Γράφει ο Αδάμος Α. Μουζουρής*
«Ψηφίδες Ιστορίας, «κτήμα τε ες αιεί».
«Παλιγγενεσία: Ξάνθος – Σέκερης – Παπαφλέσσας».
Αγαπημένε μου Αναγνώστη, η Επανάσταση του 1821, με τον Απελευθερωτικό της χαρακτήρα συμπλήρωνε την Αμερικανική Ανεξαρτησία (1776), την Γαλλική Επανάσταση (1789) και ήταν η απαρχή των απελευθερωτικών αγώνων, ιδιαίτερα στα Βαλκάνια.
Το ιστορικό γεγονός κρίνεται μέσα στα πλαίσια των συνθηκών που το γέννησαν. Ούτε εξωραϊσμούς έχει ανάγκη, πόσο δε μάλλον «ανάθεμα» και σχολιασμούς του σήμερα, χωρίς συμπάθεια στην εποχή που γεννήθηκε! Δεν έχει ανάγκη από λιβάνισμα, που εν πολλοίς κρύβει την ανημποριά μας, άγνοια, να το κατανοήσουμε και να αντιληφθούμε ότι το έπραξαν Άνθρωποι με αδυναμίες και πάθη! Ούτε άγγελοι ούτε δαίμονες ή καλύτερα όπως ο Κ. Παλαμάς τραγούδησε τον Γ. Καραϊσκάκη: «Ο άγγελος και ο δαίμονας μέσα του ήτανε δίδυμο». Πιστεύω πως ο ίδιος χαρακτηρισμός ταιριάζει όχι μόνο στον Καραϊσκάκη αλλά και σε πολλούς Αγωνιστές της Επανάστασης του 1821, όπως και στον Παπαφλέσσα που ήταν και ο Πυρφόρος της!
Και φυσικά ούτε όμως και το εύκολο «ανάθεμα» γιατί η μικρότητά μας δεν μπορεί να νιώσει το μεγαλείο της θυσίας τους και βεβαίως να νιώσει ότι Ανθρώπινη φύση είχαν, καθαγίασαν, όμως, με τη θυσία τους, και έχουν το δικαίωμα μόνο γι αυτό να κρίνονται! Και εδώ δεν έχει θέση ότι, «ο νεκρός δεδικαίωται», γιατί δεν έφυγαν από αρρώστια, δυστύχημα ή γηρατειά! Αλλά ταξίδεψαν για τα ουράνια μάρτυρες του εκουσίου πάθους που οδήγησε στη θυσία και στην Αθανασία!
Αγαπημένε μου Αναγνώστη, γενεσιουργός παράγοντας του ιστορικού γεγονότος (ιστορίας), και ειδικότερα του Μεγάλου Ξεσηκωμού του Γένους, το 1821, που θα αναφερθούμε, είναι το σύνολο των ατόμων που ξεπερνώντας τα στενά όρια του «εγώ» ταυτίζονται με το «εμείς». Όταν το «εμείς» άρχει έχουμε ομόνοια και επιτυχία στον ιερό σκοπό, αντίθετα όταν η φιλαυτία, ο εγωισμός και η ιδιοτέλεια άρχουν, έχουμε διχόνοια εμφύλιες διαμάχες με καταστροφικά αποτελέσματα! Και εδώ βρίσκεται η αξία της ιστορικής μνήμης που είναι η μήτρα της δημιουργίας για ένα καλύτερο κόσμο, φυσικά, με βασική προϋπόθεση από τη μια μεριά να διδασκόμαστε από τα λάθη (αμαρτίες) μας για να μην τα επανα-λαμβάνουμε με τραγικές συνέπειες και από την άλλη μεριά να παραδειγματιζόμαστε από το μεγαλείο εκείνων που έκαναν έργα άξια και έστησαν Τρόπαια Μίμησης για τις νέες γενιές!
