Το πρόβλημα του νεοσύστατου κράτους της ΠΓΔΜ είναι ότι μέσα σε σύντομο χρόνο επιδιώκει να “πολιτογραφηθεί” επί ίσοις όροις ανάμεσα στις χώρες με σύγχρονη Ευρωπαϊκή παράδοση. Το δίλημμα των Σκοπίων δεν είναι μόνο να επιλέξουν ανάμεσα στην τοπική παράδοση και στη δυτική πολυπλοκότητα, ανάμεσα στη θρησκευτική πίστη και στο ευρωπαϊκό μηδενισμό, στη λαϊκή παράδοση και στον εκμοντερνισμό. Η ΠΓΔΜ αποφάσισε να γίνει μέλος της πλούσιας Ευρώπης μετά από έναν πόλεμο που ξανασχεδίασε το χάρτη των Δυτικών Βαλκανίων, αφήνοντας αθεράπευτες πληγές, όπως η φτώχεια, η ένοπλη βία και η μετανάστευση. Από τη μια μέρα στην άλλη, ο λαός τους βρέθηκε στη σύγχυση του μοντέρνου κόσμου, χωρίς να έχει ξεπεράσει τις θύελλες της μεταπολεμικής πρώην Γιουγκοσλαβίας.
Μέχρι τώρα είναι μια ανώνυμη χώρα, μια Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία, που πασχίζει να υιοθετήσει ένα όνομα που θα στεριώσει την εθνική συνείδηση, την ενιαία γλώσσα, τα οράματα μιας μελλοντικής ένταξης σε ένα μεγαλύτερο εθνικό σχηματισμό. Η “Συμφωνία των Πρεσπών”, κατά τη γνώμη τους, δεν διασφαλίζει ούτε μεγιστοποιεί τους εθνικούς οραματισμούς, αλλά τους κολοβώνει. Εκεί οφείλεται το μούδιασμα και η αποχή τους. Παρόμοιο ήταν το μούδιασμα και η δυσπιστία του πρώτου Ελληνικού κράτους όταν τα σύνορα υπολείπονταν κατά πολύ από την επικράτεια που μάθαιναν οι Έλληνες στην ιστορία τους.
Ο εκμοντερνισμός της γείτονος χώρας, που βρίσκεται στο κέντρο της Βαλκανικής, θα φέρει μια αλυσσίδα εκμοντερνιστικών εξελίξεων σε όλες τις γειτονικές τους χώρες. Για να συμβεί όμως αυτό πρέπει να ανοίξουν τα πολιτισμικά σύνορα “μιας μικρής και στενόμυαλης, ναρκισσευόμενης επαρχιώτικης κοινότητας”. Ο εκμοντερνισμός της δεν γίνεται μόνο με την υιοθέτηση ενός ένδοξου ονόματος. Δεν γίνεται όμως ούτε με την επιβολή γεωπολιτικών και γεωστρατηγικών αναγκαιοτήτων.
Εκεί έγκειται η αποτυχία του δημοψηφίσματος στη γειτονική χώρα της ΠΓΔΜ. Το διακύβευμα της ένταξης σε στρατηγικούς στρατιωτικούς και οικονομικούς οργανισμούς, χωρίς να εκμοντερνισθεί το πολιτικό, πολιτιστικό και παραγωγικό τοπίο, χωρίς να οικοδομηθούν πρώτα μέτρα ένταξης στο δυτικό πολιτισμό, κατέστησαν το άλμα ανέφικτο. Η διείσδυση του ξένου παράγοντα υπάρχει πάντα, υπήρχε και στην Ελλάδα.
Όμως όταν δώσεις σε ένα λαό τα μέσα να ξεπεράσει τον επαρχιωτισμό του και να αποκτήσει μια σημαντική πολιτισμική ισοδυναμία με το μοντέρνο δυτικό κόσμο, η αναγνώριση της αξίας της χώρας τους κερδίζει έδαφος. Αυτοί που μπαίνουν μπροστά γίνονται παράδειγμα για τους άλλους. Η Δύση γίνεται πιο δεκτική και γενναιόδωρη.
Μόνο αν αναγνωρισθεί η συνεισφορά του σύγχρονου πολιτισμού τους, θα αποκτήσουν οι γείτονες της ΠΓΔΜ αυτοπεποίθηση και θα απαγκιστρωθούν από τη στείρα και άγονη προσκόλληση στα σύμβολα ενός “Μακεδονικού” παρελθόντος που δεν υπάρχει πια ούτε πρόκειται να αναβιώσει. Μόνον όταν ο Σολωμός, ο Κάλβος και ο Καβάφης αναγνωρίστηκαν διεθνώς, απέκτησαν οι Έλληνες αυτοπεποίθηση ότι μπορούν να υπάρξουν σαν ένα σύγχρονο και αύταρκες έθνος. Το ίδιο πρέπει να γίνει και με τους γείτονες.
Πρώτα πρέπει να αποκτήσουν αυτογνωσία και αυτοσυνειδησία των δυνατοτήτων τους και έπειτα να απαγκιστρωθούν από την εξάρτηση από ξένους και τεθνεώτες πολιτισμούς.
