Tου Τσιμπλούλη Γεράσιμου, δασκάλου-Κοινωνικού Ανθρωπολόγου
Σε ανάμνηση της φάτνης στην οποία γεννήθηκε ο Χριστός, οι χριστιανοί συνηθίζουν να κατασκευάζουν κατά την περίοδο των εορτών των Χριστουγέννων ομοίωμα της Φάτνης της Γεννήσεως με τα κύρια πρόσωπα των σχετικών ευαγγελικών περικοπών δηλαδή της Παναγίας, του Χριστού, του μνήστορος Ιωσήφ, των τριών Μάγων, των τριών βοσκών, Αγγέλων καθώς και κάποιων ζώων. Παλαιότερα αυτές οι κατασκευές ήταν χάρτινες αναδιπλούμενες, σήμερα αποτελούν ιδιαίτερες κατασκευές ξύλινες ή πλαστικές ενώ τα πρόσωπα και ζώα αγαλματίδια από πηλό ή άλλο υλικό.
Το έθιμο αυτό προέρχεται από την Ιταλία.
Στο Βόλο, ο δήμαρχός μας θέλοντας κάτι το διαφορετικό και ξεχωριστό «έφερε» τα ζωντανά, πρόβατα και πόνυ και τα τοποθέτησε στη φάτνη. Ήταν μία πρακτική που συναντούσαμε και στα δικά μας παιδικά χρόνια, δηλαδή να στήνεται φάτνη με αληθινά ζώα.
Σήμερα αυτή η ενέργεια δίχασε την πόλη. Από τη μια οι φιλόζωοι που κατηγορούν τη δημοτική αρχή πως παραβιάζει νόμο για τα ζώα συντροφιάς, βάσει του οποίου δεν μπορούν να εκτίθενται ζώα για διασκέδαση και να ταλαιπωρούνται. Από την άλλη οι πολίτες που υποστηρίζουν αυτήν την πρωτοβουλία, μιας και η φάτνη με τα ζωντανά φέρνει στους μεγάλους εικόνες της χαμένης παιδικής τους ηλικίας και στους μικρούς, στην εποχή της εικονικής πραγματικότητας, προσφέρει μια πρωτόγνωρη εμπειρία.
Κανείς, μα κανείς δεν ασχολήθηκε με τις φιγούρες. Η Παναγία, οι μάγοι και οι βοσκοί σαν μοντέλα πασαρέλας κανέναν δεν ενοχλούν. Οι κούκλες, βιτρίνας καταστήματος, έγιναν τα «πρόσωπα» των ευαγγελικών περικοπών.
Πολλοί θα αναρωτηθούν και δικαίως, αφού δεν ενόχλησε την Εκκλησία, τι θέλεις άνθρωπέ μου και ασχολείσαι με το θέμα; Σε μια εποχή έντασης και κρίσης αξιών, θεωρώ, πως η Τοπική Εκκλησία επιλέγει γι’ αυτό το θέμα τη σιωπή. «Το ζήτημα της υπάρξεως του Θεού και της Θείας του Οικονομίας θα καταστρεφόταν αν εξαρτιόταν από τους λόγους μου και από τις δικές σας συνήθειες. Αλλά το ζήτημα του Θεού, ανεξάρτητα απ’ όλους εμάς θα πετύχει και θα νικήσει.
Εκείνος του οποίου τα χρόνια δεν έχουν αριθμό και η οντότητά του δεν έχει αρχή και τέλος δεν μπορεί να αφήσει το «επίγειο σπίτι» του στις διαθέσεις μας, στα αδύναμα δημιουργήματά του, των οποίων η αρχή και το τέλος σχεδόν συναντιόνται σε ένα σημείο και των οποίων η οντότητα είναι μία κουκκίδα.
Δεν είναι ο άνθρωπος φερέγγυος αλλά ο Θεός και πιστός εγγυητής της Βασιλείας της αγάπης στη γη…» (Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς).
Τα Χριστούγεννα για πολλούς είναι μπάλες πολύχρωμες, λαμπιόνια φωτεινά, στολίδια ασημένια και χρυσά, ψώνια και δώρα πολλά, βόλτες και διασκέδαση μέχρι το πρωί. Οι γιορτές γίνονται η αφορμή για «άρτον και θεάματα». Η Ιστορία, που δεν διδάσκει τελικά, μέσα από την ιστορική φράση, αλλά και σημερινή διεθνής έκφραση «άρτον και θεάματα» μας μεταφέρει στη ρωμαϊκή περίοδο μιας και προέρχεται από τη λατινική φράση panem et circenses. Κατά τον Γιουβενάλη, διάσημο Ρωμαίο σατυρικό ποιητή, ο αυτοκράτορας προσέφερε στο λαό σιτάρι (ψωμί) και θεάματα στο αμφιθέατρο με σκοπό να τους αποσπά από τα μεγάλα προβλήματα της κοινωνίας.
Σήμερα χρησιμοποιείται αυτή η έκφραση σε περιπτώσεις πολιτικής εξαθλίωσης ενός λαού, που αρκείται μόνο σε εφήμερες απολαύσεις – διασκεδάσεις, τις οποίες βεβαίως παρέχουν οι πολιτικοί προς αποτροπή της προσοχής των πολιτών από την κακή κατάσταση των πραγμάτων. Επομένως άξιοι της τύχης μας, εφόσον δε θέλουμε ηγέτες που να αποτελούν υπόδειγμα αρετής, αλλά ηγεμονίσκους που λαϊκίζουν και διχάζουν.
Τα Χριστούγεννα, ως γιορτή της ενανθρώπισης του Θεού, είναι για τους θρησκόληπτους, για τους οπισθοδρομικούς. Επομένως ψιλά γράμματα η αισθητική των φιγούρων της φάτνης και ποιος νοιάζεται γι’ αυτές. Κι όποιος τολμήσει να κάνει κριτική εύκολα χαρακτηρίζεται γκρινιάρης, εχθρός της πόλης, βολεμένος και φίλος του σάπιου πολιτικού συστήματος…
Καλές γιορτές!
