Η εποχή της Αποστασίας μοιάζει μακρινή, αλλά τα γεγονότα που έχουν καταγραφεί στο ιστορικό ημερολόγιο παραμένουν πολύ ζωντανά στη μνήμη των ατόμων που τα έζησαν από πρώτο χέρι. Ακόμη και στην ελληνική περιφέρεια, μακριά από την Αθήνα που ήταν το κέντρο των εξελίξεων και λήψης αποφάσεων, οι άνθρωποι παρακολουθούσαν με αγωνία τα τεκταινόμενα. Ένας από αυτούς ήταν και ο εκ Πορταριάς ορμώμενος Βασίλης Κοντορίζος, μέλος τότε της Νεολαίας της Ένωσης Κέντρου (ΕΔΗΝ) που θυμάται τι γινόταν τότε σε κεντρικό αλλά και σε τοπικό επίπεδο…
Ήταν περίεργες εποχές, όπως επιβεβαιώνει και ο κ. Κοντορίζος. «Από τη στιγμή που ο Ηλίας Τσιριμώκος που πρωτοστατούσε στην Αντίσταση και ήταν ο πιο μαχητικός της Ένωσης Κέντρου, υπουργός, βουλευτής κλπ, αποστάτησε για να γίνει πρωθυπουργός της Φρειδερίκης, από εκεί και πέρα επαληθεύονται όλα τα περίεργα που μπορεί να έχει ακούσει κανείς που δεν έχει ζήσει αυτά τα γεγονότα, για την αποστασία βουλευτών από την Ένωση Κέντρου» είναι το πρώτο σχόλιο του κου Κοντορίζου.
Eκτός από τα πρόσωπα των Αθηνών ωστόσο, υπήρχαν και αυτά της Περιφέρειας και δη της Μαγνησίας, με τρεις βουλευτές της Ένωσης Κέντρου να έχουν εκλεγεί στην περιοχή.
Ο λόγος για τον Τζον Γκλαβάνη, τον Γιώργο Λούλη και τον Φώτη Παναγιωτόπουλο, που την εποχή της Αποστασίας διάλεξαν ξεχωριστούς δρόμους.
Ο μεν Τζον Γκλαβάνης συμπεριλήφθηκε στη λίστα των αποστατών, ο δε Γιώργος Λούλης παρέμεινε πιστός στην Ένωση Κέντρου.
Πιστός στην Ένωση Κέντρου έμεινε και ο Φώτης Παναγιωτόπουλος, που ήταν πολιτικός φίλος του Ανδρέα Παπανδρέου.
Ο Βασίλης Κοντορίζος έχει να πει κάτι για τον καθένα άλλωστε, θυμούμενος εκείνες τις ημέρες.
Συγκεκριμένα, ο Ιωάννης Γκλαβάνης (Βόλος, 28 Ιανουαρίου 1892 – Αθήνα, 27 Δεκεμβρίου 1984), γνωστός και ως Τζον Γκλαβάνης, ήταν Έλληνας βιομήχανος, βουλευτής και υπουργός.
Είχε γεννηθεί στον Βόλο και ήταν γιος του βιομήχανου Κωνσταντίνου Γκλαβάνη από τη Ζαγορά Πηλίου.
Ο αδερφός του, Βάγγος (Ευάγγελος), εξελέγη επίσης βουλευτής Λαρίσης στις εκλογές του 1926, ενώ ήταν κι αυτός βιομήχανος. Μαζί με τη σύζυγό του Ουρανία Βουτσινά, είχαν αποκτήσει έναν γιο και μία κόρη.
Ο Τζον Γκλαβάνης είχε σπουδάσει Εμπορικές Επιστήμες στην Εμπορική Σχολή του Μάντσεστερ στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ μέχρι την Κατοχή εργάστηκε ως γενικός διευθυντής σε εταιρεία.
