ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ με όραμα και λογισμό! (43 χρ. Κατοχής).
(Στους Μαθητές μου που ονειρεύονται και δεν βολεύονται).
Γράφει ο Αδάμος Α. Μουζουρής
Μέρος Γ΄.
«Τα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον
από τούτο το αλωνάκι», (Δ. Σολωμός».
Στη μοιρασμένη, σήμερα, Λευκωσία, κοντά στα κράσπεδα της ντροπής, που μιαίνει το βέβηλο συρματόπλεγμα της τουρκικής κατοχής, στα Φυλακισμένα Μνήματα, (Κεντρικές Φυλακές) αγρυπνούν Δεκατρία Παλικάρια. Και θα αγρυπνούν ως τη μέρα που θα κάψουμε θυμίαμα για να μυράνει τη δική τους δικαίωση και τη δική μας λύτρωση.
Ιεραπόστολοι της Ελευθερίας, ο Γρηγόρης Αυξεντίου, ο Κυριάκος Μάτσης, ο Μάρκος Δράκος και ο Στυλιανός Λένας. Επέλεξαν τη θυσία χωρίς άλλοθι το θάνατο και Αγίασαν.
«αλλ’ ή καλώς ζην ή καλώς τεθνηκέναι
τον ευγενή χρή». («Αίας» Σοφοκλή, στ. 479-80).
Εκεί είναι και οι Εννιά της Αγχόνης. Αυτοί που αντάμωσαν την αγχόνη με χαμόγελο και το τραγούδι. Με το χαμόγελο της συνείδησης του χρέους και το τραγούδι της λευτεριάς. Οι Μιχ. Καραολής και Α. Δημητρίου, (10 Μαϊου 1956), Α. Ζάκος, Χαρ. Μιχαήλ και Ιακ. Πατάτσος, (9 Αυγούστου 1956), Α. Παναγίδης, Μιχ. Κουτσόφτας, Στ. Μαυρομάτης (21 Σεπτεμβρίου 1956) και ο δεκαεννιάχρονος ποιητής Ευαγόρας Παλληκαρίδης.
«Ποτέ δε θα πεθάνουνε
όσοι πεθάνουν σήμερα
και της σκλαβιάς τα σίδερα
θα σπάσουν κάποια μέρα…»
Αυτούς τους συγκινητικούς στίχους γράφει ο Ευαγόρας για «Το
Τελευταίο τρίο Απαγχονισμού», (Παναγίδης, Κουτσόφτας και Μαυρομάτης) όταν μαθαίνει για τον απαγχονισμό. Και πριν ο ίδιος φτάσει στην αγχόνη, ένα Μαρτιάτικο πρωινό, στις 14 του 1957, δίνει ένα επίγραμμα για κείνους που έδωσαν τη ζωή τους για τη Λευτεριά της Κύπρου, – επίγραμμα ουσιαστικά και για τον ίδιο.
«Των Αθανάτων το κρασί
τόβρετε σεις και πίνετε.
Ζωή για σας κι ο θάνατος
κι αθάνατοι θα μείνετε».
Αγαπημένε μου Αναγνώστη, στην περίπτωση του Ευαγόρα Παλλικαρίδη έγινε και παγκόσμια κινητοποίηση για να του δοθεί χάρη. Η Ελληνική Κυβέρνηση, Σαράντα (40) Εργατικοί Βουλευτές, ο Αρχιεπίσκοπος Ν. Αφρικής Νικόδημος εκφράζοντας και τους Έλληνες της Ν. Αφρικής και από την Κύπρο, Δήμαρχοι, Δημοτικά Συμβούλια, Σύλλογοι, Σύνδεσμοι, Συντεχνίες, Μαθητές/τριες Σχολείων … απηύθυναν θερμή έκκληση στον Κυβερνήτη Harting και στη Βασίλισσα Ελισάβετ να δοθεί χάρη στον Ευαγόρα Παλλικαρίδη.
