Στις 23 Φλεβάρη του 1943, σ΄ ένα σπίτι στους Αμπελόκηπους, στην οδό Δουκίσσης Πλακεντίας 3, πραγματοποιήθηκε μετά από πρόταση της ΟΚΝΕ, της νεολαίας του ΚΚΕ, σύσκεψη οργανώσεων νεολαίας που κατέληξε στην απόφαση ίδρυσης της ΕΠΟΝ με χαρακτήρα εθνικοαπελευθερωτικό, αντιφασιστικό, προοδευτικό, αντιπολεμικό, φιλειρηνικό. Η δράση της αγκαλιάστηκε από την πλειοψηφία της ελληνικής νεολαίας.
Η ΕΠΟΝ ιδρύθηκε σε συνθήκες Κατοχής, παρά την ασφυκτική πίεση που επέβαλαν οι απαγορεύσεις, η τρομοκρατία, η ωμή βία των κατακτητών και των δοσίλογων συνεργατών τους. Ήταν αποτέλεσμα και συνέχεια της ορμητικής ανάπτυξης του εργατικού–λαϊκού κινήματος, του ηρωικού απελευθερωτικού αγώνα του λαού μας, με καθοριστική τη συμμετοχή της εργατικής και σπουδάζουσας νεολαίας.
Η μέρα ίδρυσης της ΕΠΟΝ συνέπεσε με την επέτειο ίδρυσης του ηρωικού Κόκκινου Στρατού, που τσάκιζε στα μέτωπα του πολέμου το χιτλερικό τέρας και άνοιγε τον δρόμο για την απελευθέρωση των λαών της Ευρώπης από τη φασιστική σκλαβιά.
Το ΚΚΕ και η νεολαία του, η ΟΚΝΕ, υπήρξαν η ψυχή, ο καθοδηγητής και ο κύριος αιμοδότης του μεγαλειώδους ηρωικού αγώνα των ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΕΠΟΝ. Ο ρόλος της ΟΚΝΕ, η οποία διέθεσε όλες τις δυνάμεις της για τη συγκρότηση της ΕΠΟΝ, ήταν καθοριστικός.
Στον Βόλο η ΕΠΟΝ έγραψε με το αίμα των χιλιάδων μελών της τις πιο όμορφες και αγωνιστικές σελίδες της ιστορίας αυτής της πόλης. Ένα αγώνα που ξεκίνησε από τις πρώτες μέρες της Κατοχής. Πρώτα ήταν η ΟΚΝΕ και τα μέλη της με πρώτο νεκρό τον 19χρονο Κώστα Σκυτούδη τον Απρίλη του 1941 που δολοφονήθηκε όντας εξόριστος στον Άγιο Ευστράτιο στην μεγάλη εξέγερση των κρατουμένων. Τα μέλη της δημιούργησαν στην συνέχεια το ΕΑΜ Νέων και στην συνέχεια δημιούργησαν τον Φλεβάρη του ’43 την ΕΠΟΝ, που τον Μάη του ’44 έφθασε τα 2.000 μέλη μέσα στο Βόλο και χιλιάδες σε όλη την Ελλάδα. Τα μέλη της εκείνες τις μαύρες μαύρες με το Χωνί, από γειτονιά σε γειτονιά κάλεσαν στον αγώνα εργαζόμενους, νοικοκυρές, μαθητές και μαθήτριες και αυτοί ανταποκρίθηκαν σε όλες τις μεγάλες μάχες που δόθηκαν τότε, ενάντια στην Πολιτική επιστράτευση, για την διοργάνωση συσσιτίων ενάντια στην πείνα, ενάντια στην κάθοδο των Βουλγάρων φασιστών, ενάντια στην τρομοκρατία, για δουλιά και επιβίωση. Την στιγμή που η αστική τάξη της περιοχής και οι πολιτικοί εκπρόσωποι των αστικών και σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων είτε απείχαν από τον αγώνα ή χρηματοδοτούσαν τις Δωσιλογικές οργανώσεις των ΕΑΣΑΔ, των ΕΕΕ, της ΕΑΟ πρόγονοι της σημερινής Χρυσής Αυγής, για να κτυπήσουν το ανερχόμενο λαίκό κίνημα που διεκδικούσε έναν πιο δίκαιο κόσμο. Η ΕΠΟΝ στο Βόλο οργάνωσε τη νεολαία που κινητοποιήθηκε με την απεργία των μαθητών τον Φλεβάρη του ’44, δημιούργησε πρότυπες πολιτιστικές εκδηλώσεις με την Πνευματική Πρωτοπορία νέων και τον Καλλιτεχνικό εκπολιτιστικό σύνδεσμο, έδωσε θυσία τα καλύτερα στελέχη της, τους δύο αδερφούς Δονδολίνους, την Νίτσα Τριανταφύλλου, τον Πιπικάκη, το Νίκο Μαλαβέτα, Αντωνία Ιατρούλη, Λέων Σακή, Μήτσο Γουρπιώτη, Λάκη Ντόβα, Φίλιππο Παύλου, τον Φραγκούλη.
