Στις αρχές του 13ου αιώνα, στο χρονικό διάστημα από το 1204 έως το 1215, ο βυζαντινός τοπάρχης και πλούσιος γαιοκτήμονας Κωνσταντίνος Μαλιασηνός ίδρυσε στο Πήλιο τη μονή της Θεοτόκου Οξείας Επισκέψεως ή Μακρινιτίσσης, γύρω από την οποία οργανώθηκε ένας μικρός αρχικά οικισμός, η Μακρινίτσα.
Η μονή που ίδρυσε ο Μαλιασηνός περιέπεσε στην αφάνεια το 17ο αιώνα και τελικά κατέρρευσε. Πάντως, το οικοδομικό υλικό αλλά και γλυπτά του εν λόγω κτιρίου επαναχρησιμοποιήθηκαν στην οικοδόμηση της εκκλησίας της Παναγίας (1767), που είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Κατά τους Μεσαιωνικούς Χρόνους η Μακρινίτσα κατοικήθηκε από μοναχούς, ενώ η περίοδος της ακμής της άρχισε το 18ο αιώνα, στο τέλος του οποίου κατέστη η ισχυρότερη και πολυπληθέστερη κωμόπολη της περιοχής, με ιδιαίτερα προνόμια. Αψευδείς μάρτυρες της άνθησης της Μακρινίτσας αποτελούν, μεταξύ άλλων, τα υπέροχα αρχοντικά της, που οικοδομήθηκαν ως επί το πλείστον μεταξύ των ετών 1750 και 1830.
Τα λιθόχτιστα αυτά κτίρια, που ανήκουν στο βορειοελλαδικό τύπο της ελληνικής λαϊκής αρχιτεκτονικής, έχουν φρουριακό χαρακτήρα, ξύλινες στέγες, επικαλυμμένες με πλάκες Πηλίου, ξυλόγλυπτα ταβάνια και χρωματιστούς φεγγίτες.
Στο αρχοντικό Τοπάλη, που οικοδομήθηκε το 1844 κάτω από την κεντρική πλατεία της Μακρινίτσας και αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα πηλιορείτικης αρχιτεκτονικής, στεγάζεται το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Ιστορίας Πηλίου.Χάλκινα, ξύλινα και κεραμικά σκεύη οικιακής χρήσης, τοπικές ενδυμασίες, υφαντά, εικόνες, κοσμήματα, πίνακες, φιρμάνια, βιβλία, παλαιές φωτογραφίες, χαλκογραφίες, αντικείμενα εκκλησιαστικής τέχνης, όπλα, λάβαρα, εργαλεία και αρχεία της πάλαι ποτέ κοινότητας βοηθούν στην ανασύνθεση του παρελθόντος και δίνουν την ευκαιρία στους επισκέπτες να πραγματοποιήσουν ένα νοερό ταξίδι στο χθες της Μακρινίτσας.
