Του Γιάννη Κοϊνάκη, εκπαιδευτικός – Πρόεδρος Κρητικής Αδελφότητας Βόλου το ΑΡΚΑΔΙ
________________________________________
Στις 8 Νοεμβρίου 1866, σ’ ένα πέτρινο μοναστήρι λίγα χιλιόμετρα έξω από το Ρέθυμνο, η Κρήτη έγραψε μια από τις πιο συγκλονιστικές σελίδες της ιστορίας της. Η Μονή Αρκαδίου δεν έγινε απλώς τόπος μαρτυρίου• έγινε σύμβολο της απόλυτης ελευθερίας, εκείνης που δεν ζητά, αλλά κατακτάται με αίμα και φως.
Η Κρητική Επανάσταση του 1866 μπορεί να ηττήθηκε στρατιωτικά, όμως το Αρκάδι νίκησε ηθικά την Ιστορία. Περικυκλωμένοι από 15.000 Οθωμανούς, οι λιγοστοί υπερασπιστές και οι άμαχοι που είχαν καταφύγει στο μοναστήρι γνώριζαν πως δεν υπήρχε σωτηρία. Κι όμως, προτίμησαν να πεθάνουν ελεύθεροι, παρά να ζήσουν σκλάβοι. Η πράξη του Κωνσταντίνου Γιαμπουδάκη, που ανατίναξε την πυριτιδαποθήκη, δεν ήταν μια απλή πολεμική ενέργεια. Ήταν η κραυγή ενός λαού που επέλεξε την αξιοπρέπεια αντί της παράδοσης.
Το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου συγκλόνισε την Ευρώπη. Ξένα έντυπα έγραψαν για τον «ηρωισμό των Ελλήνων της Κρήτης» και διανοούμενοι της εποχής ύψωσαν τη φωνή τους υπέρ της ανεξαρτησίας. Η μικρή Μονή στα βουνά του Ρεθύμνου έγινε τότε σύμβολο παγκόσμιο – το «Μεσολόγγι της Κρήτης».
Αν όμως σταθούμε μονάχα στη μνήμη, θα έχουμε προδώσει το βαθύτερο νόημα εκείνης της θυσίας. Το Αρκάδι δεν είναι απλώς ιστορικό μνημείο• είναι υπενθύμιση ότι η ελευθερία δεν είναι κάτι δεδομένο. Κερδίζεται καθημερινά — με ευθύνη, με ενότητα, με σεβασμό στο κοινό καλό.
Η θυσία του Αρκαδίου δεν ήταν μια πράξη απελπισίας. Ήταν μια πράξη πίστης, αξιοπρέπειας και ελπίδας. Η Κρητική ψυχή δεν λύγισε — και αυτό το πνεύμα έγινε θεμέλιο για τους μετέπειτα αγώνες του έθνους.
Τις τελευταίες μέρες, ένα νησί ολόκληρο σύρθηκε στο εδώλιο της κοινής γνώμης, μέσα από αμέτρητες αναλύσεις, εντυπωσιακούς τίτλους και απρεπή σχόλια.Ένα φρικτό έγκλημα έγινε η αφορμή για να γενικευτούν συμπεράσματα, να στιγματιστεί μια ολόκληρη κοινωνία, να παρουσιαστεί η Κρήτη σαν άντρο βίας και σκοταδισμού. Απαντάμε σε όλους αυτούς ότι η Κρήτη δεν είναι οι βεντέτες της – είναι το ανάστημά της.
Ένας λαός που κουβαλά πέντε χιλιάδες χρόνια πολιτισμού παρουσιάζεται σαν να ζει έξω από τον νόμο και τον χρόνο.
Όμως η Κρήτη δεν είναι αυτό που δείχνουν.
Η Κρήτη δεν είναι μπαλωθιές ούτε “κούπες”.
Η Κρήτη δεν είναι τα stories της επίδειξης ούτε τα viral βίντεο της ασυδοσίας.
Η Κρήτη δεν είναι οι μπράβοι και τα τετρακίνητα της “μαγκιάς”.
Η Κρήτη δεν είναι τα κομματικά παραμάγαζα που λυμαίνονται τα χωριά της.
Η Κρήτη δεν είναι τα ρουσφέτια και τα “τηλέφωνα από το γραφείο του βουλευτή”.
Η Κρήτη δεν είναι οι σφραγίδες και οι φάκελοι των επιδοτήσεων.