Να σημειώσουμε, επίσης, ότι πολιτικοί κύκλοι από την Αμερική θεωρούν ότι η εκτέλεση του Παλλικαρίδη αποσκοπούσε στην αποδυνάμωση του ηθικού των Ελλήνων της Κύπρου για να επιβάλουν οι Άγγλοι στις διαπραγματεύσεις τους όρους τους! Τα γεγονότα δικαιώνουν την πολιτική εκτίμηση! Τα ολοκαυτώματα των Τεσσάρων στο Λιοπέτρι (2 Σεπτεμβρίου 1958) και του Κυριάκου Μάτση (19 Νοεμβρίου 1958». Γενικότερα το 1958, και ενώ το «Κυπριακό» στα παρασκήνια, ελέω Αγγλίας είχε «λυθεί», η κατάσταση στην Κύπρο ήταν αβάσταχτη, με το αδυσώπητο κυνηγητό των αγωνιστών της Ε.Ο.Κ.Α. από τις αγγλικές δυνάμεις, με εκατοντάδες άνθρωποι ήταν στις φυλακές και στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως και φυσικά με τη δυσχερής οικονομική κατάσταση,.. Σκοπός να καμφθεί όλο και περισσότερο το ηθικό των Ελλήνων της Κύπρου και να δεχθούν τα διχοτομικά σχέδια της Αγγλίας, («Σχέδιο Macmillan», προβλέπει διακυβέρνηση της Κύπρου από Αγγλία, Ελλάδα και Τουρκία. Έτοιμο, ως Υπόμνημα προς τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου τον Ιούλιο του 1957, δόθηκε στη δημοσιότητα στις 19 Ιουνίου 1958). Αξίζει να αναφέρουμε ότι πέραν της πτώσεως του ηθικού, είναι και η απώλεια σε Ανθρώπους, με λογικό και όραμα, που θα ήταν χρησιμότατοι στα χρόνια της «Ανεξαρτησίας», ειδικότερα ο Δάσκαλος Φ. Πίττας και ο Γεωπόνος Κ. Μάτσης.
«(οι Έλληνες) «ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούνται
αλλά περί αρετής»*.
Αγαπημένε μου Αναγνώστη, αυτήν την εξαιρετικής αλήθειας γνώμη διατύπωσε, λίγο μετά την Μάχη των Θερμοπυλών (480 π.Χ.), ο γιος του Αρτάβανου, Τριτανταίχμης! *(Ηροδότου Ιστορία, «Ουρανία», Η΄ κεφ. 26). Και την επανέλαβε μετά από 2438 χρόνια, ως φορέας του διαχρονικού πνεύματος της ελληνικής ιστορίας, ο Κυριάκος Μάτσης.
Ο Κ. Μάτσης, η προσωποποίηση του αιώνιου Έλληνα, με την προσωπικότητά του αναγκάζει τον Κυβερνήτη Harting να τον «επισκεφτεί» στις φυλακές! (συνελήφθηκε και φυλακίστηκε στις 9 Ιανουαρίου 1956). Ο Κυβερνήτης του πρότεινε χιλιάδες στρέμματα γης στην Αυστραλία και 500.000 λίρες, με αντάλλαγμα να προδώσει το ιδανικό της Ελευθερίας. Άστραψε και βρόντηξε ο Μιλτιάδης (ψευδώνυμο του Μάτση), και χτυπώντας τη γροθιά του στο τραπέζι του Κυβερνήτη με βαριά φωνή του είπε: «Εξοχότατε, λυπούμαι γιατί δεν καταλάβατε με ποιον συνομιλείτε. Ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα αλλά περί αρετής»! Ισχυρότερος από τον ισχυρό αποικιοκράτη και τρανότερος από τον τρανό δυνάστη, αφήνοντας άφωνο τον Κυβερνήτη, βγήκε από την αίθουσα και διασχίζοντας περήφανα τη γραμμή των βασανιστών του, μπήκε στο κελί του!
Ο Κ. Μάτσης, επιστήμονας, πτυχιούχος της Γεωπονικής Σχολής Θεσσαλονίκης (1952), οραματιστής και ιδεολόγος. «Έμαθα πάντα στη ζωή μου ν’ αγαπώ και να εκτιμώ τους ιδεολόγους αγωνιστές που ξέρουν ν’ αγωνιστούν για ένα ιδανικό». Συνειδητοποιημένος αγωνιστής, στις 19 Νοεμβρίου 1958 μετουσίωσε τα λόγια σε πράξη, με τη θυσία του, και έγινε ο πυρφόρος αξιών και ιδανικών!
