Καθώς οδεύουμε προς το τελευταίο τρίμηνο του 2021, μια παγκόσμια ενεργειακή κρίση προκαλεί κρουστικά κύματα στις οικονομίες και τους κλάδους της βιομηχανίας σε όλο τον κόσμο. Η ενέργεια είναι ζωτικής σημασίας για σχεδόν κάθε πτυχή της σύγχρονης ζωής. Από τη διατήρηση των τροχών της βιομηχανίας στην τροφοδοσία του Διαδικτύου, τη θέρμανση και τον φωτισμό των σπιτιών των ανθρώπων, μέχρι τη διατήρηση της κίνησης των μεταφορών, πολλά από αυτά στα οποία βασιζόμαστε εξαρτάται από την ενέργεια. Ως εκ τούτου, οι ενεργειακές κρίσεις είναι πιθανό να ταρακουνήσουν μια οικονομία και να γίνουν αισθητές σχεδόν σε όλους. Όταν ανεβαίνει η τιμή του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος, θα ανέβουν και οι τιμές πολλών άλλων πραγμάτων.
Όταν η πανδημία του Κορωναιού σάρωσε για πρώτη φορά τον κόσμο στις αρχές του 2020, τα αποθέματα φυσικού αερίου ήταν άφθονα και η τιμή ήταν στο κάτω μέρος. Όμως, η παραγωγή τόσο του φυσικού αερίου όσο και του πετρελαίου περιορίστηκε απότομα καθώς οι οικονομίες κατέρρευσαν και τα αποθέματα καταστράφηκαν από το ασυνήθιστα κρύο καιρό στην Ευρώπη τον περασμένο χειμώνα.
Οι τιμές του φυσικού αερίου καθορίζονται κυρίως από την αγορά LNG. Φέτος, σημειώθηκε σημαντική αύξηση της ζήτησης LNG, ειδικά στην Ασία, εν μέρει λόγω της οικονομικής ανάκαμψης από την πανδημία και της μειωμένης χρήσης άνθρακα στην Κίνα. Ταυτόχρονα, σημειώθηκαν μειώσεις στην αναμενόμενη παγκόσμια προσφορά, στην παραγωγή φυσικού αερίου και στα αποθέματα. Έτσι, οι τιμές του φυσικού αερίου είναι υψηλές, αντανακλώντας τη στενότητα της παγκόσμιας αγοράς LNG. Με το πετρέλαιο, οι κύριοι παραγωγοί του κόσμου (ΟΠΕΚ και Ρωσία) αύξησαν την παραγωγή αλλά όχι αρκετά ώστε να σταματήσουν την άνοδο των τιμών. Προφανώς έχουν αποφασίσει αντί να παράγουν περισσότερα, προτιμούν να εξαργυρώνουν υψηλότερες τιμές. Σημειώθηκε επίσης πραγματική μείωση στις επενδύσεις σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο . Τώρα, ως αποτέλεσμα των υψηλών τιμών του φυσικού αερίου, υπήρξε μια στροφή πίσω στον άνθρακα. Η Κίνα προσπαθούσε να μειώσει την εξάρτησή της από τον άνθρακα, δεδομένων των διεθνών δεσμεύσεών της για το κλίμα. Ωστόσο, η έλλειψη άλλων καυσίμων, η περιστολή της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας και οι ανησυχίες για πιθανή έλλειψη ηλεκτρικής ενέργειας το χειμώνα επανέφεραν τον άνθρακα στην εξίσωση, αυξάνοντας την τιμή του παγκοσμίως.
