Ο Σύλλογος των εν Βόλω Καναλιωτών Καρδίτσας συμπληρώνει φέτος 50 χρόνια από την ίδρυσή του (1974 – 2024). Από τότε έως σήμερα, η διαδρομή του έχει πολλά να αναδείξει, άξια να αναφερθούν και να παρουσιαστούν.
Κατά τη 10ετία του 1970, οι απόδημοι Καναλιώτες με στέκι τους το ισόγειο του ξενοδοχείου «Αργώ», στην οδό Δημητριάδος – Κ. Καρτάλη, του οποίου ιδιοκτήτης ήταν ο συμπατριώτης Γεώργιος Πυργιώτης, είχαν την ιδέα της ίδρυσης ενός Καναλιώτικου Συλλόγου και στο Βόλο, όπως είχε ιδρυθεί πριν από μερικά χρόνια στην Αθήνα. Τριάντα και πλέον ιδρυτικά μέλη, που υπέγραψαν τη σχετική πρόταση μεταξύ των οποίων ο έλκων την καταγωγή από τα Κανάλια γνωστός λαογράφος Κίτσος Μακρής που φιλοτέχνησε τη σφραγίδα και το έμβλημα του νέου Συλλόγου. Ο σύλλογος ενεργοποιήθηκε πρώτα από τους προέδρους, οι οποίοι τον υπηρέτησαν και τον ανέδειξαν στις πολιτιστικές δραστηριότητες τόσο του χωριού των Καναλίων, όπου γεννήθηκαν, όσο και της κοινωνίας του Βόλου, όπου δραστηριοποιήθηκαν. Πρόεδροι του συλλόγου διετέλεσαν (μερικοί από τους οποίους για μία έως 7 διετίες), ο Κωνσταντίνος Μαυρομμάτης, ο Βασίλειος Κατέρης, ο Γεώργιος Γιωτόπουλος, ο Απόστολος Κωστούλας, ο Χρήστος Μαυρομμάτης, ο Αριστείδης Χριστοδούλου, η Αριστούλα Βλαχογιάννη – Κάρκα, ο Αρτέμης Χαλάτσης και η Όλγα Μαυρομάτη.
Το μεγαλύτερο όραμα του συλλόγου, η δημιουργία μιας λαογραφικής συλλογής, την οποία στήριξαν όλοι οι Καναλιώτες προσφέροντας αντικείμενα και χρήματα, πήρε σάρκα και οστά το 1977 όταν εγκαινιάστηκε από τον Κίτσο Μακρή το «Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο Καναλιών Καρδίτσης, στον πρώτο του χώρο το Πνευματικό Κέντρο του χωριού. Σήμερα στεγάζεται στο αναπαλαιωμένο δημοτικό σχολείο, (κτίριο του 1917, δωρεά του εθνικού ευεργέτη Ανδρέα Συγγρού) και περιλαμβάνει περί τα 1000 αντικείμενα που δώρισαν οι Καναλιώτες και λειτουργεί υπό την αμέριστη φροντίδα του παλαιού δάσκαλου του χωριού Αντώνη Λάσδα
Μέλημα του Συλλόγου επίσης η διάσωση της ιστορικής και λαογραφικής κληρονομιάς του χωριού, το οποίο αποτυπώνεται στην εξαιρετική εκδοτική του δραστηριότητα. Το 1976 ο Σύλλογος εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο τα «Κανάλια Καρδίτσης», το οποίο πήρε βραβείο από την Ακαδημία Αθηνών. Σε αυτό, τα κείμενα συνέγραψαν επιστήμονες – συγγραφείς: Θωμάς Ζήσης, φιλόλογος, Κων/νος Μαυρομμάτης, μαθηματικός, Αστέριος Κατέρης, οικονομολόγος, Χρήστος Μαυρομμάτης, γεωπόνος και Νικόλαος Ντρέγκας, δάσκαλος, οι οποίοι αρκετά χρόνια το επεξεργάζονταν, παίρνοντας πληροφορίες και αναμνήσεις από τους γεροντότερους του χωριού. Την έκδοση ανέλαβε το τυπογραφείο της εφημερίδας «Ταχυδρόμος» με διευθυντή τον Αθανάσιο Πώποτα. Το βιβλίο πλαισιώθηκε και με πολλές χρωματιστές φωτογραφίες του διάσημου Θεσσαλού φωτογράφου Τάκη Τλούπα, μερικές από τις οποίες, κάπου 10 στον αριθμό, τυπώθηκαν σε 5.000 αντίτυπα καρτ – ποστάλ στο καλλιτεχνικό τυπογραφείο Βόλου του Γεωργίου Αντωνίου, για όλους τους Καναλιώτες. Το βιβλίο εκδόθηκε με έσοδα τα οποία συγκεντρώθηκαν από τους απανταχού Καναλιώτες, ως συνδρομητική προεγγραφή.
