Γράφει ο Αδάμος Α. Μουζούρης, Φιλόλογος – Ιστορικός, Πρόεδρος της Ένωσης Κυπρίων Ν. Μαγνησίας
Παλιγγενεσία: Αμμόχωστος – Ναύπακτος (1571) – Ναβαρίνο (1827) – Κύπρος (1974).
Τον Οκτώβριο (8/20) του 1827 οι Στόλοι των Μ. Δυνάμεων, Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας, ναυμάχησαν στον κόλπο του Ναβαρίνου και διέλυσαν τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο. Γεγονός πολυσήμαντο. Από τη μια προάγγελος(;) της δημιουργίας Ελληνι-κού Κράτους και από την άλλη αφετηρία (;) προστασίας – κηδε-μονίας του Νέου Κράτους! Και, βέβαια, το Γεγονός μόνο «τυχαίο» δεν ήταν!
Αγαπημένε μου Αναγνώστη, τη Ναυμαχία του Ναβαρίνου θα την περιδιαβούμε (σύλληψη, κατανόηση και εξήγηση) μέσα από την ιστορική πραγματικότητα της Επανάστασης, (1821 – 1827). Φυσικά τον πρώτο λόγο έχουν Αυτοί, των οποίων η απέλπιδα προσπάθεια και η αγωνία του θανάτου μεταρσιώνονταν σε ένα είδος υπεράνθρωπης εξάρσεως και αυτοθυσίας, σε ένα ασυνήθιστο ηρωισμό! Και έτσι, με αντίτιμο το αίμα Τους, που έχυσαν ποταμηδόν για την Ελευθερία της Πατρίδας, οδήγησαν τις Μ. Δυνάμεις στη Ναυμαχία του Ναβαρίνου. Επίσης ο λόγος τους, εν πολλοίς, είναι και λόγος των Συμπολεμιστών των! Και εντέλει τον δικαιούνται, αφού Αυτοί είναι η Ψυχή και η Πνοή της Παλιγ-γενεσίας!
Γράφει ο Νικόλαος Κ. Κασομούλης, «Είναι αδύνατον να περιγράψη κανένας την χαράν εκείνης της ημέρας (και την συγκίνησιν) ημών. Δεν ηξεύραμεν τι να κάνωμεν (δια) να ευαρεστήσουμεν τον εαυτόν μας, παρά δοξολογίας προς τον Θεόν και (αμοιβαίας ευχάς) συγχαιρόμενοι εαυτούς (και) συλλογιζόμενοι ότι εκείνη η ημέρα ήταν η πρώτη όπου έκοψεν τον δεσμόν, τον οποίον οι διπλωμάται με το κοντύλι δεν είχαν (κόψει) και τελειώσει έως τότε». (Ν. Κ. Κ. Ενθυμήματα Στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων 1821 -1833, τ.4, σελ. 134/5, «Βεργίνα»).
Και συνεχίζει,
«Είδαμεν (λοιπόν) πράγματα (ολοφάνερα) πλέον της θελήσεως των Βασιλέων των (τριών) μεγάλων Εθνών και, λογαριάζοντες στρατιωτικώς (την) πράξιν, ευρίσκαμεν αυτήν την πρώτην (πραγματικής) αποκαταστάσεώς μας. Διότι που ηξεύραμεν οι δυστυχείς ημείς τι έκαμνον (μυστικώς) αι (ξέναι) Αυλαί, και έως που εκαταγίνοντο (να φθάσουν), αφού είχαμεν βαρεθή ακούγοντες την εκ μέρους των διπλωματικήν υπεράσπισίν μας, χωρίς να βλέπωμεν (και) πράξιν»; (Ν.Κ.Κ.)
