Είναι ο γείτονας που χαιρετάς το πρωί βγαίνοντας από το σπίτι. Είναι ο συνάδελφος ή ο συμφοιτητής σου που ξοδεύεις την μισή μέρα μαζί του. Είναι ίσως ο καλύτερος φίλος ή φίλη σου, ίσως ο αδερφός ή η αδερφή σου, ίσως οι γονείς σου.
Είναι κάποιος που ξέρεις λίγο ή περισσότερο, αλλά στην ουσία δεν τον ξέρεις καθόλου. Είναι κάποιος που νοσεί από καρκίνο.
Εσύ όμως δεν το ξέρεις. Κατ’ επιλογήν του. Δεν είναι τόσο θέμα εμπιστοσύνης και συναισθηματικού δεσίματος. Πάνω από όλα, είναι θέμα ταμπού, διότι στην Ελλάδα που διανύει την δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα, η ασθένεια ακόμα αντιμετωπίζεται ως μια άλλη μάγισσα της Ιεράς Εξέτασης.
Κάνοντας λόγο περί ρατσισμού στην ασθένεια, και ειδικά στον καρκίνο, δεν μιλάμε για πρακτικές bullyingή για εξάρσεις βίας. Δεν μιλάμε για τον ρατσισμό του φόβου, βασισμένο σε εθνικότητα, φύλο ή θρήσκευμα. Δεν μιλάμε για υποτίμηση της οποίας της θεμέλια είναι δομημένα σε προκαταλήψεις η στερεότυπα. Ξεκάθαρα δεν μιλάμε για μίσος.
Μιλάμε για κάτι χειρότερο. Μιλάμε για λύπηση.
Οι καρκινοπαθείς τείνουν να κατατάσσονται σε μία ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα. Είναι άνθρωποι-υπάνθρωποι που πέραν των σοβαρότατων προβλημάτων υγείας που καλούνται να αντιμετωπίσουν, έχουν απέναντι τους την ύαινα του ρατσισμού: ενός ρατσισμού συγκαλυμμένου τόσο «εύσπλαχνα» και «συμπονετικά», που καταντάει αηδία.
Οι καρκινοπαθείς πρέπει να ανταπεξέλθουν σε ένα καθεστώς μόνιμου οίκτου. Κρίνονται αποκλειστικά και μόνο από το γεγονός της ασθένειας αυτό καθεαυτό. Παύουν να είναι άνθρωποι με προσωπικότητα και χαρακτήρα-έχουν απλώς καρκίνο. Αργά ή γρήγορα θα πεθάνουν, και αυτό είναι κάτι που η κοινωνία με τις υπάρχουσες δομές «ευαισθησίας» της σπεύδει να τους υπενθυμίζει στωικά πολύ συχνά.
Η υπενθύμιση αυτή γίνεται με το έντονο κοίταγμα στο κεφάλι που καλύπτεται από μαντήλι, με τις κινήσεις «φιλανθρωπίας» στα όρια της ταπείνωσης, με την αυτόματη όσο και υποκριτική συμπάθεια στο άκουσμα της λέξης «χημειοθεραπεία».
Καμία ανθρωπιά στην κατ’επίφαση συμπόνια τους. Οι καρκινοπαθείς δεν παύουν να είναι άτομα όπως και οι σωματικά υγιείς συνάνθρωποι τους, με δικό τους χαρακτήρα, δικά τους θέλω και δικές τους προοπτικές και στόχους. Η ταμπελοποίηση τους και η απόπειρα δημιουργίας ενός «βοηθητικού» ή «φιλανθρωπικού» απαρτχάιντ που στοχεύει στο να τους καταστήσει άτομα μειωμένων δυνατοτήτων, είναι κάτι περισσότερο από ρατσιστικές. Το ότι όλο αυτό γίνεται υπό την αιγίδα και τις ευλογίες των κοινωνικών δομών, καθόλου δεν αναιρεί τον απεχθή χαρακτήρα του.
Δεν πρόκειται για προβληματικά άτομα, ίσα ίσα. Πρόκειται για άτομα πολύ πιο δυνατά, πολύ πιο ισορροπημένα και με πολύ πιο σωστά ιεραρχημένες προτεραιότητες στην ζωή τους από ότι ο μέσος όρος που αντιπροσωπεύει το άκρον άωτον της «υγείας».
Οι καρκινοπαθείς είναι άνθρωποι. Άνθρωποι με αξιοπρέπεια. Οποιαδήποτε τετοια αντιμετώπιση μονο στον κατακερματισμό και την καταπάτηση της τελευταίας συντελεί. Αν η φιλανθρωπία είναι πραγματική, οι ασθενείς θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ισοτίμως, ισονόμως και αδιακρίτως.
Ο ρατσισμός της λύπησης σκοτώνει. Σκοτώνει πολύ πιο ύπουλα, πολύ πιο δόλια, πολύ πιο σιωπηρά. Αλλά σκοτώνει. Και σε ένα σώμα ρημαγμένο, το μόνο που δεν χρειάζεται είναι και μια ρημαγμένη ψυχή.