Η ενασχόληση μας με το Μεγάλο Ξεσηκωμό του 1821, είναι ένα ταξίδι ιστορικής μνήμης και Ανθρωπιάς που μας κάνει να νιώθουμε περήφανοι που είμαστε Άνθρωποι, και μας κάνει να αισθανόμαστε περηφάνια όταν αγωνιζόμαστε για την Πατρίδα μας, για τον πολιτισμό μας, για την ταυτότητα μας! Η ενασχόληση μας και η αναφορά στους Ήρωες του 1821 (και φυσικά όχι μόνο), μας κάνει ηθικά καλύτερους, μας βοηθά να ανεβούμε πάνω από τις μικροψυχίες και τις μικρότητες της ζωής και να αντικρύσουμε το μεγαλείο της χάρης που έχει ο πνευματικά και ψυχικά καλλιεργημένος Άνθρωπος! Με οράματα, ιδεώδη και ιδανικά. Χωρίς αλαζονική στάση που «ψηλώνει» αλλά δεν μεγαλώνει τον Άνθρωπο. «Ως χαρίεν έστ’ άνθρωπος, όταν άνθρωπος ή» (Μένανδρος).
Αγαπημένε μου Αναγνώστη, στο σημερινό μας σεργιάνι «Ψηφίδες Ιστορίας», θα μας συντροφεύουν ο Άγιος (Άγγελος) και δαίμονας, Παπαφλέσσας ο Δίκαιος, (Φιλικός με το ψευδώνυμο Α.Μ. και Αρμόδιος), Εμμανουήλ Ξάνθος (Α.Δ./Α.Θ.) ένας εκ των Γεννητόρων της Φιλικής Εταιρείας, ο Μέγας Χορηγός της Φιλικής και της Επανάστασης Παναγιώτης Σέκερης (Α.Κ.), και η Γενιά του 1974, οι Παιδικοί, Αδελφικοί Φίλοι, οι Συνοδοιπόροι και Συμπολεμιστές του 399 Τάγματος Πεζικού, του Μπογαζιού, οι οποίοι εκατόν πενήντα τρία (153) μετά, στις 20 Ιουλίου 1974 αρνούμενοι να παραδώσουν αμαχητί την πατρίδα, και παρά την προδοσία, πολέμησαν και έπεσαν μαχόμενοι εναντίον των τούρκων εισβολέων.
«Ο Π. Σέκερης ειδοποίησε τον Γρηγόριο Δίκαιον, … (και) τον οποίον προδοθέντα προ μικρού, είχε ελευθερώσει με μίαν δόση μεγάλης ποσότητος χρημάτων από τους όνυχας του Μποσταντζήμπαση…». («Απομνημονεύματα περί της Φιλικής Εταιρείας», Εμμ. Ξάνθου, σελ.27 (1834).
Στο Γρανικό το 334 π.Χ., ο «Σπιδριδάτης δε ανετέτατο μεν ήδη επ’ Αλέξανδρον όπισθεν την κοπίδα, υποφθάσας δε αυτόν ο Κλείτος ο Δρωπίδου παίει κατά του ώμου και αποκόπτει τον ώμον του Σπιδριδάτου ξυν τη κοπίδι». («Αρριανού Αλεξάνδρου Ανάβασις», κεφ. 15,8). Ο Πέρσης στρατηγός, Σπιθριδάτης, ενώ ήταν έτοιμος να κτυπήσει με το σπαθί του από πίσω τον Μ. Αλέξανδρο, ο Κλείτος αντέδρασε ακαριαία και έκοψε το χέρι του επίδοξου δολοφόνου, σώζοντας τον Μ. Αλέξανδρο και φυσικά την Μακεδονική εκστρατεία στην Ασία! (Μετά από έξι (6) χρόνια το 428π.Χ., δυστυχώς, ο Αλέξανδρος δολοφόνησε τον Κλείτο, τον σωτήρα του, μετά από λογομάχια. Μετάνιωσε αμέσως για την πράξη του, αλλά ήταν αργά! Το «συμπόσιον» (κρασί) έκανε τη δουλειά του)!
Αναφορά στο περιστατικό με τον Σπιδριδάτη έχουμε και από τον Πλούταρχο: «..ετέραν δε τον Σπιδριδάτην πάλιν επαιρόμενος έφθασε ο Κλείτος ο μέλας τω ξυστώ διελάσας μέλος». (Βίοι Παράλληλοι Αλέξανδρος (Καίσαρ), κεφ. 16).