Ακολουθούν: 2) ο «Οδηγός του Λαογραφικού και Ιστορικού Μουσείου Καναλίων Καρδίτσης» το 1983, το «Λεξικό τοπικών όρων και ιδιωματισμών Καναλίων Καρδίτσης» του Κ. Μαυρομμάτη το 1987 (πού πήρε έπαινο από τη Γλωσσική Εταιρεία Αθηνών), 4) «Τα 100χρονα του Αϊ Λιά μας», το 2004, 5) «Εν Καναλίοις – Λεύκωμα ενθυμήσεων» του Στέφανου Γ Πρίντσιου το 2006, 6) Το γλωσσικό ιδίωμα (ντοπιολαλιά) Καναλίων Καρδίτσας» (ηχητικό ντοκουμέντο – cd, διάρκειας 30 λεπτών, το 2009, 7) «Κανάλια Καρδίτσας το βιβλίο των αναμνήσεων (τόμος 1ος), του Κ. Μαυρομμάτη το 2011, 8) «Το Λίκνο μου», του Θρασύβουλου Κρίκου το 2018. 9) «Κανάλια Καρδίτσης το βιβλίο των αναμνήσεων» (τόμος 2ος) το 2023, 10) «Ζωγραφίζοντας τα Κανάλια» (υπό έκδοση) και 11) «Κανάλια Καρδίτσης» 2η έκδοση, βελτιωμένη και επαυξημένη (υπό έκδοση).
όπου έγινε το κόψιμο της βασιλόπιτας το 1976.
Σκοπός του συλλόγου όμως ήταν και είναι «η σύσφιξη των σχέσεων και των δεσμών των μελών που διαμένουν στο Βόλο με καταγωγή από τα Κανάλια Καρδίτσας» γι’ αυτό και στις ετήσιες χορευτικές συνεστιάσεις τους στην αίθουσα του ΝΟΒ Αναύρου, που ανήκε επίσης στον Καναλιώτη ιδιοκτήτη, Δημήτριο Ντρέγκα, ο σύλλογος οργάνωσε και τιμητικές διακρίσεις για τους Καναλιώτες εκείνους που προσέφεραν διάφορες υπηρεσίες τόσο στο χωριό όσο και στον ίδιο το Σύλλογο. Έτσι τιμήθηκαν για την προσφορά τους αυτή οι εξής Καναλιώτες κατά χρονολογική σειρά:
1). Το 1975, ο Ζούμπος Κωνσταντίνος του Αριστείδη (1903 – 1975), έμπορος Βόλου. 2) Το 1982, η Ψαλτοπούλου – Πρίντσιου Καλλιόπη (1900 – 1985), πρώτη δασκάλα του χωριού, 3) Το 1985, ο Τσαρούχας Κων/νος (1905 – 1992), ιερέας του ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου του χωριού. 4) Το 1988, ο Παπαποστόλου Λάμπρος (1925 – 2012), γυμναστής Βόλου, 5) Το 1995, o Λάσδας Αντώνιος, δάσκαλος του χωριού. 6) Το 1995, ο Ντενίσης Αθανάσιος (1913 – 2008) στρατηγός. 7) Το 1997. ο Χαλάτσης Ξενοφών (1891 – 1998), δάσκαλος του χωριού. 8) Το 1999, τα 10 πιο σεβάσμια Μέλη του Συλλόγου ηλικίας γύρω στα 90 ετών. 9) Το 2005, η Τσιανάκα Λ. Βίκα (1914 – 2014) και η Λάσδα Όλγα, Καναλιώτικες δασκάλες του χωριού 10) Το 2004, ο Αναστασίου Μιλτιάδης (1914 – 2008), παραδοσιακός μάστορας του χωριού, 13) Το 2004 ο Βούζας Θωμάς (1927 – 2018) ιερέας του Αϊ Λια Καναλίων. 14) Το 2005, ο Υφαντής Λάμπρος (γεν. 1934 – 2023) και Παπαϊωάννου Σωτήριος (1931 – 2012), τελευταίοι καπνοκαλλιεργητές του χωριού. 15) Το 2012 ο Γεώργιος Γιωτόπουλος (1941 – 2023), επίτιμος πρόεδρος του Συλλόγου. 16) Το 2015, τα Μέλη του 1ου Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου. και 17) η γνωστή ηθοποιός Μιμή Ντενίση.