Ο Τζον Γκλαβάνης εξελέγη βουλευτής Λάρισας για πρώτη φορά το 1946 με το Κόμμα των Βενιζελικών Φιλελευθέρων συγκεντρώνοντας 4.416 ψήφους, και επανεκλέχθηκε το 1950 και το 1951 με το Κόμμα Φιλελευθέρων. Βουλευτής Μαγνησίας εξελέγη με την Ένωση Κέντρου το 1961 το 1963 και το 1964, και έγινε ένας από τους βουλευτές που αποστάτησαν από την Ένωση Κέντρου το 1965. Διετέλεσε υπουργός Γεωργίας και προσωρινά Εθνικής Οικονομίας (1945), υπουργός Εθνικής Οικονομίας (1945), Ανοικοδομήσεως (1947), Υγείας και Κοινωνικής Προνοίας (1950), Οικισμού και Ανοικοδομήσεως (1950), Εμπορίου (1951, 1965), Δημοσίων Έργων (1965-66) και προσωρινά Βορείου Ελλάδος (1965) και υπουργός Βιομηχανίας (1951, 1966). Απεβίωσε τον Δεκέμβριο του 1984 και κηδεύτηκε στις 28 Δεκεμβρίου.
«Tότε με την αποστασία, αποσκιρτήσας από την ΕΚ, ανέλαβε ο βουλευτής Μαγνησίας Τζον Γκλαβάνης, σε μία από τις κυβερνήσεις που προέκυψαν, υπουργός Δημοσίων Έργων.
Aπό τον Τζον Γκλαβάνη πάντως, όταν ήταν υπουργός ωφελήθηκε η Μαγνησία. Ιδιαίτερα για την Πορταριά θα σας πω ότι έγιναν δύο μεγάλα έργα, έχοντας πρόσβαση στον Τζον Γκλαβάνη, μέσω ενός συνεργάτη του μηχανικού, τον αείμνηστο Γιάννη Τζελάτη, που είχε καταγωγή από την Πορταριά» θυμάται ο κ. Κοντορίζος.
Μάλιστα, κυκλοφορεί μία ενδιαφέρουσα ανέκδοτη ιστορία για τον Τζον Γκλαβάνη και τη συνάντηση που είχε με τον διευθυντή της εφημερίδας «Θεσσαλία», Αχιλλέα Ορφανίδη, αφότου έγινε γνωστή η αποστασία του πρώτου…
Ο Ορφανίδης, κεντρώος που έμεινε κοντά στην Ένωση Κέντρου κατά τον Ιούλιο του 1965, και έχοντας ασχοληθεί με το ΕΑΜ την περίοδο της Κατοχής, ήταν σφόδρα αντίθετος με την Αποστασία και έστρεφε τα πυρά του από την πρώτη στιγμή κατά των αποστατών.
Ήταν όμως και πολιτικός φίλος του Τζον Γκλαβάνη και όντας εκ φύσεως αθυρόστομος δεν περιόρισε τον λόγο του όταν τον συνάντησε στα γραφεία της εφημερίδας.
Αφού τον «στόλισε» με τα κατάλληλα γι’ αυτόν «γαλλικά», αν και Κύπριος, ο Ορφανίδης ζήτησε τον λόγο από τον Τζον Γκλαβάνη για την αποστασία του από την κυβέρνηση.
Ωστόσο η απάντηση που φέρεται να έδωσε ο Γκλαβάνης μοιάζει συγκλονιστική. «Είναι πολλά τα λεφτά Αχιλλέα» φέρεται να είπε στον διευθυντή της εφημερίδας «Θεσσαλία» ο βουλευτής Μαγνησίας και μετέπειτα υπουργός Δημοσίων Έργων.
Μάλλον δεν είναι τυχαίο ότι για έναν χρόνο στη συνέχεια κυκλοφόρησε και νέα εφημερίδα στον Βόλο, με τη στήριξη Γκλαβάνη και με δημοσιογράφους που είχαν σταθεί στο πλευρό των αποστατών.
Παρέμεινε πιστός ο Γιώργος Λούλης
Όπως προαναφέραμε, συγχρόνως με τον Γκλαβάνη, βουλευτής Μαγνησίας της ΕΚ ήταν και ο Γιώργος Λούλης. «Αυτός δεν αποστάτησε» επισημαίνει εμφατικά ο κ. Κοντορίζος και θυμάται μία σύσκεψη που έγινε στο γραφείο του Γιώργου Λούλη, για να καθοριστεί η στάση του, ενώ σημειώνει ότι ο βουλευτής της ΕΚ δεν έδειχνε και ιδιαίτερη ζέση να εγκαταλείψει το κόμμα και τον Γεώργιο Παπανδρέου, ούτως ή άλλως.