Έναν αγώνα που η ΕΠΟΝ συνέχισε και την περίοδο 1945 μέχρι και 1949 με νεκρούς τους Καλούμενο και τον Πανακάκη, τον Μαμουρίδη, την Τσαντίλη, τους Επονίτες που στήθηκαν και εκτελέσθηκαν στο Καζανάκι όπως η Κατερίνα Κόκκινου και η Χρυσούλα Φελούς, αλλά και ο Γραμμένος Στίνης στην Θεσσαλονίκη.
Περισσότερα από 600.000 μέλη της ΕΠΟΝ, σε συνθήκες σκλαβιάς όταν φαινόταν παράτολμο και αδύνατο, έδρασαν με απαράμιλλο ηρωισμό και αυτοθυσία στον αγώνα κατά του κατακτητή, με το χωνί, με τις προκηρύξεις, με τον παράνομο τύπο και με το όπλο στο χέρι, δίνοντας ακόμα και την ίδια τους τη ζωή. Χιλιάδες ΕΠΟΝίτες και ΕΠΟΝίτισσες βρήκαν ηρωικό θάνατο στα χιτλερικά στρατόπεδα, τις διαδηλώσεις, τις σκληρές μάχες με τους κατακτητές και τους ταγματασφαλίτες. Χιλιάδες νεολαίοι έγιναν πρότυπα αγωνιστικής διαπαιδαγώγησης και στάσης ζωής.
Οι ηρωικοί μαχητές της ΕΠΟΝ ήταν πρώτοι στη μάχη για την επιβίωση του λαού, τη μόρφωση, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό κόντρα στη λογική του συμβιβασμού που καλλιεργούσαν τότε στη νεολαία μας ο συνεργαζόμενος με τους ΝΑΖΙ κατακτητές αστικός πολιτικός κόσμος, αλλά κι αυτοί που εγκατέλειψαν το λαό στο έλεος των κατοχικών φεύγοντας για τη Μ. Ανατολή ή το Λονδίνο.
Η θρυλική αυτή οργάνωση έγινε μεγάλη δεξαμενή για τον αγώνα, τον οποίο ενίσχυσε με εκατοντάδες χιλιάδες μαχητές. Τροφοδότησε τον ΕΛΑΣ και κατόπιν τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας για μια νέα Ελλάδα, κόντρα στην αστική τάξη της χώρας μας και τους συμμάχους της, τη Μ. Βρετανία και τις ΗΠΑ.
Ξεχωριστή ήταν η πρωτοπόρα δράση της ΕΠΟΝ στις τεράστιες διαδηλώσεις για τη ματαίωση της πολιτικής επιστράτευσης που επιχείρησαν οι χιτλερικοί μαζί με τους ντόπιους συνεργάτες τους.
Μοναδικό αποδείχτηκε το μορφωτικό πολιτιστικό έργο της μέσα από τον καθημερινό αγώνα για το χτύπημα του αναλφαβητισμού, αλλά και η πρωτοφανής εκδοτική της δραστηριότητα, η πάλη της ενάντια στα ναρκωτικά με τα οποία οι αστοί και οι Άγγλοι σύμμαχοί τους θέλησαν να αποχαυνώσουν και να υποτάξουν τη νεολαία.
Η θρυλική ΕΠΟΝ, ο απαράμιλλου ηρωισμού αγώνας της, ενέπνευσε όλες τις επόμενες γενιές και συνεχίζει να εμπνέει σήμερα τη νεολαία μας, το λαό μας. Θα συνεχίσει και αύριο να αποτελεί παράδειγμα αγωνιστικής στάσης, προσφοράς, αυτοθυσίας, αλληλεγγύης. Θα αποτελεί αποστομωτική απάντηση σ’ όσους καλλιεργούν την ηττοπάθεια και τον συμβιβασμό μπροστά στις δυσκολίες της λαϊκής πάλης.
Ως ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ τιμούμε την επέτειο ίδρυσης της ΕΠΟΝ δηλώνοντας αμέριστη στήριξη στους σημερινούς αγώνες της νεολαίας και όλων των εργαζόμενων για κάλυψη των αναγκών τους, για μέτρα προστασίας της υγείας από την πανδημία, για μόρφωση, για εργασία, για το εισόδημα των λαϊκών οικογενειών, κατά της κρατικής καταστολής, κατά των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων και πολέμων, για αποδέσμευση από ΝΑΤΟ-ΕΕ, για να φύγουν οι Βάσεις του θανάτου.