Βίοι Παράλληλοι: Έτσι και τώρα ο Σέκερης, (ως νέος Κλείτος), δίνοντας μεγάλο χρηματικό ποσό εξαγοράζει την ελευθερία του Παπαφλέσσα από τα χέρια του Μποσταντζήμπαση, ο οποίος ήταν επικεφαλής της σουλτανικής ανακτορικής φρουράς. Ο Σέκερης με την εξαγορά έσωσε την Επανάσταση γιατί ο Παπαφλέσσας, αυτός ο Άγγελος και ο Δαίμονας, με ψευδολογίες, με θεμιτά και αθέμιτα μέσα βέβαια, έλεγε ότι «κομίζει γράμματα του Αλ. Υψηλάντη», ότι «η μηχανή είναι έτοιμη», ότι «μια ισχυρά δύναμις είναι σύμμαχος», ότι «οι πάντες είναι έτοιμοι» και ότι «σε λίγες μέρες έρχεται και ο Υψηλάντης για να βεβαιώσει την αλήθεια των λόγων του (Παπαφλέσσα)»! Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός στα «Απομνη-μονεύματά» του (1837) καταγράφει όλα τα παραπάνω και συνεχίζει: «Όθεν οι μεν Πελοποννήσιοι έμειναν εν αμηχανία περί του πρακτέου, βλέποντες το παράκαιρο και ανέτοιμο` ο δε Δίκαιος (Παπαφλέσσας), άνθρωπος απατεών και εξωλέστατος περί μηδενός άλλου φροντίζων ειμί τίνι τρόπω να ερεθίσει την ταραχή του Έθνους, δια να πλουτίσει εκ των αρπαγών, τους εβεβαίωσεν ότι είναι τα πάντα έτοιμα».
Δίκαιος ή άδικος, αληθής ή όχι, ειλικρινής ή εμπαθής ο χαρακτηρισμός, χάνεται στην ουσία της επιβεβαίωσης: ότι με «θεμιτά και αθέμιτα» μέσα ο Παπαφλέσσας, έβαλε το μπουρλότο για τη μεγάλη φλόγα της Ελευθερίας, και πιότερη αξία – σημασία έχει το γεγονός, πως όταν κινδύνευε να σβήσει η Επανάσταση, την αναζωπύρωσε με την «Λωνίδειον Μάχη» και την εκούσια θυσία του στο Μανιάκι!
Αγαπημένε μου Αναγνώστη, όταν ο Ιμπραήμ ισοπέδωνε τα πάντα και κινδύνευε η Επανάσταση, ζήτησε ως Υπουργός Εσωτερικών (για ένα χρονικό διάστημα είχε και το Υπουργείο της Αστυνομίας), να αποφυλακίσουν τους Οπλαρχηγούς, Θ. Κολοκοτρώνη, Κ. Δελη-γιάννη, Θ. Γρίβα,… και να αντιμετωπίσουν από κοινού τον Ιμπραήμ. Πίστευε πολύ στις δυνατότητες του Θ. Κολοκοτρώνη, «τον οποίον ήθελε ως μάλλον δυνατόν και συντελεστικό στον σκοπό του (την αντιμετώπιση του Ιμπραήμ». («Απομνημονεύματα περί της Ελ. Επαναστάσεως», Χρυσ. Φώτιου, τ.Β΄σελ.51). Δυστυχώς, τα υπόλοιπα Μέλη της Κυβέρνησης δεν συνηγόρησαν στην αμνήστευση και την αποφυλάκιση των Οπλαρχηγών.
