Είναι πασιφανές ότι εκτυλίσσονται σημαντικές εξελίξεις αυτή την περίοδο, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη και την Ελλάδα. Αυτό οφείλεται κυρίως στην επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος θα γίνει εκ νέου πρόεδρος στις 20 Ιανουαρίου. Αισθάνομαι ότι αυτές οι αλλαγές, θα διαμορφώσουν οικονομικές εξελίξεις και παγκόσμιες γεωπολιτικές αλλαγές και στις τρεις περιοχές τα επόμενα χρόνια.
Όσον αφορά στις ΗΠΑ, η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο επανέφερε ένα μείγμα λαϊκιστικών, εθνικιστικών και συντηρητικών πολιτικών:
Γράφει ο Απόστολος (Paul) Σκοτίδας*
- Οικονομικός Εθνικισμός: Ο Τραμπ αναβίωσε την ατζέντα του «Πρώτα η Αμερική», δίνοντας έμφαση στην ανάπτυξη της εγχώριας βιομηχανίας και στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Αυτό περιλαμβάνει αυξήσεις δασμών σε εισαγωγές από χώρες όπως η Κίνα και το Μεξικό, με στόχο την προστασία των αμερικανικών βιομηχανιών. Απλώς δείτε πως ο Τζάστιν Τριντό, Πρωθυπουργός του Καναδά, υπό το φως δυσμενών δημοσκοπήσεων, εσωκομματικών διαφωνιών και των δασμολογικών απειλών από τον ίδιο τον Τραμπ, ανακοίνωσε την παραίτησή του.
- Αλλαγές εξωτερικής πολιτικής: Ο Τραμπ πιθανότατα θα αποσύρει τις ΗΠΑ από παγκόσμιες συμφωνίες, συμπεριλαμβανομένων κλιματικών και εμπορικών. Παρόμοια με την τελευταία του θητεία, θα επαναδιαπραγματευτεί τη χρηματοδότηση του ΝΑΤΟ, επιμένοντας σε υψηλότερες συνεισφορές από τους Ευρωπαίους συμμάχους. Επίσης, ο Τραμπ επανέλαβε τις προσπάθειές του να διαπραγματευτεί «ειρηνευτικές συμφωνίες»στη Μέση Ανατολή, αν και με μια προσέγγιση που ευνοεί το Ισραήλ, αντί για μια μακροπρόθεσμη προοπτική.
- Μεταναστευτικές Πολιτικές: Η κυβέρνησή του θα επαναφέρει αυστηρά μέτρα μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένης της ενισχυμένης ασφάλειας των συνόρων και των ορίων στις αιτήσεις ασύλου. Αυτό έχει πυροδοτήσει συζητήσεις σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού σε τομείς που εξαρτώνται από την εργασία των μεταναστών. Αυτό είναι πιθανό να επηρεάσει κι άλλες χώρες και τις δικές τους μεταναστευτικές θέσεις.
Στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, η Ευρώπη θα προσπαθήσει να αντιδράσει στις πολιτικές Τραμπ, εξισορροπώντας την ανάγκη της για συνεργασία με τις ΗΠΑ με τις προσπάθειες να διεκδικήσει τη δική της αυτονομία:
- Στρατηγική αυτονομία: Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) επιταχύνει τις προσπάθειες για τη μείωση της εξάρτησης από τις ΗΠΑ για την ασφάλεια, το εμπόριο και την τεχνολογία. Πρωτοβουλίες όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας και οι αυξημένες αμυντικές δαπάνες, στοχεύουν στην ενίσχυση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Ευρώπης. Στο οικονομικό μέτωπο, η ΕΕ διερευνά νέες εμπορικές συμφωνίες με την Ασία και τη Λατινική Αμερική για να αντισταθμίσει τις πολιτικές που επικεντρώνονται στις ΗΠΑ. Αυτό είναι πιθανό μόνο να κλιμακωθεί. Τέλος, υπάρχει επίσης πόλωση στις σχέσεις, καθώς η προτίμηση του Τραμπ για διμερείς συμφωνίες, πιέζει τις παραδοσιακές συμμαχίες. Η Ευρώπη και η Ελλάδα θα στρέφονται όλο και περισσότερο στην Κίνα, την Ινδία και άλλες ανερχόμενες δυνάμεις για συνεργασίες.
- Πράσινη Μετάβαση: Ενώ ο Τραμπ έχει αποσυρθεί από τις πρωτοβουλίες για το κλίμα, η Ευρώπη παραμένει προσηλωμένη στη φιλόδοξη Πράσινη Συμφωνία, με στόχο το μηδενικό αποτύπωμα έως το 2050. Αυτή η απόκλιση δημιουργεί τριβές στο διατλαντικό εμπόριο. Αυτή η σύγκρουση θα επηρεάσει σοβαρά τις αγορές ενέργειας και το εμπόριο.