Χρειάζεται να δυναμώσει περισσότερο η διεκδικητική πάλη των λαϊκών δυνάμεων, για να πάρει την απάντηση που της αρμόζει η αντιλαϊκή πολιτική της κυβέρνησης, του αστικού κράτους, της ΕΕ, των κομμάτων τους, που έχει κριτήριο τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου.
Να μείνει όρθιος ο λαός σε συνθήκες καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης και πανδημίας και να βάλει τη σφραγίδα του στις εξελίξεις. Να περάσει στην αντεπίθεση οργανώνοντας την πάλη του για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων του, για την οριστική ανατροπή των εκμεταλλευτών του.
Να κλιμακώνεται ο αγώνας κατά των ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών των ΝΑΤΟ, ΗΠΑ, ΕΕ, στην ευρύτερη περιοχή, στο Αιγαίο, κατά της συμμετοχής της χώρας μας στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, που εγκυμονούν τεράστιους κινδύνους για το λαό μας.
Χαιρετίζουμε τις μαζικές κινητοποιήσεις μαθητών, σπουδαστών, φοιτητών, γονιών και εκπαιδευτικών, εργαζόμενων ενάντια στις αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις και τα αντιεκπαιδευτικά νομοσχέδια της ΝΔ σήμερα, του ΣΥΡΙΖΑ χθες, που έχουν στόχο την ενίσχυση των ταξικών φραγμών στη μόρφωση των παιδιών των εργατικών λαϊκών οικογενειών, να μετατρέψουν τα πανεπιστήμια σε φρούρια, με αστυνομικούς και καταστολή, που μέσα αλωνίζει η επιχειρηματική δράση υπονομεύοντας τις λαϊκές ανάγκες.
Στο πλαίσιο της πολιτικής του κεφαλαίου και της ΕΕ επιδιώκουν να τσακίσουν τους διεκδικητικούς αγώνες των φοιτητών για επιστήμη και έρευνα με βάση τις λαϊκές ανάγκες και όχι τις επιταγές της καπιταλιστικής αγοράς. Να τσακίσουν τις συνειδήσεις που εναντιώνονται στα σχέδια του κεφαλαίου μέσα στα πανεπιστήμια.
Στο δρόμο της προώθησης των κοινών συμφερόντων των αστικών τάξεων Γερμανίας–Ελλάδας και με στόχο την αλλοίωση της ιστορικής μνήμης και συνείδησης εκπαιδευτικών και μαθητών, εντάσσεται κι η επιδίωξη αναθεώρησης-παραχάραξης της Ιστορίας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, των αντιστασιακών λαϊκών κινημάτων μέσα από το Πρόγραμμα «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα», το οποίο εντάσσεται στη διδακτική ύλη. Η παραχάραξη είναι επίσημη πολιτική της ΕΕ με την άτιμη ταύτιση φασισμού-κομμουνισμού, επίσημη ιδεολογία της είναι ο αντικομμουνισμός. Γι΄αυτό το Πρόγραμμα «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα» δεν πρέπει να ενταχθεί ως διδασκαλία της Ιστορίας στα σχολεία.
Η ιστορία των ΕΠΟΝ, ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΔΣΕ στη μεγάλη δεκαετία του ΄40, αποκαλύπτει ότι η πρωτοπόρα δουλειά μελών και στελεχών της ΟΚΝΕ έβαλε ανεξίτηλη σφραγίδα στην ηρωική αντιστασιακή δράση, στους ταξικούς αγώνες του λαού μας. Γεγονός που διδάσκει ότι ήταν αρνητική η απόφαση αυτοδιάλυσής της και διάχυσής της στην ΕΠΟΝ. Η οργανωτική αυτοτέλεια του ΚΚΕ και της νεολαίας του σε όλες τις συνθήκες είναι όρος και προϋπόθεση για την καθοδήγηση, την εξέλιξη και την έκβαση του αγώνα της εργατικής τάξης, των λαϊκών στρωμάτων.
Η ιστορία της ΕΠΟΝ, η ιστορία όλης της δεκαετίας του ΄40, διδάσκει επίσης ότι όταν ο λαός θελήσει και αποφασίσει να στηριχτεί στις ανεξάντλητες δυνάμεις του, ακόμα και σε συνθήκες που ο αντίπαλος μοιάζει ανίκητος, μπορεί να φέρει τα πάνω κάτω, να αλλάξει τους συσχετισμούς και να νικήσει.
