Σαν σήμερα, πριν από 75 χρόνια, στις 23 Φλεβάρη 1943, σε ένα σπίτι, στην οδό Δουκίσσης Πλακεντίας στους Αμπελοκήπους, ιδρύθηκε η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων, η θρυλική ΕΠΟΝ. Η ίδρυσή της αποφασίστηκε με πρόταση της ΟΚΝΕ στη σύσκεψη αυτή του Φλεβάρη του ’43, όπου συμμετείχαν επίσης εκπρόσωποι όλων των οργανώσεων νέων που συμμετείχαν στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο Νέων (ΕΑΜΝ, το οποίο είχε ιδρυθεί με πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ ένα χρόνο νωρίτερα), εκπρόσωποι και άλλων οργανώσεων νεολαίας, αλλά και προσωπικότητες του πνευματικού κόσμου, όπως ο Κ. Σωτηρίου, η Ρόζα Ιμβριώτη, η Μαρίας Σβώλου κ.ά.
Βασικοί σκοποί της ΕΠΟΝ, όπως διατυπώθηκαν στο άρθρο 3 του Καταστατικού της ήταν:
α) Η εθνική απελευθέρωση, η πλήρης ανεξαρτησία και ακεραιότητα της Ελλάδας με καθημερινό και αδιάκοπο αγώνα.
β) Η υπεράσπιση των συμφερόντων και δικαιωμάτων της νέας γενιάς στη ζωή, στη μόρφωση και στον πολιτισμό.
γ) Η εξολόθρευση του φασισμού τώρα και στο μέλλον και με οποιαδήποτε μορφή και αν παρουσιαστεί. Αυτό σημαίνει ότι το εσωτερικό μας καθεστώς θα πηγάζει από τη λεύτερη εκδήλωση της κυρίαρχης θέλησης του λαού και της νέας γενιάς. Επιπρόσθετα, για τη νέα γενιά αυτό σημαίνει ίσα πολιτικά δικαιώματα για τους νέους και νέες που είναι πάνω από 18 χρόνων, αφού έχουν ενεργητική συμμετοχή στην κοινωνική ζωή.
δ) Ο αγώνας κατά του ιμπεριαλιστικού πολέμου για την κατοχύρωση της ειρήνης, με βάση την αυτοδιάθεση των λαών και νεολαίων και την αδελφική συνεργασία τους.
Η ΕΠΟΝ έγραψε απαράμιλλες σελίδες ηρωισμού στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης, αλλά και μετά. Από τις γραμμές της πέρασαν 600.000 νέοι και νέες, από τους οποίους ένα μεγάλο ποσοστό εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ. Σε 1.300 υπολογίζονται οι ΕΠΟΝίτες αντάρτες που έπεσαν στα πεδία των μαχών, ενώ άγνωστος παραμένει ο αριθμός αυτών που έπεσαν στις διαδηλώσεις των πόλεων, που εκτελέστηκαν, που πέθαναν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ή που πιάστηκαν και βασανίστηκαν από τις αρχές κατοχής και τα όργανά τους.
Η ΕΠΟΝ ήταν ο μεγάλος τροφοδότης του αγώνα. Στις πόλεις, στα πανεπιστήμια, στα σχολεία, στα εργοστάσια, στις γειτονιές οι ΕΠΟΝίτες κι οι ΕΠΟΝίτισσες πάλεψαν για το ψωμί και τη λευτεριά, οργάνωσαν λέσχες μάθησης πολιτικής – πολιτιστικής. Έδωσαν από την πρώτη στιγμή τη μάχη κατά της επιστράτευσης, συνέβαλαν στη μάχη κατά της πείνας, πρωτοστάτησαν στις διαδηλώσεις στις πόλεις, στις απεργίες και σε σαμποτάζ κατά του εχθρού, βοήθησαν καθοριστικά στις εκλογές της ΠΕΕΑ (μυστικά τον Απρίλη του 1944), έδωσαν μάχη ενάντια στα ναρκωτικά, που οι Εγγλέζοι ιμπεριαλιστές προσέφεραν «απλόχερα» στην επαναστατημένη νεολαία μετά την απελευθέρωση. Αντίστοιχα, η δράση της ΕΠΟΝ και στα χωριά στάθηκε ένα μεγάλο σχολείο και φανέρωσε πόσες δυνάμεις έχει ο λαός μας, παίζοντας στα χρόνια της μαύρης σκλαβιάς σπουδαίο πολιτιστικό ρόλο. Αξιοσημείωτη εξάλλου είναι και η εκδοτική δραστηριότητα της ΕΠΟΝ με το περιοδικό της, τη «Νέα Γενιά» να κυκλοφορεί από το Μάρτη του 1943 έως τον Οκτώβρη του 1947, αλλά και με δεκάδες άλλα παράνομα περιοδικά και αντιστασιακά έντυπα στην επαρχία.
