Ο Γερμανός πρόξενος Έλμουτ Σέφελ και η σωτηρία των Ελληνοεβραίων του Βόλου

Τέως Αν. Καθηγητής Δρ. Δημήτριος Μπενέκος
Γράφει ο Δημήτριος Μπενέκος, τ. αναπλ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Ήταν 30 Σεπτεμβρίου 1943, όταν ο Γερμανός Φρούραρχος του Βόλου απαίτησε από τον αρχιραβίνο Μωυσή Πεσάχ να συντάξει ακριβέστατο κατάλογο ονομάτων και διευθύνσεων των Εβραίων κατοίκων της πόλης και να τον παραδώσει σε τακτή ημερομηνία. Ο Μωυσή Πεσάχ αντιλαμβανόμενος την σοβαρότητα του ζητήματος απευθύνεται στον μητροπολίτη Ιωακείμ, ζητώντας βοήθεια. Και ανεπάντεχα η βοήθεια έρχεται με άκρα μυστικότητα από το Γερμανικό προξενείο στον Βόλο, από τον ίδιο τον πρόξενο Έλμουτ Σέφελ! Διαρροή της πληροφορίας σήμαινε θάνατο. Η Γκεστάπο και τα Ες Ες γνώριζαν μόνο τον θάνατο και τους τυφεκισμούς.