Αναγκαίο να σημειώσουμε ότι και ο ίδιος συνέβαλε στην φυλάκιση των Αντιπάλων του, κατά τη διάρκεια του Β΄ Εμφυλίου Πολέμου (1824/5)! Την Ιστορία, όμως, τη γράφουν οι Λαοί με ομοψυχία και με ηγέτες γενναιόψυχους και λεοντόκαρδους! Άρα μικροψυχίες, ματαιοδοξίες, συκοφαντίες, και κενές αντεκδικήσεις δεν χωράνε! Εδώ είναι και το μεγαλείο του Ανδρός, του Αγίου (Αγγέλου) και δαίμονα! Ο Δίκαιος Παπαφλέσσας μπροστά στον κίνδυνο να χαθεί η Πατρίδα ενήργησε όπως ο Θεμιστοκλής, ο οποίος μπροστά στον κίνδυνο των Περσών, και πριν από τη Ναυμαχία στη Σαλαμίνα (480 π.Χ.), ανακάλεσε από την εξορία, όπου ο ίδιος τον εξοστράκισε, τον Αριστείδη, πολιτικό του αντίπαλο, με γνώμονα μπροστά στον κίνδυνο, να «ερίζουν ποιος θα πράξει το καλύτερο για την Πατρίδα»! Αποτέλεσμα ο Ελληνικός θρίαμβος στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.), ως συνέχεια του Μαραθώνα (490π.Χ.) και των Θερμοπυλών (480 π.Χ.)!
Αγαπημένε μου Αναγνώστη, λίγη σημασία έχει αν διάβασε ή όχι, το ιστορικό γεγονός ανάμεσα στο Θεμιστοκλή και τον Αριστείδη! Πιθανό να το γνώριζε γιατί, όταν ήταν στην Πόλη μερίμνησε να γίνει καλύτερος μέσα από τη γνώση, την παιδεία! Μάλιστα, όπως λέγεται διδάχτηκε Ελληνικά «κατ’ οίκον» από το ελληνιστή δάσκαλο, τον Ζαχαρία Αινιάνα! Αξία, όμως, έχει ότι η αύρα τους έρρεε στο αίμα του! και κατέδειξε, με την πράξη του, ότι είναι και φορέας αλλά και συνεχιστής της Ιστορικής και Πολιτιστικής μας Κληρονομιάς! Και από την πατραγαθία περνά στην ανδραγαθία με την «Λεωνίδειον Μάχη», πιστός στον όρκο του για «Ελευθερία ή Θάνατος»! και «της πατρίδος ρήμασι πειθόμενος».
Όντας πραγματικά ελεύθερος, δηλαδή απαλλαγμένος από τη φιλαυτία, τον εγωισμό, θυσίασε το «εγώ, τον εαυτό του» χάριν του «εμείς και της ελευθερίας της πατρίδας». Η μεγάλη ώρα φτάνει! Ο «απατεών και εξωλέστατος», ο υβριστής, ο οποίος όταν έφυγε διωκόμενος υποσχέθηκε να γυρίσει ή «Δεσπότης ή Πασάς», (άφησε τον σκοπό αυτό στην Πόλη και μερίμνησε για την μόρφωσή του)! Νιώθει ότι είναι πέρα από όλα αυτά και σε ώρα θέωσης, «εικόνα Θεού» μέσα από τη μεταμέλεια, τη συγχώρεση και πιο πολύ την έμπρακτη συγγνώμη, επιλέγει τον θάνατο που οδηγεί στην Ελευθερία!
Ο Παπαφλέσσας, το «αμάλγαμα του Αθηναίου Αλκιβιάδη, σε αρετές και ελαττώματα, και του Θηβαίου Επαμεινώνδα, σε ηρωισμό», και που σίγουρα δεν «εφρόνει κατά άνθρωπον», .. σαν έτοιμος από καιρό… «Εγώ άπαξ ωρκίσθην να χύσω το αίμα μου εις την ανάγκην της πατρίδος μας, και αυτή είναι η ώρα»! Και στο Μανιάκι, 20 Μαϊου του 1825, από πυρφόρος της Ελευθερίας γίνεται Πυρόμορφος, ζωντανό πρότυπο αξιών και αρχών και ίνδαλμα ελευθερίας!
(Ακολουθεί Β΄ Μέρος).
*Φιλόλογος – Ιστορικός , Πρόεδρος της Ένωσης Κυπρίων Ν. Μαγνησίας