Χιλιάδες ανταρτόπαιδα – αετόπουλα έγιναν φωτεινά παραδείγματα για το λαό και τη νεολαία, φωτίζοντας με τα ιδανικά τους το δρόμο της ανειρήνευτης πάλης. Στελέχωσαν τον ΕΛΑΣ και αργότερα το ΔΣΕ, δίνοντας λαμπρό αγώνα και στην κορυφαία φάση της ταξικής πάλης στην ιστορία της πατρίδας μας.
Στο Βόλο, η ΕΠΟΝ μαζικοποιείται από την πρώτη στιγμή της συγκρότησής της και φθάνει τα 2.000 μέλη την Άνοιξη του 1944. Συνεχίζει τις ηρωϊκές παραδόσεις της ΟΚΝΕ από την περίοδο των σκληρών εργατικών ταξικών αγώνων του Μεσοπολέμου, την δράση του ΕΑΜ Νέων που εμφανίζεται στο Βόλο από το Φθινόπωρο του ΄41, συσπειρώνει και καθοδηγεί τις πρώτες αντιστασιακές πράξεις της νεολαίας στην πόλη μας, τα μέλη της μεταφέρουν με το ΅Χωνί΅, τον ενθουσιασμό και το μήνυμα του αγώνα σε κάθε συνοικία. Μέλη της νεαροί εργάτες, υπάλληλοι, αγρότες και μαθητές εκτελούνται από τους Γερμανούς κα τα ΕΑΣΑΔ, τραυματίζονται στην μεγάλη συγκέντρωση τον Αύγουστο του ¨44 ενάντια στην κάθοδο των Βουλγάρων στην πλατεία Ελευθερίας, ανεβαίνουν στο Πήλιο εντάσσονται ον ΕΛΑΣ και συγκροτούν τον πρότυπο Λόχο του 54ου συντάγματος. Μέλη και στελέχη της ΕΠΟΝ όπως ο Σταύρος και ο Θόδωρος Κασίδης, ο Γραμμένος Στίνης, ο Κώστας Μαμουρίδης, η Χρυσούλα Φελούς, ο Δημήτρης Καλούμενος, ο Ζαχαρίας Μπουλασίκης και αμέτρητοι άλλοι, ως μέλη του ΚΚΕ συνεχίζουν τον αγώνα μέσα από τις γραμμές του ΔΣΕ και δίνουν την ζωή τους υπερασπιζόμενοι τα ιδανικά για έναν κόσμο δίκαιο, χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.
Σήμερα, 70 χρόνια μετά, όλα αυτά αποτελούν πλούτο και παρακαταθήκη για το κίνημα, προσφέρουν υλικό για μελέτη, γνώση της ιστορίας, παραδειγματισμό από τα πάμπολλα ηρωικά παραδείγματα που έχει να επιδείξει η ΕΠΟΝ στην εποχή της, με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον.
Καλούμε τη νεολαία και το λαό της περιοχής μας να πάρουν μέρος στην εκδήλωση:
• Να μάθουμε και να τιμήσουμε τον ηρωικό αγώνα της ΕΠΟΝ ενάντια στους ντόπιους και ξένους φασίστες.
• Να μάθουμε τις αξίες και τη δύναμη που δίνει ο συλλογικός αγώνας και η οργανωμένη πάλη για την ανατροπή του καπιταλισμού.
• Να μάθουμε και να αναδείξουμε την ανάγκη ύπαρξης επαναστατικής οργάνω-σης νεολαίας σε κάθε φάση ώστε να πάρουν εκδίκηση τα όνειρα μας
Η σημαία του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, της ΕΠΟΝ, του ΔΣΕ δεν μπαίνουν δίπλα στη σημαία της ΕΕ και του ΝΑΤΟ που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ τη σηκώνει ψηλά!
