Ένα σημαντικό θέμα που πέρασε εν μέσω θέρους είναι η απόρριψη του αιτήματος αξιολόγησης από τη μεγάλη πλειοψηφία των δημοσίων υπαλλήλων. Ο τρόπος που αντιμετωπίστηκε το θέμα δημιουργεί σοβαρές αμφιβολίες για το αν η κυβέρνηση ήθελε να θίξει το ισχύον καθεστώς του δημοσίου, αποφεύγοντας να εισπράξει τη μη διαχειρίσιμη δυσπιστία και καχυποψία εκείνων των κοινωνικών ομάδων που κατά προτεραιότητα την ανέδειξαν σε κυβέρνηση, όπως οι δημόσιοι υπάλληλοι.
Η μοντέρνα κοινωνία έχει υπαγάγει το άτομο, με βάση τις δραστηριότητες, την επινοητικότητα και την κατασκευαστική του ικανότητα, σε μια μετρήσιμη παραγωγική μονάδα με κριτήρια αυθαίρετα και αμφισβητήσιμα. Εξάλλου όλη η μοντέρνα σκέψη ανάγεται στην εφευρετικότητα του Γαλιλαίου και στην Καρτεσιανή αμφιβολία για την αντικειμενικότητα της πραγματικότητας. Δηλαδή, στην απόρριψη αυτού που φαίνεται δια γυμνού οφθαλμού και στο “αμφιβάλλω, άρα υπάρχω”. Αυτό σημαίνει ότι μια δημοκρατική κοινωνία πρέπει να λαμβάνει σοβαρά υπ’ όψιν το βαθμό της αμφισβήτησης των θεσπισμένων κριτηρίων. Αν προστεθεί σ’ αυτό η εκ των πραγμάτων αμφισβήτηση της πολιτικής που διατρέχει όλο τον σύγχρονο κόσμο, τότε η αξιολόγηση της δράσης, της επινοητικότητας και του έργου, εγείρει θέματα όπως το τί ακριβώς προσμετράται, ποιό είναι το σταθερό σημείο αντίληψης των ανθρωπίνων πράξεων, πώς θα αξιοποιηθεί το αποτέλεσμα της αξιολόγησης. Όλοι οι άνθρωποι δεν έχουν αναπτύξει τις ίδιες φυσικές ικανότητες, ούτε έχουν ίδια θέαση του κόσμου, πολύ περισσότερο δεν έχουν κοινές εμπειρίες. Όλα αυτά συνιστούν την ουσία της προσωπικότητας του ατόμου, τα κίνητρα και τους σκοπούς του. Εάν ορίσουμε ένα “αντικειμενικό” σύστημα αξιολόγησης, αυτό έχει ως αποτέλεσμα τον ακρωτηριασμό των επί μέρους ικανοτήτων, της επινοητικότητας και της διαφορετικότητας των ατόμων. Βέβαια θα αντιλέξει κάποιος ότι προκειμένου για υπαλλήλους, υπάρχουν τα “αντικειμενικά” κριτήρια του νόμου και του υπηρεσιακού καθήκοντος. Όμως αυτά προσμετρούν ένα μέρος των ανθρώπινων ιδιοτήτων, όχι απαραίτητα το πιο σημαντικό. Ο Αριστοτέλης έθεσε την επινοητικότητα, την ποιητική επιστήμη, πάνω από την πρακτική και την πολιτική επιστήμη. Πώς θα μετρήσεις, για παράδειγμα, την επινοητικότητα ενός εκπαιδευτικού μέσα στην τάξη, την εφευρετικότητα ενός τεχνικού, την υψηλή παραγωγικότητα ενός γραφειοκράτη; Ποια η βαρύτητα του χαρακτήρα ενός υπαλλήλου, όταν αυτός είναι εργατικός, παραγωγικός, διαθέτει φαντασία και ευρηματικότητα; Θα τον απορρίψεις γιατί δεν είναι “επικοινωνιακός”; Γιατί να επιβραβεύσεις έναν “δημοσιοσχεσίτη” υπάλληλο, όταν δεν έχει βάθος στην εργασία, συνεργατικότητα και επινοητικότητα; Πώς θα αντιμετωπίσεις τον φιλοκυβερνητικό συνδικαλιστή, όταν έχει έλλειμμα γνώσεων, εργατικότητας και αντικειμενικότητας; Πώς θα αντισταθμίσεις την καπατσοσύνη και την υστεροβουλία ενός “πολιτικοποιημένου” υπαλλήλου με την εντιμότητα και την ουδετερότητα ενός άλλου;
Αυτό που έχει ιδιαίτερη αξία είναι ο θεσμός της αυτοαξιολόγησης υπηρεσιακού έργου. Εκεί δίνεται η ευκαιρία σε ένα σύλλογο εργαζομένων να καταγράψουν και να αξιολογήσουν το προσφερόμενο έργο, τις υπηρεσιακές ελλείψεις και να καταθέσουν ρεαλιστικές προτάσεις. Πάνω απ’ όλα να γίνει αυτοκριτική. Σ’ αυτήν μπορούν να προστεθούν και οι γνώμες των πολιτών. Η αξιολόγηση ενός υπαλλήλου γίνεται καθημερινά από τον προϊστάμενό του, από την τήρηση ή μη των συμβατικών υποχρεώσεων, και από το κοινό που εξυπηρετείται. Πρέπει να δίνεται τακτικά η δυνατότητα της επιμόρφωσης των δημοσίων υπαλλήλων. Οι ίδιοι γνωρίζουν πού υστερούν. Γιατί μαζί με τους υπηρετούντες το δημόσιο συμφέρον υπαλλήλους, πρέπει να κρίνονται και οι πολιτικοί που λαμβάνουν τις αποφάσεις και να αξιολογούνται με βάση την ανταπόκριση των υπαλλήλων. Και στην πρόσφατη περίπτωση δεν είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι που αρνήθηκαν να αξιολογηθούν, αλλά η αρνητική αξιολόγηση που έκαναν οι ίδιοι στην αξιοπιστία, στις ικανότητες και στην ευσυνειδησία των πολιτικών τους προϊσταμένων. Πολύ δε περισσότερο στην απόρριψη της σοβαρότητας της κυβέρνησης που ανέλαβε εκ του προχείρου να τους αξιολογήσει.
