Ένα μοναδικό ταξίδι στο χρόνο με αφορμή την ιστορία των διαζυγίων στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Λάρισα, επιχειρούν τα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Μέσα από κείμενο που επιμελείται η Αλεξάνδρα Πετούση και αναδημοσιεύει η Larissanet.gr καταγράφονται οι σημαντικές φάσεις που πέρασε η διαδικασία και η ιδιαίτερη σχέση της με την εκκλησία.
Διαζύγια στην Ελλάδα
«…ους ο Θεός συνέζευξε…»
Πριν από λίγες μέρες ψηφίστηκε το άυλο ψηφιακό διαζύγιο, γνωστό και ως διαζύγιο «με ένα κλικ» ή e-διαζύγιο που αποτελεί μια δράση του Υπουργείου Δικαιοσύνης με στόχο την απλούστευση των διαδικασιών λύσης ενός γάμου. Με το άυλο συναινετικό διαζύγιο γίνεται προσπάθεια αφενός ψηφιοποίησης της ήδη απλουστευμένης αυτής διαδικασίας, στο κλίμα των τεχνολογικών εξελίξεων και του σύγχρονου τρόπου ζωής και αφετέρου εξοικονόμησης χρόνου και περιορισμού της γραφειοκρατίας. Εισήχθη με το νομοσχέδιο για τη συνεπιμέλεια και συγκεκριμένα με τις διατάξεις του αρ. 4 του Ν. 4800/2021 (ΦΕΚ Α/81- 21-05-2021), με το οποίο τροποποιείται το αρ. 1441 Α.Κ. για το συναινετικό διαζύγιο. Είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι αφορά μόνο τα συναινετικά διαζύγια. Το βασικότερο στοιχείο απλοποίησης της όλης διαδικασίας είναι ότι δεν θα χρειάζεται πια η φυσική παρουσία των συζύγων σε κανένα από τα στάδια της διαδικασίας, αλλά αρκεί η ψηφιακή δήλωση, καθώς και η ψηφιακή σύμπραξη πληρεξούσιου δικηγόρου για καθένα από τους δύο συζύγους, που επιλαμβάνεται όλης της διαδικασίας, και του συμβολαιογράφου.
Δεν ήταν όμως πάντα τόσο απλή διαδικασία έκδοσης ενός διαζυγίου, ούτε η με οποιονδήποτε τρόπο, λύση ενός γάμου, στην Ελλάδα. Για δεκαετίες εφαρμόζονταν ένας μεσαιωνικός, αναχρονιστικός νόμος και ένα δυσλειτουργικό οικογενειακό δίκαιο που δεν επέτρεπε στα παντρεμένα ζευγάρια να λύσουν τον γάμο τους με διαζύγιο. Η μόνη περίπτωση που επιτρέπονταν η λύση ενός γάμου ήταν η αποδεδειγμένη μοιχεία.
Το παραθυράκι που άφηνε ο νόμος για τις περιπτώσεις μοιχείας οδήγησε πολλά ζευγάρια στο να σκηνοθετήσουν ψεύτικες υποθέσεις μοιχείας για να μπορέσουν να εξασφαλίσουν το πολυπόθητο διαζύγιο. Αλλά ακόμα και όταν διαπράττονταν μοιχεία, ο νόμος «επέβαλε» διαπόμπευση και εξευτελισμό του ζευγαριού, καθώς οι δράστες έπρεπε να συλληφθούν επ’ αυτοφώρω, γυμνοί στο κρεβάτι και να συρθούν, έτσι, στο αστυνομικό τμήμα, όπου διανυκτέρευαν στο κρατητήριο και δικάζονταν την επόμενη μέρα. Το γεγονός καταγράφονταν με ρεπορτάζ στον ημερήσιο τύπο με φωτογραφίες και ονόματα. Οι μοιχοί απαγορευόταν να τελέσουν γάμο ξανά.
Τα ζευγάρια αυτά, που δεν μπορούσαν να λυτρωθούν από τα δεσμά του γάμου ακόμα και αν το επιθυμούσαν, έμειναν στην ιστορία με το προσωνύμιο «αλύτρωτα».
Πολλοί ήταν και αυτοί που εγκατέλειπαν τις πρώτες συζύγους και τις οικογένειές τους και έκανα δεύτερη οικογένεια με νέα σύντροφο και παιδιά εκτός γάμου, που όμως δεν μπορούσαν να έχουν το επίθετο του πατέρα και στιγματίζονταν από την κοινωνία ως «μπάσταρδα». Η ελληνική κοινωνία, για δεκαετίες, είχε να αντιμετωπίσει ένα εκρηκτικό πρόβλημα με χιλιάδες νόθα παιδιά που ζούσαν υπό άτυπο διωγμό.
Η δύσκολη αυτή πραγματικότητα που βίωναν χιλιάδες ζευγάρια οδήγησε στη δεκαετία του ‘70 σε διαφόρων ειδών διαμαρτυρίες και ενέργειες που έφτασαν μέχρι και την οργανωμένη απεργία πείνας από το σωματείο «αλυτρώτων» που διεκδικούσαν μαζικά την ελευθερία τους. Παρά τις όποιες αντιδράσεις οι Μητροπολίτες, που προστάτευαν το θεσμό του γάμου, ήταν ανένδοτοι και οι πολιτικοί δεν ήθελαν να εναντιωθούν στην εκκλησία.
Βέβαια όσα ίσχυαν για οποιονδήποτε άλλο Έλληνα πολίτη παρακάμφθηκαν όταν ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος χρειάστηκε να πάρει διαζύγιο από την επί 23 του χρόνια σύζυγό του, Νίκη Βασιλειάδη, για να παντρευτεί με την επί 10 χρόνια παράνομη σχέση του, Δέσποινα Γάσπαρη. Το διαζύγιο ήταν διπλό καθώς και η Γάσπαρη ήταν παντρεμένη ξανά. Παρόλο που τη δεκαετία του ’60 τα διαζύγια ήταν σπάνια και προκαλούσαν αντιδράσεις στην κοινωνία, ειδικά όταν επρόκειτο για τον “πρωθυπουργό” που πρέσβευε το γνωστό σύνθημα “πατρίς, θρησκεία, οικογένεια” και ένα διαζύγιο θα αποτελούσε “σκάνδαλο”, ο γάμος τους τελέστηκε έναν χρόνο μετά την επιβολή της χούντας, από τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο Α’.
Σε κάθε περίπτωση όμως, ακόμα και όταν κάποια ζευγάρια κατάφερναν να προχωρήσουν μια αίτηση διαζυγίου μέχρι το Πρωτοδικείο και πάλι οδηγούνταν στην «πόρτα» του Μητροπολίτη, για να επιχειρήσει μια τελευταία προσπάθεια επανένωσης!
Το διαζύγιο θεσπίστηκε το 1982 από την κυβέρνηση Α. Παπανδρέου και η μοιχεία καταργήθηκε ως ποινικό αδίκημα και ως απόλυτος λόγος διαζυγίου.
Από το Αρχείο Πρωτοδικείου Λάρισας ανασύρουμε αιτήσεις που είχαν κατατεθεί προς έγκριση από τον Μητροπολίτη Λάρισας. Διακρίνουμε χειρόγραφη την απάντηση του Μητροπολίτη Λαρίσης και Πλαταμώνος προς τον Πρωτοδίκη Λαρίσης «…ότι καθίσταται αδύνατη η ένωσή των» και «…καθίσταται αδύνατος ο συμβιβασμός των διϊσταμένων».
Δείτε εικόνες:
Πηγή: Larissanet.gr