Αγαπημένε μου Αναγνώστη, ο Ν. Κ. Κασομούλης με απλά και καθαρά λόγια διαχωρίζει τα λόγια (κοντύλι -ακούγοντες) από τα έργα (κόψει και τελειώσει – να βλέπωμεν και πράξιν)! Διαχρονικό και επίκαιρο μήνυμα: λόγια (ψηφίσματα) – πράξη (εφαρμογή ψηφισμάτων);
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύματά του αναφέρει: «… ο Ιμπραήμ έστειλε στη Μεσσηνία ..τον Κεχαγιά με χίλιους με τσεκούρια και με άρματα να βάλουν φωτιά και τσεκούρι. Όσα δεν εκαίονταν, να βάνη τσεκούρι, ελαιώνες, συκαίς, μουριαίς». (σελ. 210, «Μέρμηγκας»).
Καταθέτει (Θ.Κ.) και το φρόνημα των Ελλήνων: «…. όχι από μέρος μου, από μέρος του λαού της Μεσσηνίας, ότι: αυτό οπού μας φοβερίζεις, να μας κόψης και κάψης τα καρποφόρα δένδρα μας δεν είναι της πολεμικής έργον, διατί τα άψυχα δένδρα δεν εναντιώνονται εις κανένα, μόνον οι άνθρωποι οπού εναντιώνονται έχουνε στρατεύματα και σκλαβώνεις, και έτσι είναι το δίκαιον του πολέμου… Με τους ανθρώπους και όχι με τα άψυχα δένδρα, όχι τα κλαδιά να μας κόψης, όχι τα δένδρα, όχι τα σπίτια που μας έκαψες, μόνον πέτρα απάνω στην πέτρα να μην μείνη, ημείς δεν προσκυνούμεν. Τι τα δένδρα μας αν κόψης και κάψης την γην δεν θέλει την σηκώσεις και η ίδια η γη μένει δική μας και τα ματακάνει. Μόνον ένας Έλληνας να μείνη, πάντα θα πολεμούμε και μην ελπίζεις πως την γην μας θα την κάμης δική σου, βγάλτο από το νου σου». (σελ. 211).
Και συμπληρώνει (Θ.Κ.), «.. την περίοδο εκείνη, .. αλησμόνησα να ειπώ, ότι τον Απρίλιον εις τα 1827, όταν ήκουσε ο Ιμπραίμης ότι έρχονται στρατεύματα φραντσέζικα, επήγε εις την Τριπολιτσά με όλα του τα στρατεύματα, εγκρέμισε τα τείχη της Τριπολιτσάς εκ θεμελίων, και όλα τα σπίτια της Τριπολιτσάς, και έσπειρε αλάτι». (σελ 222).
Με αυτήν την κατάσταση και στην ανυπακοή του Ιμπραήμ …
«διατί οι τρεις του έστειλαν γράμμα να κάμη ανακωχή, και αυτός κάνει πράγμα που δεν είναι πράγμα του πολέμου και της ανθρωπότητος;». (σελ.212)
«Και τότες ( συμπληρώνει ο Θ.Κ.) αποφάσισεν ο γενναιότατος Κόρδιγκτων και οι γενναιότατοι Ρούσος και Γάλλος και επήγαν εις το Νιόκαστρο, (Ναβαρίνο)και εκάψαν την αρμάδα. … Και τότενες έπαυσε και την φωτιά, και ανεχώρησε δια το Νιόκαστρο, και ο Ιμπραϊμης που ήταν στρατοπεδευμένος και να πάη στην Καρύταινα, ήλθε στο Ναβαρίνο, και τότες έπαυσεν ο θυμός του πολέμου, τον Οκτώβριο μήνα». (σελ. 213).
Ο Σουλιώτης οπλαρχηγός του 1821 Λάμπρος Κουτσονίκας αναφέρει: «.. ερεθισμένοι δε διά την παράβασιν του Ιμπραχήμη Πασά, ερεθίσθησαν δε έτι μάλλον ως αγενής εχθρός την Μεσσηνίαν δια πυρός και σιδήρου και μη εισακουσθέντες` ουδέν ήττον ήσαν ερεθισμένοι και οι Τούρκοι βλέποντες μεματαιωμένα τα σχέδιά των` υποπτεύσαντες δε μάχην προετοιμάσθησαν θέσαντες τα πλοία των εις σχήμα πετάλου επί δυο γραμμών». (Λ. Κ. Γενική Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης. Βεργίνα τ.2, σελ. 222).