Μετά από προδοσία τα αποικιοκρατικά αγγλικά στρατεύματα περικυκλώνουν το κρησφύγετο του, στο χωριό Δίκωμο, (βρίσκεται στα ριζά του τουρκοπατημένου Πενταδάκτυλου). «Αν θα βγω, θα βγω πυροβολώντας! Δεν θα με βγάλετε ζωντανό από εδώ μέσα. Ελάτε, αν τολμάτε, να με βγάλετε»! Και ως κληρονόμος και συνεχιστής της Ελληνικής Ιστορίας ανέστησε τη λακωνική φράση «Μολών λαβέ», του Λεωνίδα στις Θερμοπύλες (480 π.Χ.). Στην άρνηση του ήρωα να παραδοθεί, οι Άγγλοι ανατινάζουν το κρησφύγετο και τον δολοφονούν εν ψυχρώ!
Αγαπημένε μου Αναγνώστη, στις 2 Σεπτεμβρίου 1958, σε ένα Αχυρώνα στο Λιοπέτρι Τέσσερα παλικάρια «από καλή γενιά», (ξανα)ζωντάνεψαν το Χάνι της Γραβιάς του Οδυσσέα Ανδρούτσου (8 Μαϊου 1822). Τα Τέσσερα Παλικάρια, Φ. Πίττας, A. Κάρυος, Χρ. Σαμάρας και Ηλ. Παπακυριακού περικυκλώθηκαν από Άγγλους στρατιώτες, αρνήθηκαν να παραδοθούν και άρχισαν πολύωρη άγρια μάχη. Οι Άγγλοι είχαν πολλά θύματα και κατά το συνήθειο πυρπόλησαν τον Αχυρώνα! Οι Δυο Αγωνιστές της Ε.Ο.ΚΑ. που ήταν ακόμη ζωντανοί, επιχείρησαν μέσα από τους καπνούς του φλεγόμενου Αχυρώνα, την ηρωική έξοδο! Έπεσαν γενναία από τα καταιγιστικά πυρά των Άγγλων, στην αυλή του Αχυρώνα.
«Δύναμη, γιε μου, να πεθάνεις λεβέντης». Η Μάνα του Α. Κάρυου ατενίζοντας τον Αχυρώνα από το Αυγόρου, το χωριό της, συνέπασχε με το Παλικάρι της, ακούγοντας την αντάρα της μάχης και βλέποντας τους καπνούς! Βάλσαμο στην ψυχή της ο ηρωικός θάνατος του λεβεντονιού της. Διαχρονικό βάλσαμο για την Αγία Μάνα το τιμημένο πένθος. Η Ελληνίδα Μάνα της Κύπρου που άντεξε 800 χρόνια (1192 -1960) στην σκλαβιά και με τις ροζιασμένες χούφτες της προκοπής και του τίμιου ιδρώτα, στο πρόσωπο της Μάνας του Α. Κάρυου από το Αυγόρου αντάμωσε με τη Βασίλισσα της Τροίας Εκάβη!
Μετά τον Τρωικό Πόλεμο, οι νικητές Αχαιοί αποφάσισαν να τιμήσουν τον Αχιλλέα θυσιάζοντας στον Τάφο του την Πολύξένη! Στον πόνο της Εκάβης, της Μάνας, της Αγίας Μάνας, που θα χάσει την Κόρη της, η Πολυξένη της λέει με θάρρος και αξιοπρέπεια ότι εθελούσια οδηγείται στη θυσία! Ο Αγγελιαφόρος Ταλθύβιος φέρνει την είδηση για την εθελούσια θυσία της Πολυξένης! Η «ηττημένη» με το μεγαλείο της ντρόπιασε τους νικητές! Είδηση βάλσαμο για την Μητέρα της, την Εκάβη!
«ὦ θύγατερ, οὐκ οἶδ᾽ εἰς ὅ,τι βλέψω κακῶν,
τὸ δ’ αὖ λίαν παρεῖλες ἀγγελθεῖσά μοι γενναῖος.
(«κόρη μου, αμέτρητες είναι οι συμφορές μου
μα πάλι, πρέπει να το πω, ξαλάφρωσα
με την είδηση πόσο γενναία (αξιοπρεπής) φάνηκες»).
(Εκάβη, Ευριπίδη, στ. 585 και 591).
Διαχρονικό βάλσαμο στον πόνο της Αγίας Μάνας, το τιμημένο πένθος!