Η ενεργειακή κρίση πρωτοεμφανίστηκε στην Κίνα, τον κορυφαίο κατασκευαστή στον κόσμο, καθώς η παγκόσμια ζήτηση για τα προϊόντα της εκτοξεύτηκε ξαφνικά και απροσδόκητα ανοδικά φέτος. Τα αποθέματα άνθρακα ήταν χαμηλά και μια ανεπίσημη απαγόρευση από την Κίνα στον αυστραλιανό λιγνίτη σήμαινε ότι δεν μπορούσαν να αναπληρωθούν γρήγορα. Οι εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας στράφηκαν στην αγορά spot για υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) και η τιμή του εκτινάχθηκε στα ύψη.Ως αποτέλεσμα, έχουν εφαρμοστεί περιορισμοί στην κατανάλωση ενέργειας στα δύο τρίτα της Κίνας, διαταράσσοντας την εργοστασιακή παραγωγή και την καθημερινή ζωή.
Κάποια εργοστάσια έχουν κλείσει τελείως. Κάποια εργοστάσια αναγκάστηκαν να μειώσουν την παραγωγή σε μια περίοδο που συνήθως αυξάνονται για την περίοδο των εορτών του Δεκεμβρίου. Αυτό θα έχει συνέπειες στην αλυσίδες εφοδιασμού με αποτέλεσμα να υπάρχουν ελλείψεις σε πολλά είδη που τα θεωρούσαμε δεδομένα.
Όλες σχεδόν οι χώρες έχουν πληγεί από την παρούσα κρίση. Μία από τις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο είναι το Ηνωμένο Βασίλειο . Οι τιμές του φυσικού αερίου αυξήθηκαν κατά 420% σε ετήσια βάση τον Σεπτέμβριο, με αποτέλεσμα οι μονάδες λιπασμάτων που παρείχαν το 60% του CO2 του Ηνωμένου Βασιλείου για την παραγωγή τροφίμων και ποτών να σταματήσουν τη λειτουργία τους. Ένα τέτοιο εργοστάσιο λιπασμάτων ήταν η CF Industries με έδρα το Ιλινόις , η οποία αποφάσισε να σταματήσει τη λειτουργία της επ’ αόριστον. Τα σούπερ μάρκετ πολλών χωρών της ΕΕ θα αντιμετωπίσουν πλέον αναπόφευκτα ελλείψεις κρέατος και άλλων φρέσκων τροφίμων, καθώς τα σημερινά αποθέματα CO2 εξαντλούνται.
Εκτός από τις άμεσες ελλείψεις και τις αυξήσεις των τιμών, αυτή η κρίση θα μπορούσε επίσης να προμηνύει τις συνέπειες από μια κακή διαχείριση της ενεργειακής μετάβασης. Οι ενεργειακοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι η Ευρώπη απομακρύνθηκε πολύ γρήγορα από την ενέργεια που τροφοδοτείται με ορυκτά καύσιμα, προτού διασφαλίσει ότι επαρκείς ανανεώσιμες πηγές θα μπορούσαν να καλύψουν τη χαλάρωση σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Η Ευρώπη βρίσκεται στα μισά του δρόμου σε μια μετάβαση που θα διαρκέσει δεκαετίες, η Ευρώπη προσπαθεί τώρα να βρει άνθρακα και φυσικό αέριο για να χρησιμοποιήσει στις υπόλοιπες παραδοσιακές εγκαταστάσεις της.
Η πολυπλοκότητα της ενεργειακής μετάβασης είναι ένα θεμελιώδες ζήτημα για την κοινωνία με επιπτώσεις σε όλους τους τομείς και τις διαστάσεις της ζωής. Υπάρχει ανάγκη να επανεξετάσουμε ολόκληρο το παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο καταναλώνουμε (ζήτηση) και παράγουμε ενέργεια (προσφορά).
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες οφείλουν να δημιουργήσουν συνθήκες ομαλής μετάβασης στην πράσινη ενέργεια έως την ανάπτυξη ολόκληρων νέων συστημάτων καυσίμων, όπως το υδρογόνο και οι υποδομές που το συνοδεύουν. Η αναδιαμόρφωση του παγκόσμιου ενεργειακού τομέα θα απαιτήσει ευρεία συνεργασία μεταξύ κυβερνήσεων αλλά και του επιχειρηματικού κλάδου.
*BEngMScAMIEEMILT, Σύμβουλος Στρατηγικών Επενδύσεων
