση του ανθρώπινου σώματος, αλλά την αποκατάσταση του ανθρώπινου πνεύματος και ψυχής. Δεν είναι η χορήγηση μιας θεραπείας, αλλά η αναγνώριση της αξίας του ατόμου και η στήριξή του μέσα από μια διαδικασία θεραπευτική που δεν περιορίζεται στην φυσική διάσταση, αλλά αγκαλιάζει και την συναισθηματική και ψυχολογική του υπόσταση.
Αυτός ο ανθρωπιστικός χαρακτήρας της ιατρικής αναδεικνύεται ιδιαίτερα στις περιπτώσεις όπου οι ιατροί, εκτός από τη θεραπεία, γίνονται οδηγοί σε μια πορεία αντοχής, ελπίδας και υποστήριξης για τους ασθενείς τους. Έτσι, οι ιατροί γίνονται όχι μόνο επιστήμονες, αλλά και φιλάνθρωποι, οι οποίοι μετατρέπουν το έργο τους σε αποστολή ζωής. Μία από τις πιο συγκινητικές και βαθιές εκφάνσεις αυτής της αποστολής είναι η δωρεάν προσφορά ιατρικών υπηρεσιών σε αδύνατους ανθρώπους ή σε πληθυσμούς που πλήττονται από καταστάσεις πολέμου και φτώχειας. Είναι εκεί που η ιατρική καθίσταται πράξη ανιδιοτέλειας, μια πράξη που υπερβαίνει το στενό πεδίο της επαγγελματικής εξυπηρέτησης και ενσωματώνεται στην ευρύτερη αποστολή της ανθρωπιστικής προσφοράς.
Σε αυτό το πλαίσιο, το έργο των γιατρών και των επιστημόνων δεν έχει μόνο επαγγελματική διάσταση, αλλά και κοινωνική και ηθική. Η επιστήμη και η ανθρωπιά δεν είναι αντίθετες, αλλά αλληλένδετες. Η ιατρική είναι η τέχνη της ζωής και της προσφοράς, εκεί που η επιστήμη συναντά την καρδιά του ανθρώπου και καταφέρνει να σώσει όχι μόνο σώματα, αλλά και ψυχές.
Αναμφίβολα, οι βιοτεχνολογικές εξελίξεις και οι κοινωνικές ανισότητες θέτουν νέες, σύνθετες προκλήσεις για την ιατρική, φέρνοντας στο προσκήνιο την ανάγκη για αναθεώρηση των ηθικών της θεμελίων. Η τεχνολογία, ενώ προσφέρει ανεκτίμητα εργαλεία για την καταπολέμηση ασθενειών, ενδέχεται να υπονομεύσει την ανθρωπιστική διάσταση της ιατρικής, αν εφαρμοστεί χωρίς υπευθυνότητα και σεβασμό στην αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Παράλληλα, οι κοινωνικές ανισότητες καθιστούν την πρόσβαση στη φροντίδα ανίσχυρη για πολλούς, καθιστώντας αναγκαία την υπεράσπιση μιας ιατρικής που δεν θα διαχωρίζει, αλλά θα περιλαμβάνει, διασφαλίζοντας ίσες ευκαιρίες υγείας για όλους. Η προοπτική ενός ανθρώπινου μέλλοντος απαιτεί, λοιπόν, τη συνέχιση της ανθρωπιστικής ιατρικής μέσα από την υπεύθυνη ενσωμάτωση των νέων επιστημονικών επιτευγμάτων και την εξάλειψη των κοινωνικών εμποδίων που απειλούν την υγεία των αδύναμων στρωμάτων.
Η πραγματική πρόκληση σήμερα είναι να διατηρήσουμε αυτή την ισχυρή σύνδεση μεταξύ επιστήμης και ανθρωπιάς, να μην αφήσουμε την ιατρική να εκφυλιστεί σε ένα απρόσωπο εργαλείο κέρδους, αλλά να την ενδυναμώσουμε ως αληθινό λειτούργημα που υπηρετεί τον άνθρωπο στο σύνολό του. Όσο οι γιατροί και οι επιστήμονες παραμένουν αφοσιωμένοι στην υπηρεσία της ανθρωπότητας, τόσο η ιατρική θα παραμένει η μεγαλύτερη μορφή τέχνης και προσφοράς, ένας φάρος ελπίδας και αλλαγής στον κόσμο μας.
Η ιατρική, ως τέχνη και επιστήμη, δεν είναι μονάχα το έργο του ατόμου, αλλά η συλλογική υπευθυνότητα μιας κοινωνίας που αναγνωρίζει την αδιαίρετη αξία κάθε ανθρώπινης ζωής. Μόνο μέσω της ενωμένης δράσης της ιατρικής κοινότητας και της στήριξης των κοινωνιών, μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι οι αξίες της ανθρωπιάς, της δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης θα παραμείνουν ζωντανές και θα καθοδηγούν το μέλλον της ιατρικής. Σε αυτό το κοινό ταξίδι, η θεραπεία δεν περιορίζεται στην αποκατάσταση του σώματος, αλλά επεκτείνεται στην αναγέννηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και του πνεύματος, οδηγώντας μας σε έναν κόσμο όπου η υγεία και η ελπίδα είναι δικαίωμα όλων. Άλλωστε η υγεία είναι το μεγαλύτερο από τα δώρα, και η ικανοποίηση από την υγεία είναι το μεγαλύτερο από τα ευεργετήματα.
