Το γεγονός ότι τα νέα μέτρα στήριξης της οικογένειας και του παιδιού, δεν συμβάλλουν στις γεννήσεις και την γονιμότητα, επισημαίνει ο Βύρων Κοντζαμάνης, καθηγητής του Π.Θ. και διευθυντής του Εργαστηρίου Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων (ΕΔΚΑ) του Παν. Θεσσαλίας, σε δημοσίευσή του στο 37ο τεύχος της σειράς «Δημογραφικά νέα». Ο καθηγητής του Π.Θ. εκτιμά ότι τα ληφθέντα από την κυβέρνηση μέτρα, αν και θετικά, δεν θα ανατρέψουν τις υφιστάμενες αρνητικές τάσεις.
Οριακά και μόνον, μπορούν να ενισχύσουν την τάση απόκτησης ενός παιδιού από κάποιες από τις πλέον ηλικιωμένες γυναίκες ή ακόμη και να ανακόψουν τα αμέσως επόμενα χρόνια μερικώς την αύξηση στις νεότερες γενεές της μέσης ηλικίας στην γέννηση, καθώς τμήμα των γυναικών των γενεών αυτών που θα έκαναν ούτως η άλλως ένα παιδί θα το κάνουν λίγο νωρίτερα (σε μικρότερη δηλ. ηλικία).
Σημειώνεται ότι η κυβέρνηση εξήγγειλε α) την καθιέρωση επιδόματος 2.000 € για κάθε παιδί που γεννιέται στην Ελλάδα με «εξαιρετικά διευρυμένα εισοδηματικά κριτήρια» («Με αυτό το μέτρο αντιμετωπίζουμε τις αυξημένες ανάγκες του πρώτου καιρού μετά τη γέννηση, ώστε τα έξοδα αυτά να μην αποτελούν ανασχετικό παράγοντα, ειδικά για κάθε νέο ζευγάρι», δήλωσε η υφυπουργός) και β) την αύξηση του ορίου αφορολόγητου κατά 1.000 € για κάθε παιδί, γ) τη μείωση του ΦΠΑ στα βρεφικά είδη από 24% στο 13% και δ) την αύξηση των δικαιούχων voucher παιδικών σταθμών.
«Τα μέτρα αυτά ειδικότερα δεν αναμένεται να οδηγήσουν στην αύξηση του αριθμού των παιδιών που θα φέρουν στον κόσμο οι νεότερες γυναίκες -αυτές δηλ. που γεννήθηκαν μετά το 1980-, μια αύξηση που είναι και το ζητούμενο. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να αλλάξει το μη ευνοϊκό σήμερα για την απόκτηση παιδιών περιβάλλον μέσω μιας στοχευμένης δημογραφικής πολιτικής σε συνδυασμό με μια αποτελεσματική κοινωνική πολιτική, την ανόρθωση της οικονομίας μας και την βελτίωση των συνθηκών στην αγορά εργασίας. ως και την άρση των έμφυλων διακρίσεων και της ασυμβατότητας ανάμεσα στην εργασιακή και την οικογενειακή ζωή», επισημαίνει το Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων.
Στόχος η αύξηση της τελικής γονιμότητας
Σύμφωνα με το Εργαστήριο, τα μέτρα αυτά πρέπει να είναι επικεντρωμένα στο παιδί και την οικογένειά του, ανεξαρτήτως της μορφής της (συμβίωση με/χωρίς σύμφωνο, γάμος, μονογονεϊκή οικογένεια) και ταυτόχρονα, εκτός των άλλων, να στοχεύουν και στη μέγιστη δυνατή μείωση των διαφορών του επιπέδου διαβίωσης των οικογενειών μεσαίων και χαμηλών εισοδημάτων που απορρέουν από την έλευση ενός παιδιού.
«Μέτρα που δεν στοχεύουν μόνον στη μείωση του οικονομικού κόστους (άμεσου/έμμεσου) που προκύπτει από την γέννηση και το μεγάλωμα κάθε παιδιού, αλλά που θα στοχεύουν και: α) στην εναρμόνιση της οικογενειακής με την επαγγελματική ζωή, β) στην άρση των έμφυλων διακρίσεων, και γ) στην αύξηση των διαθέσιμων εισοδημάτων ως και στην μερική κάλυψη βασικών κινδύνων που μπορεί να αντιμετωπίσουν στο μέλλον οι γονείς (στήριξη στην περίπτωση απώλειας της εργασίας, ενεργές πολιτικές για τη επανένταξη στην αγορά εργασίας, υψηλό σχετικά ελάχιστο διασφαλισμένο κατώτατο εισόδημα…..)», επισημαίνει το Π.Θ.
Στόχος θα πρέπει να είναι η αύξηση της τελικής γονιμότητας των νεότερων γυναικών από 1,5 (γενεά 1975) σε 1,8 παιδιά και η σταθεροποίηση μακροπρόθεσμα των γεννήσεων πάνω από τις 90.000/έτος. Ειδικότερα δε μεγαλύτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην ανακοπή της αύξησης της τελικής ατεκνίας, της αύξησης δηλαδή του % των γυναικών χωρίς παιδιά ( >20% στις γενεές 1970-75, 14% στις γενεές 1935-39).
Οφείλουμε τέλος ταυτόχρονα να υπενθυμίσουμε ότι τα όποια μέτρα ληφθούν, δεν θα αλλάξουν ριζικά τις υφιστάμενες τάσεις άμεσα, αλλά σε κάποιο βάθος χρόνου και όπως το έχει δείξει και η διεθνής εμπειρία οι επιδοματικές πολιτικές έχουν άκρως περιορισμένη εμβέλεια και δεν έχουν ιδιαίτερα αποτελέσματα εάν δεν υπάρχει ένα γενικότερο ευνοϊκό περιβάλλον.
Τίθεται όμως το ερώτημα αν οι επιπλέον αυτές οικονομικές ενισχύσεις δύνανται να επηρεάσουν τις υφιστάμενες τάσεις, και ειδικότερα εάν θα έχουν επιπτώσεις στις γεννήσεις και την γονιμότητα (τον τελικό δηλ. αριθμό των παιδιών που θα φέρουν στον κόσμο οι νεότερες γενεές), επισημαίνει το Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων (ΕΔΚΑ).