Ο Γεώργιος Λούλης (1899 – Σίφνος, 8 Αυγούστου 1971) ήταν Έλληνας επιχειρηματίας και πολιτικός, όντας ο μικρότερος των εννέα παιδιών που απέκτησαν οι γονείς του. Από το 1936 έως το 1940 ήταν πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχάνων Βορείου Ελλάδος.
Από το 1954 έως και το 1961 ήταν επικεφαλής της εταιρείας «Μύλοι Λούλη».
Κατά την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης ανέπτυξε αντιστασιακή δράση ενώ το 1958 διαδέχθηκε τον βουλευτή και υπουργό Γεώργιο Καρτάλη, μετά το θάνατο του τελευταίου. Διετέλεσε βουλευτής Μαγνησίας 3 συνεχείς φορές. Εκλέχτηκε με την Ένωση Κέντρου το 1961, το 1963 και το 1964. Απεβίωσε σε ηλικία 72 ετών εκτοπισμένος από τη Χούντα στη Σίφνο, μετά από ανακοπή καρδιάς ενώ κηδεύτηκε στις 10 Αυγούστου 1971 στον Βόλο.
Από τη Χούντα είχε εκτοπιστεί λόγω της δράσης του απέναντι στους Συνταγματάρχες, και είχε οδηγηθεί τρεις φορές στο δικαστήριο, σύμφωνα με πηγές της εποχής. Ήταν άλλωστε από τους πρώτους που είχε ορθώσει το ανάστημά του απέναντι στο δικτατορικό καθεστώς.
Θυμάται λοιπόν ο κ. Κοντορίζος: «Ο Θόδωρος Κλαψόπουλος που διετέλεσε δήμαρχος Βόλου, ο Γιώργος Μπαλλής που ήταν δήμαρχος Νέας Ιωνίας και εγώ και κάποιοι άλλοι βρεθήκαμε στο γραφείο του Λούλη για να συζητήσουμε τι θα κάνει και αν πρέπει ν’ αποστατήσει.
Ο Γιώργος Λούλης ήταν φίλος του Στυλιανού Αλλαμανή από την Καρδίτσα, που είχε ήδη αποστατήσει. Σύσσωμοι τότε αντιδράσαμε σε ένα σενάριο αποστασίας και του Λούλη, αλλά και ο ίδιος δεν είχε διάθεση να αποστατήσει και να μειώσει την αξία του και την πίστη του προς την Ένωση Κέντρου και τον Γεώργιο Παπανδρέου».
Κάπου εδώ προέκυψε και μία ανέκδοτη ιστορία, με τον Γεώργιο Παπανδρέου να βρίσκεται στον Βόλο, μαζί με τον Ανδρέα Παπανδρέου, για προγραμματισμένη ομιλία.
«Ο Γεώργιος Παπανδρέου είχε διανυκτερεύσει μαζί με τον Ανδρέα στο Ξενία της Πορταριάς. Εκεί μάλιστα εκείνες τις ημέρες είχαμε διοργανώσει ένα μνημόσυνο για τους δωρητές και ο Ανδρέας βγήκε μία βόλτα στην πλατεία. Εγώ είχα ειδοποιηθεί και τον περίμενα στο σημερινό δημαρχείο και κάναμε μία διαδρομή με κατεύθυνση προς τα Χάνια για να γυρίσουμε και πάλι. Και πηγαίνοντας και στον γυρισμό, ο κόσμος σηκωνόταν και χειροκροτούσε τον Ανδρέα Παπανδρέου, που μου είπε τελικά να καθίσουμε κάπου για να μην αναστατώνουμε τους κατοίκους.
»Καθίσαμε λοιπόν και εκεί που βρισκόμασταν ήρθε και μας βρήκε ο δικηγόρος, ο Νικηφόρος Μανδηλαράς, που αργότερα βρέθηκε νεκρός στην περίοδο της Χούντας (σ.σ. όλα δείχνουν ότι δολοφονήθηκε στην προσπάθειά του να διαφύγει από το καθεστώς).
Εκείνος ήταν που ενημέρωσε τον Ανδρέα Παπανδρέου ότι είχε αποστατήσει ο Τσιριμώκος! Όλοι μείναμε έκπληκτοι από την εξέλιξη αυτή, αλλά δεν φάνηκε να εκπλήσσεται ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Ζήτησε απλά μία εφημερίδα για να διαβάσει τα νέα, του την έδωσε κάποιος κι αυτός τη διάβασε πολύ γρήγορα, σαν να διάβαζε… διαγώνια! Αυτό ήταν» θυμάται χαρακτηριστικά.