Αγαπημένε μου Αναγνώστη, ο Απολογισμός! Τα ολοκαυτώματα, η αγχόνη, οι θυσίες έφεραν το ποθητό αποτέλεσμα; Οι Συμφωνίες Ζυρίχης– Λονδίνου ικανοποιούσαν τον αγωνιζόμενο Κυπριακό Ελληνισμό; Όχι μόνο δεν τον ικανοποιούσαν, γιατί από τη μια χωρίς τη δική του θέληση, απεμπολούσαν την επιθυμία του για «Ένωση με τη μητέρα Ελλάδα», όπως εκφράστηκε επίσημα στο Δημοψήφισμα στις 15/22 Ιανουαρίου 1950. Και από την άλλη με τις Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου (4-11και17- 19 Φεβρουαρίου 1959), η Αγγλία όχι μόνο είναι Εγγυήτρια Δύναμη και με κυρίαρχες αγγλικές βάσεις στο έδαφος της «Ανεξάρτητης» Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και πιστή στο δόγμα της «διαίρει και βασίλευε», (rule and divide) ξαναμπάζει και την Τουρκία στην Κύπρο ως Εγγυήτρια και Συνέταιρο! Ένας «συνέταιρος», η Τουρκία, που τις πριόνιζε, 1963, 1964, 1966, 1967 μέχρι να φτάσει στο έγκλημα της, την εισβολή και την κατοχή της μισής Κύπρου, τον Ιούλιο του 1974.
Το τραγικά παράδοξο είναι ότι το 1974 η Τουρκία έκανε χρήση του «επεμβατικού της δικαιώματος» σε Κράτος Ανεξάρτητο, Μέλος του Ο.Η.Ε.! Φυσικά προηγήθηκε το πραξικόπημα της Χούντας των Αθηνών την 15η Ιουλίου 1974, που έδωσε την ευκαιρία στην Τουρκία να κάνει (κατά)χρηση του άρθρου 4 εδ. 2 της Συνθήκης Εγγυήσεως» «… εφ’ όσον η κοινή ή συντονισμένη ενέργεια θα αποδεικνυόταν αδύνατη, κάθε μια των Εγγυητριών Δυνάμεων, Ελλάδα, Αγγλία, Τουρκία, επιφυλάσσει εις εαυτήν το δικαίωμα να ενεργεί με μόνο τρόπο την επαναφορά της καταστάσεως που δημιουργήθηκε με την παρούσα Συνθήκη».
«Όλβιος όστις ιστορίας έσχε μάθησιν»
(Ευριπίδης).
Ας έχουν γνώση οι Φύλακες ενόψει της (άτυπης) Πενταμερούς, που θα γίνει στις 27 Απριλίου, γιατί η Τουρκία επιδιώκει Λύση υπό τον έλεγχό της (εγγυήτρια δύναμη…) ή δυο «Κράτη», άρα Διχοτόμηση! Η «δαμόκλειος σπάθη» του 1957 που «οδήγησε» στις Συμφωνίες του 1959.
Παλιγγενεσία: 25 Μαρτίου 1821 και 1 Απριλίου 1955.
Αγαπημένε μου Αναγνώστη, η ιστορική μνήμη ως επετειακή γιορτάζεται και παρέρχεται, αξία έχει η βιωματικότητα, ο συνεχής συνειδητός προβληματισμός και παραδειγματισμός από το μεγαλείο όλων Εκείνων, που έκαναν έργα άξια και έστησαν Τρόπαια Μίμησης για τις Νέες Γενιές! Σημεία αναφοράς των μεγάλων διαχρονικών αξιών: ελευθερία, εδαφική ακεραιότητα της πατρίδας, ανεξαρτησία, δημοκρατία κοινωνική δικαιοσύνη, αλληλεγγύη, συνεργασία, αξιοπρέπεια, .. αξίες διαχρονικές που λάμπρυναν και κόσμησαν τον Ελληνισμό. Ανάμεσα σε όλους «Εκείνους» και οι Σύγχρονοι Ήρωες της Κυπριακής Τραγωδίας του 1974, οι Παιδικοί Αδελφικοί Φίλοι, οι Συνοδοιπόροι και Συμπολεμιστές του 399 Τ.Π. με έδρα το Μπογάζι – Αμμοχώστου.
*Φιλόλογος – Ιστορικός
Πρόεδρος της Ένωσης
Κυπρίων Ν. Μαγνησίας
