Αυτό που φοβόταν η αγορά τελικά συνέβη. O Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ επέλεξε μία δύσκολη περίοδο για να αποσυρθεί από τη διεθνή συμφωνία με το Ιράν, που αποτελεί τον πέμπτο μεγαλύτερο παραγωγό πετρελαίου στον πλανήτη, κίνηση που προβλέπεται να δώσει νέα ώθηση στις διεθνείς τιμές πετρελαίου, ευνοώντας τους κορυφαίους παραγωγούς και πλήττοντας τις καταναλώτριες χώρες, ειδικότερα τους καταναλωτές στις οικονομίες εκείνες που βλέπουν την κεκτημένη τους ταχύτητα να επιβραδύνεται.
Η επόμενη μέρα βρήκε τις τιμές πετρελαίου σε υψηλά τριάμισι ετών, οδεύοντας ολοταχώς προς τα 80 δολάρια το βαρέλι, εξέλιξη που επαληθεύει όσους είχαν μιλήσει πρόσφατα για μία κλίμακα τιμών μεταξύ 80 και 85 δολαρίων. Ήδη, η παγκόσμια προσφορά πετρελαίου είχε περιοριστεί από τη συμφωνία των χωρών-μελών του ΟΠΕΚ και της Ρωσίας να μειώσουν την παραγωγή τους, που τέθηκε σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2017 και ενδυναμώθηκε ακόμη περισσότερο από την απότομη μείωση της παραγωγής στη Βενεζουέλα. Αναλυτές προβλέπουν τώρα ότι η σκληρή αμερικανική στάση απέναντι στο Ιράν θα περιορίσει την παραγωγή του και θα ωθήσει σε νέα ύψη τις τιμές. Χθες, η τιμή brent ξεπέρασε τα 77 δολάρια το βαρέλι, αγγίζοντας το υψηλότερο επίπεδο από τον Νοέμβριο του 2014, ενώ η τιμή αργού ξεπέρασε και πάλι το φράγμα των 70 δολαρίων το βαρέλι. Η επενδυτική τράπεζα Goldman Sachs προβλέπει ότι η τιμή brent θα αγγίξει τα 82,50 δολάρια έως το καλοκαίρι.
Εκτός αγοράς χιλιάδες βαρέλια
Το Ιράν είχε αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου κατά ένα εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως μετά την άρση των αμερικανικών κυρώσεων το 2016. Τώρα, ένα μέρος από την ποσότητα αυτή θα αποσυρθεί από την αγορά, δεδομένου ότι το Ιράν, ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός αργού του καρτέλ και ο πέμπτος μεγαλύτερος στον πλανήτη, εξήγε περί τα 2,6 εκατ. βαρέλια ημερησίως τον Απρίλιο με τη συνολική παραγωγή του στα 3,81 εκατ. βαρέλια ημερησίως, ποσότητα αντίστοιχη με το 4% της παγκόσμιας παραγωγής. Κατά τον προηγούμενο γύρο κυρώσεων, η παραγωγή πετρελαίου του Ιράν μειώθηκε κατά 1 εκατ. βαρέλια ημερησίως και τώρα αναλυτές αναμένουν μία μείωση από 200.000 έως 1 εκατ. βαρέλια ημερησίως, ανάλογα με το πόσες χώρες θα ευθυγραμμιστούν με την Ουάσιγκτον, δεδομένου ότι οι περισσότεροι σύμμαχοι των ΗΠΑ διαφωνούν με την απόφασή τους.
Έτοιμη να αναλάβει δράση η Σ. Αραβία
Κανένας δεν γνωρίζει με ακρίβεια πόσο ψηλά θα οδηγηθούν οι τιμές πετρελαίου. Αυτό θα εξαρτηθεί από διάφορους παράγοντες, όπως από την ποσότητα του ιρανικού αργού που θα αποκοπεί από τις αγορές μετά τις κυρώσεις και από το εάν οι υπόλοιπες μεγάλες οικονομίες, όπως οι ΗΠΑ, θα σπεύσουν να καλύψουν το κενό. Ήδη, ο κορυφαίος παραγωγός του ΟΠΕΚ, η Σαουδική Αραβία, έδειξε ότι είναι έτοιμη να αναλάβει δράση και να αντισταθμίσει οιαδήποτε έλλειψη, σε συνεργασία όμως με τους υπόλοιπους παραγωγούς. Στο πλαίσιο αυτό θα έχει διαβουλεύσεις με Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Ρωσία σχετικά με μία αποτίμηση της κατάστασης στην αγορά. Η Σαουδική Αραβία διαθέτει αρκετή παραγωγική ικανότητα, αυτή τη στιγμή κυμαίνεται στα 12 εκατ. βαρέλια ημερησίως, για να διασφαλίσει τη σταθερότητα στην αγορά.
