Σμύρνη. Μια πόλη με χιλιάδες χρώματα, με αρώματα και ιστορία. Μια πόλη που έγινε το πεδίο της μάχης, με τους Τούρκους να εξωθούν τους Έλληνες της Μικράς Ασίας σε μια ολοκληρωτική καταστροφή. Γιατί; Αυτό το «γιατί», κατατρώει την καρδιά και τις σκέψεις της συγγραφέως κ. Γιώτας Γουβέλη, η οποία στο τελευταίο της βιβλίο “Για ένα τανγκό στη Σμύρνη”, (εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ) φέρνει στην επιφάνεια ιστορίες ανθρώπων που έζησαν τότε, μεταφέρει το κλίμα της εποχής, την αίγλη της, μέχρι και την καταστροφή. Η κ. Γουβέλη μίλησε στο «Ράδιο ΕΝΑ» και στον Ηλία Κουτσερή για τη συνταρακτική εμπειρία που βίωσε και ίδια, ερευνώντας αρχικά και γράφοντας έπειτα, τις ιστορίες των ηρώων της.
Τα βιβλία που αφορούν στη Σμύρνη αγαπιούνται, για πολλούς λόγους κι όταν μάλιστα μπαίνει η πινελιά και η γραφή ενός ανθρώπου που έχει ήδη την εμπειρία κι άλλων εξαιρετικών βιβλίων όπως εσείς, τότε η συνταγή, πιστεύω ότι είναι πραγματικά επιτυχημένη. Κι αναφέρομαι στο «Τανγκό στη Σμύρνη», το οποίο μόλις ουσιαστικά κυκλοφόρησε…
Και η αλήθεια είναι , ότι όλοι μας έχουμε κάποια σχέση με τη Σμύρνη, γι’ αυτό και αγαπιούνται τόσο πολύ τα βιβλία με αυτό το θέμα κι ας μην το ξέρουμε. Ούτε κι εγώ το ήξερα, όταν ξεκίνησα να γράφω το βιβλίο. Ξεκίνησα γοητευμένη για την εικόνα που έχουμε για την ονειρική Σμύρνη εκείνης της εποχής, την καλοζωία της, τον ερωτισμό της, τα μαγικά τοπία της. Όμως, ενώ σκάλιζα τα αρχεία, τα επίσημα ντοκουμέντα, για να αποδώσω το κλίμα της εποχής, ειδικά το πολιτικό κλίμα, το οποίο οδήγησε δυστυχώς στη μεγαλύτερη εθνική τραγωδία του νεότερου ελληνισμού, στην καταστροφή της Μικράς Ασίας, ανακάλυψα ότι ένας μακρινός πρόγονος, ο Κωνσταντίνος Γουβέλης, ο οποίος τότε ήταν αρχηγός της επιτελικής υπηρεσίας στρατού, έπαιξε κομβικό ρόλο στα γεγονότα της Μ. Ασίας. Και θυμήθηκα με πολλή συγκίνηση εκείνη την στιγμή τον πατέρα μου, ο οποίος μου διηγούνταν όταν ήμουν μικρή γι’ αυτόν τον μακρινό πρόγονο και βέβαια, εγώ τότε δεν έδινα καμία σημασία, διότι δεν με ενδιέφεραν και δεν με αφορούσαν θεωρούσα, όλα αυτά. Από εκείνη τη στιγμή όμως, με αφορούσε. Έγινε δικό μου ζήτημα η Σμύρνη πια. Με αυτή τη συγκίνηση και το συναίσθημα έγραψα αυτό το βιβλίο.
Η ιστορία πως ξεκινά και πως εξελίσσεται;
Η ιστορία ξεκινά και εξελίσσεται μέσα από προσωπικές ιστορίες των ηρώων μου. Θεωρώ ότι η Ιστορία είναι η συνισταμένη των προσωπικών ιστοριών του καθενός που έζησε εκείνη την εποχή. Η ιστορία πραγματικά, αφορά τους ανθρώπους που έζησαν τότε και ουσιαστικά είναι και το αφήγημά τους. Οι ήρωές μου, η Λευκιώ, ο Αναστάσης, ο λοχαγός Βίκτωρας Δουμάνης ήταν άνθρωποι που έζησαν τότε. Η Λευκιώ ξεκινάει με τους πρώτους διωγμούς ως προσφυγοπούλα από τη Σμύρνη το 1917, πριν συμβούν όλα τα υπόλοιπα τραγικά με τη Μικρασιατική Καταστροφή και καταφεύγει κατατρεγμένη μαζί με τη μητέρα της και την Τουρκάλα παρακόρη σε ένα χωριό κοντά στον Αχελώο, κοντά στα μέρη μου, γιατί εγώ είμαι Μεσολογγίτισσα. Εκεί η Λευκιώ προσπαθεί να προσαρμοστεί στην καινούργια πατρίδα και συγχρόνως ερωτεύεται το γιο του τσιφλικά της περιοχής. Μιλάμε για το 1917, για μια τελείως άλλη Ελλάδα, που δεν μπορούμε να τη φανταστούμε τώρα, με τσιφλίκια, εξουσία με ανθρώπους φτωχούς και καταπιεσμένοι. Η Λευκιώ ερωτεύεται τον Αναστάση, το γιο του τσιφλικά της περιοχής και κάποια στιγμή μέσα από αυτό τον έρωτα ξεκινά και η δραματική της περιπέτεια. Ακολουθώντας την περιπέτεια της Λευκιώς και του Αναστάση και της μητέρας του, της τρομερής Καλογρίβαινας και του λοχαγού Βίκτωρα Δουμάνη ταξιδεύω μαζί με τον αναγνώστη στη μεγαλοαστική Αθήνα της εποχής κι από κει στην ονειρική Σμύρνη, όπου πραγματικά απόλαυσα αυτό το ταξίδι.