Η Κρήτη δεν είναι τα τραπέζια της υπερβολής, αλλά οι ταπεινές αυλές της φιλοξενίας.
Η Κρήτη δεν είναι οι σπασμένες καρέκλες των πανηγυριών, αλλά τα καθαρά μάτια των γερόντων που εύχονται «να ζήσεις και να χαρείς».
Η Κρήτη δεν είναι κραυγή• είναι φωνή.
Η Κρήτη δεν είναι παράνοια• είναι παράδοση.
Η Κρήτη δεν είναι η βεντέτα• είναι ο σασμός.
Η Κρήτη είναι το χώμα του Δασκαλογιάννη, είναι του ανώνυμου χωρικού που πάλεψε με τους Γερμανούς στα βουνά, του παπά που στάθηκε μπροστά στον θάνατο με το σταυρό στο χέρι.
Είναι τα ριζίτικα που τραγουδιούνται χωρίς όργανα, με φωνές καθαρές και ψυχές βαριές.
Είναι το παιδί που μεγαλώνει με σεβασμό, δουλειά και τιμή – όχι με επίδειξη, αλλά με καρδιά.
Αν κάποιοι πυροβολούν στον αέρα, οι περισσότεροι Κρητικοί πυροβολούν την αδικία με τη δουλειά τους, την αξιοπρέπειά τους, το φιλότιμό τους.
Η Κρήτη δεν είναι οι εξαιρέσεις• είναι ο κανόνας της ανθρωπιάς.
Είναι η γιαγιά που κάνει τον σταυρό της πριν κόψει το ψωμί. Είναι ο πατέρας που μαθαίνει στο παιδί του ότι η λεβεντιά δεν είναι επιδεικτική, αλλά ήσυχη δύναμη.
Σίγουρα υπάρχουν πληγές που δεν επουλώνονται εύκολα.
Αλλά οι πληγές δεν είναι ταυτότητα• είναι δοκιμασία.
Και η Κρήτη, στις δοκιμασίες, στάθηκε πάντα ψηλά. Είναι η γη που αντιστάθηκε σε κατακτητές, που πλήρωσε βαρύ τίμημα για την ελευθερία της, που έμαθε να σηκώνεται όρθια μετά από κάθε συμφορά. Από το Αρκάδι και τα Ανώγεια, μέχρι την Κάντανο και τη Βιάννο, η ιστορία αυτού του τόπου είναι γραμμένη με θυσίες και αίμα, και όσοι σήμερα τον κρίνουν με ευκολία, θα έπρεπε ίσως να σκύψουν το κεφάλι με λίγο σεβασμό. Η λεβεντιά των κρητικών δεν είναι βία• είναι ήθος.
Όσοι βλέπουν μόνο τα “καπετανάτα”, δεν βλέπουν τις χιλιάδες ψυχές που κρατούν το νησί όρθιο, που τιμούν την πατρίδα με σιωπηλή αξιοπρέπεια.
Η Κρήτη δεν χρειάζεται υπεράσπιση• χρειάζεται δικαιοσύνη στον λόγο.
Αυτή είναι η Κρήτη.
Όχι των κομματικών επωνύμων και των φακέλων του ΟΠΕΚΕΠΕ, όχι των τηλεοπτικών πυροβολισμών και των καμερών που διψούν για αίμα, αλλά της παράδοσης, της περηφάνειας και της ανθρωπιάς.
Η Κρήτη δεν είναι οι βεντέτες της• είναι το ανάστημά της.
Σήμερα, 159 χρόνια μετά, η Μονή Αρκαδίου παραμένει τόπος προσκυνήματος και συλλογικής μνήμης. Κάθε Νοέμβρη, οι καμπάνες της ηχούν όχι μόνο για να θυμίσουν το παρελθόν, αλλά και για να υπενθυμίσουν πως η Ελευθερία δεν είναι δεδομένη• είναι διαρκές αίτημα και ευθύνη όλων μας.
Τι σημαίνει πραγματικά να είσαι ελεύθερος; Και πώς τιμούμε εκείνους που θυσιάστηκαν για να μπορούμε εμείς να ζούμε σε ελευθερία;
Η απάντηση ίσως βρίσκεται ακριβώς εκεί, στα λόγια που ψιθυρίζουν οι πέτρες του μοναστηριού κάθε Νοέμβρη:
«Η Ελευθερία δεν χαρίζεται — κερδίζεται με θυσίες.»
