Η πρόσβαση στο διαδίκτυο αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας του σύγχρονου ανθρώπου και σημαντικό εργαλείο στην εκπαίδευση του. Επιπλέον, αποτελεί ένα πολύ διασκεδαστικό και διαδραστικό ενημερωτικό μέσο. Ωστόσο, αυτές οι ιδιότητες το καθιστούν μια δελεαστική απόδραση για πολλά παιδιά και εφήβους.
Και αυτό γιατί το διαδίκτυο, έχει την ικανότητα να καλύψει συγκεκριμένες ψυχολογικές ανάγκες του ατόμου. Ένα από τα βασικά του χαρακτηριστικά είναι ότι δίνει στο άτομο τη δυνατότητα να προβάλλει μια επιθυμητή και όχι την πραγματική εικόνα του εαυτού του, χωρίς να έχει περιορισμούς και συνέπειες. Επίσης, ο άνετος διαδικτυακός κόσμος που εκείνο έχει δημιουργήσει και διαμορφώσει σύμφωνα με τις δικές του ανάγκες, συνιστά ένα ασφαλές για αυτό καταφύγιο, στο οποίο επιδιώκει να περνά ολοένα και περισσότερο χρόνο, αδιαφορώντας ή παραμελώντας άλλες σημαντικές δραστηριότητες της ζωής του.
Γράφει η Γιόλα Δαλαμάγκα, Ψυχολόγος Υγείας (MSc), Ψυχοθεραπεύτρια
Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί ότι το ηλικιακό όριο των παιδιών που κάνουν κατάχρηση της ενασχόλησής τους με το διαδίκτυο μικραίνει όλο και περισσότερο. Μέσω μίας εικονικής πραγματικότητας, τα παιδιά μπορούν να βρίσκονται οπουδήποτε επιθυμούν. Όπως για παράδειγμα, από ένα διαδικτυακό δωμάτιο συνομιλίας, σε ένα συναρπαστικό και ανταγωνιστικό παιχνίδι. Με το πάτημα ενός κουμπιού, μπορούν να εισέλθουν σε ένα διαφορετικό κόσμο όπου τα προβλήματα που αντιλαμβάνονται στην πραγματική τους ζωή δεν είναι πλέον παρόντα, ενώ όλα εκείνα που επιθυμούν είναι «υλοποιήσιμα» μέσω της ψηφιακής πραγματικότητας.
Σχετικές έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που στερούνται την ανταμοιβή και την επιβράβευση από το οικογενειακό τους περιβάλλον και χαρακτηρίζονται από μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες και ικανότητες αντιμετώπισης προβλημάτων, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εθισμού στο διαδίκτυο. Πολλές φορές, τα παιδιά αισθάνονται ότι είναι μόνα, αποξενωμένα και εκφράζουν δυσκολία στη δημιουργία νέων φίλων, με συνέπεια να στρέφονται σε νέους και αόρατους «φίλους» σε διαδικτυακά δωμάτια συνομιλίας, αναζητώντας την προσοχή και τη συντροφιά που τους λείπουν από την πραγματική τους ζωή. Δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται ότι τα παιδιά αυτά, μπορεί είτε, να προέρχονται από οικογένειες με σημαντικά προβλήματα στο σπίτι, είτε, να βιώνουν εκφοβισμό ή δυσκολία κοινωνικοποίησης στο σχολείο και τις εξωσχολικές τους δραστηριότητες.
Όσον αφορά το κομμάτι της αντιμετώπισης, η πρόληψη είναι ο καλύτερος τρόπος.
Δύο είναι οι βασικοί κανόνες που πρέπει να εφαρμοστούν για έγκαιρη πρόληψη στο κομμάτι του διαδικτυακού εθισμού: ο προγραμματισμός και ο έλεγχος.
Ο προγραμματισμός θα βοηθήσει το παιδί να αντιληφθεί ότι πρέπει να βάλει όρια στη χρήση του διαδικτύου, καθώς θα ξέρει ότι έχει στη διάθεσή του μόνο συγκεκριμένες ώρες την ημέρα για να ασχοληθεί με αυτό. Ο έλεγχος που γίνεται επίσης μέσα από τον προγραμματισμό και τα όρια που μπαίνουν, έχει ως στόχο να διδάξει στο παιδί να τηρεί κανόνες, να ζει με όρια και εν τέλει να μην εκτίθεται μελλοντικά με τη συμπεριφορά του. Παράλληλα, οι γονείς θα πρέπει να δίνουν ερεθίσματα στο παιδί τους, ώστε αυτό να αποκτήσει κι άλλες δραστηριότητες. Σημαντική εδώ είναι η εκδήλωση του θαυμασμού στο παιδί όταν πραγματοποιεί κάποια άλλη δραστηριότητα, ώστε να κινητοποιείται να τη συνεχίσει.
Παρόλα αυτά, η πρόληψη δεν είναι εφικτή όταν οι κοινωνικές τάσεις εξακολουθούν να ενισχύουν συμπεριφορές οι οποίες εξαρτώνται από το διαδίκτυο και τις ηλεκτρονικές συσκευές και όταν η ίδια η κοινωνία προωθεί την πολύωρη ενασχόληση με τον διαδικτυακό κόσμο.
Η πολιτεία η ίδια θα πρέπει να θεσπίσει συγκεκριμένους νόμους για τη χρήση που κάνουν τα παιδιά και οι νέοι στο διαδίκτυο με σκοπό να προστατέψει τα ανήλικα μέλη της. Η ευθύνη των ηλεκτρονικών συσκευών πρέπει να είναι στα χέρια των ενηλίκων και όχι των παιδιών.
Έτσι λοιπόν, όταν αναφερόμαστε στην καταναγκαστική- παθολογική χρήση του διαδικτύου που κάνει ένα παιδί, εις βάρος άλλων σημαντικών αναγκών του, είναι μια εξαιρετικά δύσκολη και περίπλοκη υπόθεση η οποία χρήζει τη συντονισμένη προσπάθεια, της οικογένειας και της πολιτείας.