Η ένταση στη Μέση Ανατολή
Υπάρχουν όμως και άλλα ερωτήματα, όπως το εάν η ένταση στη Μέση Ανατολή θα κλιμακωθεί περαιτέρω τώρα που οι ΗΠΑ αποχωρούν από τη συμφωνία με το Ιράν, δεδομένου ότι οι αυξημένοι γεωπολιτικοί φόβοι στην περιοχή ανεβάζουν τις τιμές. Επιπλέον, κάποιοι αναλυτές πιστεύουν ότι τουλάχιστον κάποιες χώρες θα αγνοήσουν τις νέες κυρώσεις των ΗΠΑ και θα συνεχίσουν να αγοράζουν ιρανικό πετρέλαιο. Η Κίνα, ο μεγαλύτερος πελάτης του Ιράν, πιθανότατα να φανεί απρόθυμη να σταματήσει την τροφοδοσία της από το Ιράν, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την εμπορική ένταση Πεκίνου και Ουάσιγκτον. Και σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθεί και η παραγωγή σχιστολιθικών κοιτασμάτων πετρελαίου στις ΗΠΑ που ακολουθεί την ανιούσα. Η Υπηρεσία Πληροφοριών Ενέργειας αναθεώρησε ανοδικά τις προβλέψεις της για την αμερικανική παραγωγή το 2019 κατά 4% στο ρεκόρ των 11,9 εκατ. βαρελιών ημερησίως.
Η συμφωνία του ΟΠΕΚ αποδίδει καρπούς
Το Ριάντ έχει ήδη αφήσει να εννοηθεί ότι επιθυμεί μία τιμή πετρελαίου κοντά στα 80 δολάρια το βαρέλι, εν όψει της πολυαναμενόμενης αρχικής δημόσιας εγγραφής της Saudi Aramco που έχει προγραμματιστεί στο δεύτερο εξάμηνο του έτους. Ωστόσο, η αύξηση των τιμών πετρελαίου αλλάζει τις ροές και τα εισοδήματα σε ολόκληρο τον κόσμο, αντιστρέφοντας τις μεγάλες αλλαγές που συνέβησαν την περίοδο 2014 – 2016, σύμφωνα με αναλυτές της JP Morgan Chase & Co. Κατά την περίοδο αυτή, οι κορυφαίοι παραγωγοί ενέργειας από τη Μέση Ανατολή έως τη Νορβηγία είδαν τα ενεργειακά τους έσοδα να βουλιάζουν από το 1,6 τρισ. δολάρια το 2014 -οπότε η τιμή αργού είχε φθάσει τα 115 δολάρια το βαρέλι- σε λιγότερο από 800 δισ. δολάρια το 2016, οπότε η τιμή βυθίστηκε στα 27 δολάρια. Οι τιμές πετρελαίου άρχισαν να ανακάμπτουν το 2016, καθώς ο ΟΠΕΚ συζήτησε ξανά την προοπτική να επαναφέρει τον μηχανισμό διαχείρισης στην αγορά με τη βοήθεια της Ρωσίας και άλλων χωρών εκτός καρτέλ. Η συμφωνία μείωσης της παραγωγής που τέθηκε σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2017 αποδίδει τώρα καρπούς. Ωστόσο, το μεγάλο «θύμα» της ανόδου των τιμών θα είναι οι απλοί καταναλωτές, ειδικά στις καταναλώτριες χώρες, καθώς θα δουν το ενεργειακό τους κόστος να εκτινάσσεται στα ύψη, τη στιγμή που οι εισοδηματικές τους απολαβές παραμένουν συγκρατημένες ή βαίνουν μειούμενες.