Και συνεχίζει (Λ.Κ.) «…ο Ιμπραχήμης επιστρέφων από τα πλησιόχωρα μ’ερη όπου κατέστρεψε τα πάντα εύρεν εν Νεόκαστρο (Ναβαρίνο) από τους λαμπρούς αυτού στόλους ναυάγια και συντρίμια, οι δε Έλληνες έλαβον πάντες χαράν ανεκλάλητον δια την καταστροφή του τουρκοαιγυπτιακού στόλου». (228).
Ακόμη ένας Αγωνιστής του 1821, Νικήτας Σταματελόπουλος, (ο μόνος που δεν άγγιξε το παραμικρό από τα λάφυρα της Τριπολιτσάς! Το ίδιο έκανε και στα Δερβενάκια. Στρατηγός στη μάχη, επαίτης στο υπόλοιπο της ζωής του»)! (ο Νικηταράς) γράφει, σχετικά με τη Ναυμαχία του Ναβαρίνου, στον Θ. Κολοκοτρώνη, «Χαρήτε γιατί σήμερα αναστήθηκε η Πατρίδα μας και παύουν τα δεινά της»!
Το σύνολο των Αγωνιστών του 1821 θεωρεί τη Ναυμαχία του Ναβαρίνου ότι είναι επακόλουθο των αγώνων και των θυσιών των και ευεργετική για την εθνική των αποκατάσταση, Ελευθερία – Ανεξαρτησία.
Αντίβαρο των γεωπολιτικών συμφερόντων των Μ. Δυνάμεων, οι οποίες για την εξυπηρέτησή τους (ανα)προσαρμόζουν την πολιτική τους, είναι το μεγαλείο της θυσίας των Επαναστατημένων Ελλήνων: οι ατιμώσεις, οι λεηλασίες, οι βασανισμοί, οι βιασμοί, οι σφαγές, τα ολοκαυτώματα, τα άταφα κουφάρια και το ποταμηδόν αίμα που χύθηκε στο Άγιο Δισκοπότηρο της Ελευθερίας! Θυσίες θεοείκελες, ως εικόνα του θεού, με την αθανασία της ψυχής.
Αγαπημένε μου Αναγνώστη, για να κατανοήσουμε όχι μόνο το γεγονός της Ναυμαχίας του Ναβαρίνου, αλλά και γενικότερα την καρδιά – ουσία της Επανάστασης του 1821 είναι αναγκαίο να μπούμε στην ψυχή της να «βιώσουμε» την εποχή της Επανάστασης. Σε αυτή τη «βιωματική» ψυχική κατάσταση σημαντικό λόγο έχουν τα απομνημονεύματα των Αγωνιστών, τα Ανέκδοτά τους και οι (μυθ)ιστορίες τους! Ιστορίες θρύλων που ρέπουν προς το μύθο! Όταν η απέλπιδα προσπάθεια και η αγωνία του θανάτου μεταρ-σιώνονται σε ένα είδος υπεράνθρωπης εξάρσεως και αυτοθυσίας, σε ένα ασυνήθιστο ηρωισμό!
Ο απλοϊκός λόγος τους, η αιματοβαμμένη «αγραμματοσύνη» τους, οι συγκεχυμένες πληροφορίες τους, είτε λαθεμένες από προαίρεση ή μη, οι παλινωδίες και οι αντιφάσεις τους, άλλοτε με την «πονηράδα» και άλλοτε με την αγαθοσύνη της ψυχής τους, φυσικά και δεν είναι άμεσα αποδεικτικά ιστορικά τεκμήρια, όμως και η μαρτυρία αυτού που έζησε το γεγονός έχει αδιαμφισβήτητη αξία, για τη ιστορική αλήθεια ως έμμεση πηγή.