Σταθερά παράλληλα στην Ένωση Κέντρου παρέμεινε ο Φώτιος Παναγιωτόπουλος, πολιτικός φίλος πάντα του Ανδρέα Παπανδρέου.
Ο Παναγιωτόπουλος (1919 – 24 Σεπτεμβρίου 1975) γεννήθηκε στα Θωμαίικα της δυτικής Αχαΐας αλλά εγκαταστάθηκε στη Μαγνησία, λόγω της αγαπημένης του συζύγου Μαρίας, η οποία καταγόταν από τον Αλμυρό. Καταγόταν από φτωχή οικογένεια και με δυσκολίες κατάφερε να σπουδάσει Πολιτικές και Οικονομικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών. Ο γάμος του με τη Μαρία έγινε στον Αλμυρό με κουμπάρο το Σοφοκλή Βενιζέλο. Στις εκλογές του 1964 εξελέγη βουλευτής με την Ένωση Κέντρου, ενώ ήταν και φίλος του Ανδρέα Παπανδρέου. Λίγο πριν το θάνατό του προσχώρησε στο ΠΑΣΟΚ με το οποίο ήταν υποψήφιος βουλευτής στις εκλογές του 1974 συγκεντρώνοντας 3.154 ψήφους.
Κατά τη χούντα του 1967-74 ήταν μέλος της Δημοκρατικής Άμυνας και του ΠΑΚ και για το λόγο αυτό εξορίστηκε.
Με τη σύζυγό του απέκτησαν έναν γιο.
Ο Φώτης Παναγιωτόπουλος απεβίωσε το Σεπτέμβριο του 1975 και κηδεύτηκε στα Θωμαίικα Αχαΐας την επομένη του θανάτου του.
Η στάση της αντιπολίτευσης
Όσον αφορά βουλευτές της αντιπολίτευσης στη Μαγνησία; Υπήρχαν κι άλλα πρόσωπα, όπως οι βουλευτές της ΕΡΕ, οι Σταμούλης Ελαφρός και ο Αθανάσιος Φροντιστής. «Δεν θυμάμαι να είχαν κάποια ιδιαίτερη παρουσία όσον αφορά την Αποστασία. Κάνανε το κορόιδο και τους βόλευε μία κατάσταση να διαλυθεί η ΕΚ και να πέσει ο Παπανδρέου και δεν τους συνέφερε να πάρουν μέρος και να διαλέξουν κάποια πλευρά» σημείωσε ο κ. Κοντορίζος.
Ο Σταμούλης Ελαφρός (1912-1992) ήταν Έλληνας πολιτικός, που υπηρέτησε ως βουλευτής. Γεννήθηκε στον Βόλο και οι γονείς του, κατάγονταν από το Πήλιο (ο πατέρας του από τη Μακρινίτσα και η μητέρα του από την Αργαλαστή). Σπούδασε νομικά στο ΑΠΘ και οικονομικές επιστήμες ενώ άσκησε τη δικηγορία. Εξελέγη πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Βόλου τον Ιανουάριο του 1951. Στις εκλογές του 1964 εξελέγη βουλευτής στην εκλογική περιφέρεια Μαγνησίας με την ΕΡΕ. Απεβίωσε σε ηλικία 80 ετών το 1992.
Ο Αθανάσιος Φροντιστής (Σκιάθος, 1900 – Αθήνα, Ιανουάριος 1979) ήταν Έλληνας στρατιωτικός και πολιτικός, που υπηρέτησε ως αρχηγός ΓΕΕΘΑ και ως υπουργός Συγκοινωνιών. Πολέμησε κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία και αργότερα κατά τον Πόλεμο του 1940, ενώ στην κατοχή ήταν μέλος της οργάνωσης ΠΑΟ. Πολέμησε σε επιχειρήσεις στο Γράμμο και στο Βίτσι κατά τον εμφύλιο πόλεμο. Το 1949 έγινε Διοικητής της 31ης Ταξιαρχίας, ενώ το 1956 ήταν διοικητής του Γ’ Σώματος Στρατού. Κατήλθε στην πολιτική μετά την αποχώρησή του από το στράτευμα, το 1962. Στις εκλογές του 1963 εξελέγη βουλευτής του νομού Μαγνησίας με την ΕΡΕ και επανεξελέγη στις εκλογές του 1964.