Επίσης έκανε αφιερώματα σε συγγραφείς και παρουσιάσεις βιβλίων. Το 1998 διοργάνωσε αφιερώματα στο μεγάλο λογοτέχνη Ζήση Σκάρο, με εισηγητή τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Βασίλειο, Αναγνωστόπουλο και στον μαθηματικό και συγγραφέα των μαθηματικών εγχειριδίων αείμνηστο Νικόλαο Δ. Νικολάου, για τον οποίο μίλησε ο μαθηματικός πρώην λυκειάρχης Κων/νος Μαυρομμάτης και για το έργο του αείμνηστου φιλολόγου και τέως γυμνασιάρχη Θωμά Ζήση «Ορθοδοξίας Θησαύρισμα», την παρουσίαση του οποίου έκανε ο αιδεσιμότατος, θεολόγος και φιλόλογος, π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός. Την τελευταία δεκαετία, ενδεικτικά, διοργανώνει παρουσίαση του βιβλίου Στέφανου Πρίντσιου « Εν Καναλίοις- Λεύκωμα Ενθυμήσεων και το 2023 εκδήλωση γνωριμίας με τις νέες συγγραφείς από τα Κανάλια Καρδίτσας. την Αντιγόνη Σδρόλια και την Εφροσύνη Γατή.
Οι δράσεις του δεν περιορίστηκαν όμως σε εκδηλώσεις αλλά και σε διοργάνωση μεγάλων εκθέσεων. Έτσι το 1998, στην αίθουσα του πρώην Γαλλικού Ινστιτούτου Βόλου εγκαινιάστηκε μια ομαδική έκθεση ζωγραφικής με θέματα εμπνευσμένα από το όμορφο χωριό τους. Οκτώ συνολικά ζωγράφοι παρουσίασαν τα έργα τους στην έκθεση αυτή. Οι Καναλιώτες: Δημήτρης Βάλλας, 15 πίνακες, Θρασύβουλος Κρίκος, 4 πίνακες, και Στέφανος Πρίντσιος, 8 πίνακες. Οι Καρδιτσιώτες: Απόστολος Δίπλας, 5 πίνακες, Δημήτριος Κοτρώτσιος, 3 πίνακες, Θωμάς Τσιαμαντάς, 3 πίνακες και Γκαμαλέτσος Νικόλαος, 2 πίνακες, καθώς και ο Βολιώτης (με καταγωγή από την Καρδίτσα) μαθηματικός Κων/νος Μουτσιάρας, 2 πίνακες. Όλοι αυτοί συμμετείχαν στην έκθεση 40 πινάκων συνολικά, Ας σημειωθεί ότι η ίδια έκθεση επαναλήφθηκε και στο χωριό το 1998, στη μεγάλη αίθουσα του Ιστορικού Αρχείου του χωριού (δημιουργός ο Αντώνης Λάσδας).
που επαινέθηκε από την Γλωσσική Εταιρεία των Αθηνών
με πρόεδρο τον καθηγητή Γεώργιο Μπαμπινιώτη.
