Χθες, 26 Ιουνίου, Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών, το βλέμμα της κοινωνίας στράφηκε σε μια από τις πιο σύνθετες και επίμονες προκλήσεις της δημόσιας υγείας: τις εξαρτήσεις από ψυχοτρόπες ουσίες. Δεν πρόκειται απλά για μια ατομική παρέκκλιση ή παθολογία, αλλά για ένα φαινόμενο με κοινωνικές, πολιτισμικές, πολιτικές, οικονομικές και συστημικές αιτίες και προεκτάσεις.
Το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής, με σταθερή προσήλωση στις αξίες της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ισότητας, επαναλαμβάνει τη δέσμευσή του για μια προοδευτική, ανθρωποκεντρική και επιστημονικά τεκμηριωμένη πολιτική για τις εξαρτήσεις. Στον πυρήνα αυτής της προσέγγισης δεν βρίσκεται η καταστολή, αλλά η φροντίδα. Δεν βρίσκεται η τιμωρία, αλλά η αποδοχή και η στήριξη. Δεν βρίσκεται ο στιγματισμός, αλλά η αποκατάσταση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Από τη ρητορική του «πολέμου κατά των ναρκωτικών» στην πολιτική της φροντίδας
Για δεκαετίες, οι πολιτικές αντιμετώπισης των εξαρτήσεων επικεντρώνοντανστην επιτήρηση, τον έλεγχοκαι την ποινικοποίηση, υιοθετώντας μια τιμωρητική λογική, η οποία απέτυχε να αντιμετωπίσει το «απόλυτο κακό» στη ρίζα του.
Το αποτέλεσμα αυτής της αποτυχίας δεν ήταν μόνο ο θάνατος —βιολογικός και κοινωνικός— χιλιάδων ανθρώπων και η διαιώνιση του φαύλου κύκλου της χρήσης, αλλά και η ενίσχυση της παραοικονομίας των εξαρτήσεων.Τα καρτέλ και τα κυκλώματα παράνομης διακίνησης συνέχισαν να αντλούν τεράστια κέρδη από την ανθρώπινη ευαλωτότητα και οδύνη, σε ένα παγκόσμιο εμπόριο που θρέφεται από τη φτώχεια, τον αποκλεισμό και την καταστολή.
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, είναι επιτακτική η ανάγκη για την υιοθέτηση μιας συνεκτικής και ολιστικής στρατηγικής, η οποία να βασίζεται στην πρόληψη, την έγκαιρη παρέμβαση, την ψυχοκοινωνική ενδυνάμωση, τη μείωση της βλάβης και, πάνω απ’ όλα, στην κοινωνική επανένταξη.
Το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής εισηγείται ένα κοινωνικο-οικολογικό και κοινοτικά προσανατολισμένο μοντέλο απεξάρτησης, το οποίο αναγνωρίζει τις πολυεπίπεδες αιτίες των εξαρτήσεωνκαι προωθεί εναλλακτικές παρεμβάσεις, βασισμένες στις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε ατόμου.Σε αυτό το πλαίσιο, οι εξαρτήσεις δεν αντιμετωπίζονται αποκλειστικά μέσω σωματικής αποτοξίνωσης, αλλά απαιτούν μια πολιτική που στοχεύει στην αποκατάσταση της ζωής και της αξιοπρέπειας των κοινωνικά απαξιωμένων και περιθωριοποιημένων ανθρώπων που κάνουν χρήση ουσιών.
Από την κοινότητα στον αυταρχισμό
Τα τελευταία χρόνια, η κυβερνητική πολιτική στον τομέα των εξαρτήσεων έχει απομακρυνθεί σταδιακά από το κοινοτικό και συμμετοχικό μοντέλο θεραπείας, ένα μοντέλο που υπηρέτησαν με συνέπεια επί δεκαετίεςφορείς όπως το ΚΕΘΕΑ και το 18 Άνω, οι οποίοι έχουν αναγνωριστεί διεθνώς ως πρότυπα φροντίδας χωρίς τη χρήση υποκατάστατων.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο τομέας των εξαρτήσεων χρειαζόταν καλύτερη οργάνωση και πιο αποτελεσματικό συντονισμό των υπηρεσιών.Ωστόσο, με πρόσχημα αυτή την ανάγκη, η κυβέρνηση προχώρησε σε παρεμβάσεις που δεν στόχευαν στη βελτίωση του συστήματος, αλλά στη διάβρωση των πιο δημοκρατικώνστοιχείων του.
Η υπονόμευση των «στεγνών» προγραμμάτων και η αποδόμηση του αυτοδιοίκητου αντανακλούν μια αυταρχική, συγκεντρωτική και βαθιά παρωχημένη πολιτική αντίληψη, η οποία αγνοεί επιδεικτικά και με αλαζονεία τηνεπιστημονικά τεκμηριωμένη αποτελεσματικότητα των κοινοτικών μοντέλων θεραπείας και φροντίδας.
Αντί η κοινότητα να ενισχυθεί ως βασικό υποστηρικτικό πλαίσιο, παρατηρείται μια σταδιακή μετατόπιση προς τεχνοκρατικές λογικές διαχείρισης, επιτήρησης και ελέγχου, οι οποίες υποκαθιστούν τη συμμετοχή με την ειδημοσύνη και αποσιωπούν τη φωνή των ίδιων των ανθρώπων που βιώνουν την εξάρτηση.