Άρα δεν πρόκειται για καθαρή μυθοπλασία, υπάρχουν και ήρωες υπαρκτά πρόσωπα;
Υπάρχουν και πρόσωπα που ήταν υπαρκτά και συγκεκριμένα συμπεριλαμβάνεται μέσα στους ήρωές μου κι ένας πολύ αγαπημένος μου λογοτέχνης, ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου, ο οποίος κι αυτός έπαιξε σημαντικό ρόλο εκείνη την εποχή, ήταν έμπιστος του Βενιζέλου κι εκτός αυτού, ήταν και ο άνθρωπος που εμπιστεύτηκε ο Βενιζέλος την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Έγραψε το αναγνωστικό στη δημοτική “Τα Ψηλά Βουνά” και ήταν ιδιαίτερη συγκίνηση για μέσα να ρίξω φως στην προσωπικότητα αυτού του πολύ εμβληματικού λογοτέχνη. Αλλά ναι, κάποια πρόσωπα της μυθοπλασίας ξεκινάνε από πραγματικά πρόσωπα και γεγονότα.
Ήταν τραγικά όσα συνέβησαν τότε και είχαν παράλληλα ένα φοβερό μεγαλείο, το οποίο τώρα στις εποχές τις δικές μας δεν μπορούμε να το αντιληφθούμε. Όμως εγώ το έζησα, όταν βυθίστηκα σ΄ εκείνη την εποχή και στα γεγονότα που είχαν μεσολαβήσει τότε.
Γι’ αυτό και νιώσατε και την ψυχική φόρτιση, λόγω των προσωπικών σας ιστοριών και προσώπων (που αγγίζουν το δικό σας γενεαλογικό δέντρο), αλλά και μέσα από την έρευνα που κάνατε για το σύγγραμμά σας;
Ήταν μία συνταρακτική εμπειρία για μένα η συγγραφή αυτού του βιβλίου και όσο αφορά στην καταβύθιση στην ιστορία των ηρώων μου, αλλά και σε ότι αφορά την από κοντά έρευνα των γεγονότων που μας οδήγησαν στη Μικρασιατική Καταστροφή. Πάντα είχα στην καρδιά μου αυτό το οδυνηρό “γιατί”. Γιατί φτάσαμε ως εκεί; Κι αν διαβάσει κανείς το βιβλίο μου, θα αντιληφθεί πόσες ομοιότητες είχε εκείνο το πολιτικό κλίμα με το σημερινό. Είναι φοβερό ότι η ιστορία μπορεί να επαναληφθεί με τραγικό τρόπο ανά πάσα στιγμή.
Υπήρχαν σκηνές που θέλατε να καταγράψετε με μεγάλη ακρίβεια για κάποιους λόγους;
Οι σκηνές στα πεδία της μάχης, ποιοι ήταν οι τόποι της μάχης, ποιες ήταν οι συνθήκες, ποιος ήταν ο απλός Έλληνας στρατιώτης, αλλά και οι αξιωματικοί, οι επιτελείς οι οποίοι διαμόρφωσαν το έπος της Μικράς Ασίας, πραγματικά ήταν για μένα τόσο σημαντικό να τα περιγράψω με ακρίβεια γι’ αυτό κι έπρεπε να προστρέξω στις πηγές. Δηλαδή, διάβασα ημερολόγια ανθρώπων οι οποίοι έζησαν αυτή την εκστρατεία ήταν εκεί στο Σαγκάριο, πολέμησαν, έζησαν από μέσα τα γεγονότα κι έτσι θέλω να πιστεύω ότι ο αναγνώστης θα τα ζήσει κι εκείνος από μέσα τα γεγονότα αυτά. Στο πεδίο της μάχης, στη Σμύρνη, στη μαγική βραδιά της Αποκριάς με το περιβόητο τανγκό. Είναι πραγματικά σκηνές, οι οποίες χαράσσονται στη μνήμη.
Η Γιώτα Γουβέλη
Η Γιώτα Γουβέλη γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Μεσολόγγι. Είναι απόφοιτος του Μαθηματικού Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στην πληροφορική και τη διοίκηση επιχειρήσεων. Αρχικά εργάστηκε στον χώρο της εκπαίδευσης και στη συνέχεια σε πολυεθνικές εταιρείες επικοινωνίας ως υπεύθυνη Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Έχει τρία παιδιά και ζει με την οικογένειά της στην Αθήνα. Από τις εκδόσεις Διόπτρα κυκλοφορούν τα μυθιστορήματά της Η Μουσική του Κόσμου (2010), Το Σκίτσο (2011), Το Κεντρί της Πεταλούδας (2013), Το Μαγεμένο Ποτάμι (2014), Η Πρώτη Κυρία (2015), Η Νύφη της Μασσαλίας (2016), Ματωμένα Εντελβάις (2017) και Το Δάκρυ της Mάντισσας (2018).