Στις 3 Απριλίου 1967 ανέλαβε υπουργός Συγκοινωνιών στη βραχύβια κυβέρνηση του Παναγιώτη Κανελλόπουλου. Υπηρέτησε στο αξίωμα αυτό ως το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου του 1967.
Από την άλλη, ο κ. Κοντορίζος δεν μπόρεσε ν’ ανακαλέσει στη μνήμη του τη στάση της βουλευτού Μαγνησίας της ΕΔΑ, Μαρίας Γυφτοδήμου-Καραγιώργη εκείνη την περίοδο.
Η Μαρία Καραγιώργη-Γυφτοδήμου (το γένος Αγριγιαννάκη) (Μηλιές 23 Δεκεμβρίου 1918 – 20 Μαΐου 2012) ήταν Ελληνίδα συγγραφέας, αγωνίστρια της Αριστεράς, και βουλευτής της ΕΔΑ το 1963 και το 1964.
Τελείωσε το Γυμνάσιο Βόλου και το 1936 γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Συμμετείχε σε αντιδικτατορικές εκδηλώσεις, συνελήφθη και εξορίστηκε στην Κίμωλο όπου γνώρισε τον μετέπειτα σύζυγό της Κωνσταντίνο Καραγιώργη, μέλος του ΚΚΕ, που εκτελέστηκε στη Ρουμανία, έχοντας έρθει σε κόντρα με τον γγ του κόμματος, Νίκο Ζαχαριάδη.
Η Μαρία Καραγιώργη-Γυφτοδήμου έλαβε ενεργά μέρος στην Εθνική Αντίσταση και εκτοπίστηκε κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου. Εκλέχθηκε βουλευτής Μαγνησίας το 1963 και το 1964 με την ΕΔΑ. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας συνελήφθη και φυλακίστηκε. Απεβίωσε στις 20 Μαΐου 2012 σε ηλικία 94 ετών, αφήνοντας πίσω της σημαντικό συγγραφικό έργο.
Στο πλευρό ΕΚ και Γ. Παπανδρέου η Μαγνησία
Την ίδια στιγμή τα δημοσιεύματα του τοπικού Τύπου της εποχής δείχνουν μία στάση σαφώς υπέρ της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου και της Ένωσης Κέντρου, αντικατοπτρίζοντας και τη στάση των πολιτών του Βόλου και της Μαγνησίας.
«Όντως, ένα πολύ μεγάλο ποσοστό της Μαγνησίας και των πολιτών της είχε δικαιώσει τον Γεώργιο Παπανδρέου και την Ένωση Κέντρου ως προς την αντιπαλότητα με το παλάτι.
Ο Γεώργιος Παπανδρέου βγήκε νικητής» υπογραμμίζει ο κ. Κοντορίζος, ενώ θυμάται ότι και στον Βόλο είχαν γίνει πορείες διαμαρτυρίας, υπέρ της Ένωσης Κέντρου και κατά του παλατιού και των αποστατών.
«Στην Αθήνα είχαν πορείες, είχαν και επεισόδια. Βέβαια, και στον Βόλο είχαν γίνει πορείες διαμαρτυρίας αλλά όχι προφανώς με την ένταση της Αθήνας. Το να βγούνε βέβαια δύο χιλιάδες άνθρωποι στους δρόμους της Αθήνας είναι σαν να βγαίνουν εδώ 15 χιλιάδες άτομα» είναι το σχόλιο του κου Κοντορίζου. Δικαιώνεται τελικά η Ένωση Κέντρου από την Ιστορία; «Εγώ νομίζω ναι.
Το να είσαι βασιλιάς και να θέλει να επιβάλεις στον πρωθυπουργό ποιον θα διορίσει υπουργό, ήταν αδιανόητο και πρωτάκουστα.
Όλα αυτά τα περίεργα στην Ελλάδα γίνονται. Ακόμη και τώρα έχουν βασιλείς ορισμένα κράτη και κυκλοφορούν με το ποδήλατο. Εδώ ήθελε η Φρειδερίκη να κάνει τον Κωνσταντίνο κυβερνήτη. Έτσι ήρθε η Αποστασία και τα επακόλουθα. Αυτά ήταν υποκινούμενα όλα από το παλάτι» κατέληξε ο κ. Κοντορίζος.