Για το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής, οι άνθρωποι με βιωμένη εμπειρία δεν είναιπαθητικοί λήπτες υπηρεσιών, αλλά ενεργοί συμμέτοχοι στη χάραξη των πολιτικών που τους αφορούν.Δεν αποτελούν αντικείμενα πολιτικής, αλλά πολιτικά υποκείμενα με λόγο, αξιοπρέπεια και δικαιώματα.
Ο άνθρωπος στο επίκεντρο των πολιτικών
Πίσω από κάθε στατιστικό στοιχείο βρίσκεται ένας άνθρωπος που δίνει καθημερινό αγώνα για να σταθεί όρθιος, να ανακάμψει, να επανενταχθείστην κοινωνία. Η δική μας πολιτική ξεκινά και καταλήγει σε αυτόν τον άνθρωπο, με αποκλειστικό γνώμονα την ευημερία του.
Οι προοδευτικοί και δημοκρατικοί πολίτες στηρίζουμε τη διεύρυνση των υπηρεσιών πρόληψης σε σχολεία, χώρους εργασίας, γειτονιές και κοινότητες, με στόχο την ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας και της κοινωνικής συνοχής. Διεκδικούμε την καθολική πρόσβαση σε δημόσια και δωρεάν προγράμματα θεραπείας και απεξάρτησης, χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις. Προτείνουμε μια ολοκληρωμένη πολιτική κοινωνικής επανένταξης, με βασικούς πυλώνες τη στέγαση, την απασχόληση, την επαγγελματική κατάρτιση και τη συνεχή ψυχοκοινωνική στήριξη.
Απαιτούμε την ουσιαστική ενίσχυση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, που συχνά αποτελούν την πρώτη γραμμή παρέμβασης, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις συννοσηρότητας. Παράλληλα, υποστηρίζουμε τη θεσμική εφαρμογή τεκμηριωμένων πολιτικών μείωσης της βλάβης, όπως η χορήγηση υποκατάστατων, τα προγράμματα ανταλλαγής συρίγγων, οι κινητές μονάδες υγείας και —όπου χρειάζεται— οι επιτηρούμενοι χώροι χρήσης. Πρόκειται για παρεμβάσεις που προστατεύουν τη δημόσια υγεία, μειώνουν τη θνησιμότητα και συμβάλλουν στον περιορισμό της διασποράς λοιμωδών νοσημάτων, όπως ο HIV και οι ηπατίτιδες, στις κοινότητες των χρηστών.
Ταυτόχρονα, δεσμευόμαστε για τη διαρκή και ουσιαστική στήριξη των θεραπευτικών κοινοτήτων χωρίς υποκατάστατα, με σεβασμό στο αυτοδιοίκητο και τη θεραπευτική τους φιλοσοφία, αναγνωρίζοντας τον κομβικό ρόλο τους στην απεξάρτηση και την κοινωνική επανένταξη στη χώρα μας.
Όχι στον στιγματισμό – Ναι στην κοινωνική αλλαγή
Η εξάρτηση συνιστά μια νόσο, άρρηκτα συνδεδεμένη με κοινωνικές ανισότητες και θεσμικά ελλείμματα.Η θεώρησή της ως ατομική αποτυχία ή ως «ελεύθερη επιλογή»τρόπου ζωήςσυμβάλλει στην επιδείνωση του φαινομένου, ενισχύοντας τη σιωπή, την εσωτερίκευση του στίγματος και τα εμπόδια πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής φροντίδας.
Η αλλαγή προϋποθέτει πολιτική βούληση, θεσμικό αναπροσανατολισμό και ριζική αποδόμηση τόσο των στερεοτύπων όσο και των στιγματικών και πειθαρχικών πρακτικών που συγκροτούν τον κυρίαρχο λόγο γύρω από τις εξαρτήσεις. Προϋποθέτειτη ρητή εγκατάλειψη όρων, όπως «ναρκομανής» και «πρεζάκι», και την υιοθέτηση μιας γλώσσας κατανόησης και συμπόνιας. Μας καλεί να κοιτάξουμε πέρα από τη σύριγγα και να δούμε τον άνθρωπο• να μετατοπίσουμε το επίκεντρο από την «απειλή» στο αίτημα φροντίδας, από τον φόβο στην ελπίδα.
Για ένα μέλλον κοινωνικά δίκαιο
Η 26η Ιουνίου δεν είναι απλώς μια ημέρα υπενθύμισης. Είναι ημέρα διεκδίκησης: για πολιτικές με ανθρώπινο πρόσωπο, για υπηρεσίες με αξιοπρέπεια, για μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς.
Το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής συνεχίζει να δίνει αυτόν τον αγώνα με συνέπεια, όραμα και ρεαλισμό. Στις εξαρτήσεις δεν απαντάμε με προκατάληψη και αποστασιοποίηση· απαντάμε με ενσυναίσθηση, αλληλεγγύη και σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή.
Αγωνιζόμαστε για ένα μέλλον κοινωνικά δίκαιο.
Το δικαιούμαστε και θα τοδημιουργήσουμε μαζί.