Παρενθετικά, ο Γεώργιος Τερτσέτης θεωρεί ότι ο Θ. Κολοκοτρώνης ως Έλληνας ιστορικός, ανάμεσα σε αυτούς που ιστόρησαν πολέμους, έρχεται τρίτος μετά τον Όμηρο και τον Ηρόδοτο! «Εις τον πεζόν λόγον του Ηροδότου σημαίνει η λύρα του Ομήρου, ακούς το «Μήνιν άειδε Θεά», ως εις την διήγησιν του Κολοκοτρώνη, όταν επέτυχα γνήσια να την αρπάξω από τα χείλη του, ακούς Τρία πουλάκια κάθονται. Κατώτερος ο Κολοκοτρώνης από τους δυο προγενέστερους του εις την τέχνην, όσον τα Τρία πουλάκια κατώτερα από το «Μήνιν άειδε Θεά», αλλά ανώτερος πάλι επειδή όσα έπραξε αυτός και οι συνόμοιοί του διηγείται, πριν τα γράψει με το κοντύλι τα εχάραξε με το σπαθί του` καύχημα που δεν έχουν οι άλλοι δύο». (Προλεγόμενα, 25 Μαρτίου 1851, Βουλή).
Να σημειωθεί ότι ο Γ. Τερτσέτης είναι μαζί με τον Αναστάσιο Πολυζωϊδη οι δυο από τους πέντε Δικαστές οι οποίοι αντιστάθηκαν στις πιέσεις της Αντιβασιλείας και δεν συνυπέγραψαν την απόφαση για θανατική ποινή επί εσχάτη προδοσία του Θ. Κολοκοτρώνη (Δ. Πλαπούτα..) (1834). Τιμώντας, έτσι, διαχρονικά το Λειτούργημα της Δικαιοσύνης, εν αντιθέσει με τους άλλους τρεις τους εθελόδουλους και θεράποντες της εξουσίας!
«.. εξ ιστορίας αναιρεθείσης της αληθείας το καταλειπόμενον αυτής ανωφελές γίνεται διήγημα». (Πολυβίου Ιστορίαι, I 14, 5).
Αγαπημένε μου Αναγνώστη, το ιστορικό γεγονός κρίνεται μέσα στα πλαίσια των συνθηκών που το γέννησαν. Ούτε εξωραϊσμούς έχει ανάγκη, πόσο δε μάλλον «ανάθεμα» και σχολιασμούς του σήμερα, εν πολλοίς με ιδεοληπτικό υπόβαθρο, και χωρίς συμπάθεια στην εποχή που γεννήθηκε! Δεν έχει ανάγκη από λιβάνισμα (εθνικιστική αλαζονεία). Ούτε όμως και το εύκολο «ανάθεμα» (εθνικός μηδενισμός). Γιατί ο αφορισμός, η απλούστευση και ο μηδενισμός δεν μπορούν να στοχεύσουν στο ζητούμενο, που αφορά το παρόν και το μέλλον, και είναι να ζήσουμε ειρηνικά, με προκοπή και Ανθρωπιά. Το ζητούμενο δεν είναι να νοθεύουμε και να παρα-χαράσσουμε την Ιστορία.
Παραχάραξη της Ιστορίας είναι και η τουρκική σημαία που μολύνει τον Πενταδάκτυλο (Κύπρος) και πληγώνει την καρδιά μας!
«Όταν το δένδρον νέον
Εβασάνιζαν οι άνεμοι
Τότε βοήθειαν ήθελεν
Ενδυναμώθη τώρα
Φθάνει η ισχύς του»
(Α. Κάλβος, Αι Ευχαί -1825).
Ναυμαχία του Ναβαρίνου 8/20 Οκτωβρίου 1827.
(Ακολουθεί το Β΄ Μέρος).