Ποιος ήταν αυτός ο Γερμανός πρόξενος Έλμουτ Σέφελ, που τόλμησε να ενεργήσει αντίθετα με στρατιωτικές εντολές συμπατριωτών του κατακτητών της χώρας και πρόσφερε βοήθεια;
Ας γυρίσουμε πίσω τον τροχό της Ιστορίας σε προηγούμενες δεκαετίες, όταν η χώρα συνθλιβόταν κάτω από τη βάρβαρη κατοχή, πρώτα των ιταλικών φασιστικών και μετά των γερμανικών ναζιστικών στρατευμάτων, κατά τη διάρκεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου.
Ας ανακαλέσουμε στη μνήμη μας εκείνα τα ζοφερά χρόνια της πείνας, των φυλακίσεων, των εκτελέσεων και πυρπολήσεων χωριών και σπιτιών. Ήταν χρόνια δίσεκτα, χρόνια θανάτου.
Και όμως, μέσα σ’ αυτό το θολό τοπίο, πρόβαλε σωτήρια η μορφή του Γερμανού προξένου στον Βόλο Έλμουτ Σέφελ. Και πάλι ας θυμηθούμε, όταν όμηροι και μελλοθάνατοι, στοιβαγμένοι στα μπουντρούμια των Ες Ες και της Γκεστάπο, με ζωγραφισμένη στα μάτια την ελπίδα της σωτηρίας αναφωνούσαν ομαδικά «παιδιά! Σωθήκαμε! Έρχεται ο Σέφελ!»
Λοιπόν, αυτός ο άνθρωπος που εκατοντάδες φορές τιθάσευσε τα άγρια ένστικτα των κατακτητών και έσωσε ζωές Βολιωτών και άλλων Θεσσαλών, μίλησε για πρώτη φορά και για τους Εβραίους του Βόλου, όταν το 1947 απολογήθηκε ενώπιον του Ειδικού Στρατοδικείου Εγκληματιών Πολέμου στην Αθήνα.
Εκεί, στο υπόμνημά του, ο Σέφελ, αναφέρεται στις θαρραλέες και ριψοκίνδυνες προσωπικές παρεμβάσεις για διάσωση από τη ναζιστική θηριωδία, από τον όλεθρο και τη βιολογική εξόντωση της πλειονότητα της εβραϊκής κοινότητας του Βόλου και των κατοίκων της πόλης. Γράφει: «Στα χρόνια του πολέμου έπραξα μόνο το καθήκον μου: Το καθήκον μου ως καλός Γερμανός. το καθήκον μου ως φιλοξενούμενος της χώρας στην οποία εδώ και 42 χρόνια δραστηριοποιούμαι. Είχα τη μεγάλη τύχη να βρίσκομαι σε μια θέση, η οποία μου έδινε τη δυνατότητα, σε συνεργασία με εμφορούμενους από ευγενή αισθήματα γερμανούς αξιωματικούς, να εμποδίσω πολλά εγκλήματα. Εκατοντάδες ανθρώπων είναι της γνώμης ότι τους έσωσα τη ζωή … Συνετέλεσα, επίσης, εις την αποτυχίαν της συλλήψεως των Εβραίων υπό των SS, διότι κατόπιν καταλλήλου και εγκαίρου ειδοποιήσεώς των μέσω του γραφείου μου ηδυνήθησαν ούτω να αποφύγουν ταύτην…»
Πράγματι, μετά την άκρως μυστική, λακωνικότατη ειδοποίησή του, που δεν χωρούσε παρερμηνείες, «οι Εβραίοι συμπολίτες να εγκαταλείψουν την πόλη προ της λήξεως της δοθείσης προθεσμίας», ακολούθησε μια μυστική έξοδος των Εβραίων από τον Βόλο και διασπορά τους σε ελληνικές οικογένειες στα χωριά του Πηλίου με τη βοήθεια των ανταρτικών δυνάμεων και απλών πολιτών. Η ελληνική αστυνομία τους χορηγούσε πλαστές ταυτότητες με ελληνικά κοινά ονόματα, εν γνώσει του Σέφελ.
Περίπου 900 και πλέον Βολιώτες Εβραίοι βρήκαν καταφύγιο στα χωριά του Πηλίου. Μετά την πάροδο ολίγων μηνών 155 Εβραίοι παραπλανήθηκαν από την δήθεν απραξία των Γερμανών και επέστρεψαν στην πόλη. Όλοι τους συνελήφθησαν και δολοφονήθηκαν. Πάντως, κρίνοντας με ψυχρά στατιστικά μεγέθη, οι απώλειες των Εβραίων του Βόλου υπήρξαν μετά τη Ζάκυνθο οι χαμηλότερες στην Ελλάδα και τούτο χάριν του Σέφελ.
Χρόνια αργότερα, η μικρή Ισραηλιτική Κοινότητα του Βόλου αναγνώρισε τον σωτήριο ρόλο του Γερμανού προξένου Έλμουτ Σέφελ «επειδή στη διάρκεια της Ναζιστικής κατοχής και του Ολοκαυτώματος των Εβραίων εμπνευσμένος από αισθήματα αγάπης, αυτοθυσίας και αλτρουισμού, με κίνδυνο της ζωής του συνέβαλε αποφασιστικά στη διάσωση ΤΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ ΤΟΥ ΒΟΛΟΥ» και του προσέφερε τιμητική πλακέτα και δίπλωμα τιμής.
Κάθε εκδήλωση, κάθε προσπάθεια επαναφοράς στη μνήμη γεγονότων που αμαυρώνουν τον ανθρώπινο χαρακτήρα και τα οποία άφησαν να αναδυθούν από τις πιο σκοτεινές και άμορφες πτυχές της ψυχής άγρια και αχαλίνωτα ένστικτα, όπως αυτά με τις θηριωδίες του Ναζιστικού καθεστώτος δεν πρέπει να αφεθούν να περιπέσουν στην ιστορική λήθη, διότι με την αποσιώπηση ακολουθεί διαστρέβλωση των γεγονότων και τελικά άρνησή τους. Τα φρικτά εγκλήματα του Ολοκαυτώματος δεν ξεχνιούνται. Έχουμε υποχρέωση να τα υπενθυμίζουμε. ΠΟΤΕ ΠΙΑ!

Εγγραφείτε στην ομάδα Magnesianews στο Viber για να λαμβάνετε ενημερώσεις.
Ακολουθήστε τη ροή Magnesianews στο Google News και μείνετε σε επαφή με ότι συμβαίνει.