- Λαϊκισμός σε άνοδο: Η επιστροφή του Τραμπ ενθάρρυνε τα δεξιά λαϊκιστικά κινήματα σε όλη την Ευρώπη, με ηγέτες σε χώρες όπως η Ιταλία, η Ουγγαρία και η Πολωνία να αντλούν έμπνευση από τη ρητορική του.
Πώς χωράει η Ελλάδα σε όλα αυτά; Θα έλεγα ότι βρίσκεται σε ένα περίπλοκο γεωπολιτικό τοπίο επηρεασμένο από τις πολιτικές του Τραμπ και την ευρωπαϊκή δυναμική:
- Γεωπολιτική αναδιάταξη: Η στρατηγική σημασία της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο αυξάνεται καθώς οι ΗΠΑ υπό τον Τραμπ επιδιώκουν να αντισταθμίσουν την επιρροή της Ρωσίας και της Κίνας. Οι στρατιωτικές επενδύσεις των ΗΠΑ σε ελληνικές βάσεις, όπως ο κόλπος της Σούδας στην Κρήτη, έχουν αυξηθεί, ενισχύοντας την Ελλάδα ως βασικό σύμμαχο του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, η συναλλακτική προσέγγιση του Τραμπ στις συμμαχίες, έχει εγείρει ανησυχίες στην Αθήνα, σχετικά με την αξιοπιστία της υποστήριξης των ΗΠΑ, ιδιαίτερα όσον αφορά στις εντάσεις με την Τουρκία. Η Ελλάδα επιδιώκει ενεργά ισχυρότερους δεσμούς με την ΕΕ και περιφερειακούς συμμάχους όπως το Ισραήλ.
- Οικονομικές Προκλήσεις & Ευκαιρίες: Η εξάρτηση της Ελλάδας στα ευρωπαϊκά κονδύλια για ανάκαμψη και πράσινες μεταβάσεις έρχεται σε αντίθεση με τον οικονομικό εθνικισμό του Τραμπ. Ωστόσο, οι αυξημένες αμερικανικές επενδύσεις σε ενεργειακά έργα, όπως οι εγκαταστάσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), ενισχύουν τον ρόλο της Ελλάδας ως ενεργειακού κόμβου. Αυτή η σύγκρουση απόψεων θα κλιμακωθεί και θα δημιουργήσει νέες διαφορές μεταξύ των πολιτικών, εντός και εκτός κυβέρνησης.
- Εσωτερική πολιτική δυναμική: Η επιρροή του Τραμπ έχει απήχηση στη συντηρητική κυβέρνηση της Ελλάδας, η οποία έχει υιοθετήσει ένα μείγμα μεταρρυθμίσεων υπέρ των επιχειρήσεων και αυστηρότερων πολιτικών μετανάστευσης. Ωστόσο, το δημόσιο αίσθημα παραμένει διχασμένο, με την αριστερή αντιπολίτευση να επικρίνει αυτά τα μέτρα ως μίμηση του πολωτικού στυλ διακυβέρνησης του Τραμπ. Προβλέπω ότι η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να συνεχίσει την αποτελεσματική (μέχρι πρόσφατα, για να είμαι ειλικρινής) της πολιτική, που προσπαθεί να διατηρήσει ισορροπημένες αποστάσεις από τα διασπασμένα αριστερά κόμματα αλλά και τα ακροδεξιά κόμματα.
Η προεδρία Τραμπ όντως θα προκαλέσει σημαντικές αλλαγές στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Ελλάδα. Οι πολιτικές του, οι οποίες προωθούν τον εθνικισμό και το οικονομικό συμφέρον, προκαλούν συνάμα προκλήσεις τα επόμενα χρόνια στην πολυμερή συνεργασία, την κοινωνική συνοχή και τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα σε όλη την υφήλιο.
*Ο Απόστολος (Paul) Σκοτίδας είναι Global Corporate Marketing Executive, ένας από τους πρωτοπόρους στο LinkedIn Social Selling & Marketing στην Αυστραλία και την APAC. Έχει συνεργαστεί με κορυφαίες παγκόσμιες εταιρείες όπως η Google, η Oracle, η Huawei, η Lenovo, η Cisco, η Fortinet και η Dell. Εργάζεται σε εταιρείες της Αυστραλίας τα τελευταία 20 χρόνια και έχει ζήσει όλη του τη ζωή στη Νέα Υόρκη. Από το 2016, είναι παντρεμένος και ζει μόνιμα με τη σύζυγό του και το γιο του στον Βόλο.