Την ίδια χρονιά διοργανώνει έκθεση βιβλίου Καναλιωτών 40 και πλέον συγγραφέων, λογοτεχνών και επιστημόνων. Όλοι όσοι επισκέφτηκαν την έκθεση έμειναν κατάπληκτοι από το γεγονός ότι ένα μεμονωμένο χωριό είχε να παρουσιάσει τόσους πολλούς και τόσους αξιόλογους ανθρώπους του πνεύματος και της επιστήμης, που ξεπέρασαν τους 40, με τόση μεγάλη βιβλιογραφία
Το 2007, διοργανώνει έκθεση γραμματοσήμων, του Αθηναίου φιλοτελιστή Κλέωνα Διονυσάτου, από την Εταιρεία Αστρονομίας και Διαστήματος, με τη συνεργασία του Συλλόγου και με θέματα παρμένα από την 50ετή εποποιΐα του Διαστήματος (με την ευκαιρία των 50 χρόνιων από τότε που οι Σοβιετικοί έστειλαν στο Διάστημα τον πρώτο «Σπούτνικ» και λίγο αργότερα τον πρώτο τους κοσμοναύτη, τον Γιούρι Γκαγκάριν). Η έκθεση πραγματοποιήθηκε στο κτίριο Τζόρτζιο ντε Κίρικο του Δήμου Βόλου και είχε τεράστια επιτυχία. Την ίδια έκθεση την μετέφερε αυτούσια ο Σύλλογος και στο χωριό του, τον επόμενο χρόνο, στο Εκθεσιακό Κέντρο της πλατείας και διήρκεσε από 10 Αυγούστου έως 31 Οκτωβρίου 2008. Μάλιστα η έκθεση διανθίστηκε και με παρόμοια γραμματόσημα του Καλλίστρατου Κουτή, μέλους του Συλλόγου μας.
Κατά τη 10ετία δε του 1980 λειτούργησε δύο χορευτικά συγκροτήματα παραδοσιακών χορών τόσο για μεγάλους όσο και για παιδιά με χοροδιδασκάλους τους Καναλιώτες γυμναστές: Λάμπρο Παπαποστόλου, Βασιλική Γιαννακού, Μαρία Σδρόλια και Αριστέα Μαυρομμάτη. Τα συγκροτήματα αυτά χόρευαν κάθε φορά που είχαν συνεστιάσεις ή διάφορες άλλες συγκεντρώσεις με τις παραδοσιακές Καναλιώτικες φορεσιές, τις οποίες έραψαν οι ίδιες με τις οικογένειές τους ή άλλοι Καναλιώτες. Η ομάδα συγχόρεψε και στην πλατεία του χωριού σαν σε πανηγύρι, μαζί με το συγκρότημα του Χορευτικού Ομίλου Καναλίων που το διατηρούσε ο Αντώνης Λάσδας.
Ο Σύλλογος επίσης πάντα συμμετείχε και αξιοποίησε γεγονότα της πολιτικής και εκκλησιαστικής ζωής για την ανανέωση της επαφής των μελών, όπως όταν το 1981 νομάρχης Μαγνησίας έγινε ο Βασίλης Μπρακατσούλας, συγχωριανός τους, με διοργάνωση ομιλιών και συγκεντρώσεων και όταν την 21η Οκτωβρίου 2018, έγινε η υποδοχή της Ιεράς και Θαυματουργού Εικόνας της Παναγίας της Καναλιώτισσας,(η οποία φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου) στην ενορία του Αγίου Δημητρίου της Νέας Δημητριάδος Βόλου, και έτσι άνοιξε η αυλαία των λατρευτικών εκδηλώσεων των «Δημητρίων 2018».
Τα τελευταία χρόνια μέλημα του Συλλόγου είναι η διατήρηση των δεσμών των παλαιών μελών και η προσέλκυση νέων μελών απογόνων πια των παλιότερων, με τη διοργάνωση συνεστιάσεων, εκδηλώσεων και εκδρομών αλλά και με την αναζήτηση κοινών ενδιαφερόντων μέσα και από την αξιοποίηση του διαδικτύου. Η επαφή επίσης με την γενέτειρα γη τα Κανάλια Καρδίτσας είναι βασική προϋπόθεση για τη διατήρηση του Συλλόγου και την εξυπηρέτηση των σκοπών της ίδρυσής του.
