Το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας μας
Οι νέοι στη χώρα μας διαμένουν με τους γονείς ακόμη και μετά την ηλικία των 35 ετών, κάτι ασυνήθιστο για τον δυτικό πολιτισμό. Αυτό συνδέεται άμεσα με την αγορά ακινήτων. Όλοι γνωρίζουμε ότι τόσο τα ενοίκια, όσο και οι τιμές αγοράς κατοικίας στις μεγάλες πόλεις, και ιδιαίτερα στην Αθήνα, αλλά και στις μεσαίες ελληνικές πόλεις και τα νησιά, έχουν παράλογα φουσκώσει σε σχέση με τους μισθούς. Οι νέοι δεν μπορούν ούτε να νοικιάσουν, ούτε να αγοράσουν κατοικία.
Και αυτό με τη σειρά του έχει αρνητικές επιπτώσεις στο δημογραφικό πρόβλημα της χώρας. Λόγω του προβλήματος της κατοικίας, αλλά και των χαμηλών μισθών στην Ελλάδα, οι νέοι παντρεύονται αργότερα από ό,τι σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, κάνουν λιγότερα παιδιά, και ως αποτέλεσμα, γερνά ο πληθυσμός της χώρας μας. Τα δυσοίωνα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν ότι ο πληθυσμός της χώρας το 2050 δεν θα ξεπερνά τα 8 εκατομμύρια. Ήδη στη Μαγνησία, σύμφωνα με την Απογραφή του 2021, ο πληθυσμός μειώθηκε κατά 14.191 κατοίκους συγκριτικά με το 2011. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα και την μείωση των βουλευτικών εδρών από 6 σε πέντε. Εάν συνεχίσει η μείωση με τέτοιους ρυθμούς, σε 30 χρόνια ο ένας στους τρεις θα είναι άνω των 65 ετών…δηλ. συνταξιούχος. Με αυτές τις δυσοίωνες συνθήκες, οποιοδήποτε ασφαλιστικός νόμος είναι μη βιώσιμος: Στα τρία άτομα, ο ένας (33%) θα λαμβάνει σύνταξη, ενώ δύο εργαζόμενοι (66%) θα πρέπει με τις ασφαλιστικές εισφορές τους να τον ‘συντηρούν’ και για τη σύνταξη του και την υγεία-πρόνοια. Επομένως, η άρση της υπογεννητικότητας και η ενθάρρυνση των νέων για τη δημιουργία οικογένειας μέσω της ενίσχυσης τους για την απόκτηση κατοικίας είναι επιτακτική εθνική πολιτική για να μην συρρικνωθούμε σταδιακά ως πληθυσμός, και ως χώρα.
Πολιτικές για κοινωνική κατοικία των νέων στην Ευρώπη και την Ελλάδα.
Οι χώρες της Ευρώπης που επίσης αντιμετωπίζουν υπογεννητικότητα, γήρανση του πληθυσμού, και μη βιώσιμη ασφαλιστική κάλυψη στο μέλλον, έχουν αντιληφθεί το πρόβλημα εγκαίρως, και προσπαθούν να το λύσουν, καθεμία με διαφορετικές πολιτικές. Οι χώρες της βορειοδυτικής Ευρώπης (π.χ. Γερμανία, Σκανδιναβικές χώρες) με αναπτυγμένες οικονομίες υλοποιούν πολιτικές κυρίως μαζικής ένταξης μεταναστών και προσφύγων στην αγορά εργασίας. Οι Ευρωπαϊκές χώρες του νότου με λιγότερο ισχυρές οικονομίες, και σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις (π.χ. Ισπανία Πορτογαλία),αναδομούν δημόσιες εκτάσεις γης, προχωρούν σε αναπλάσεις παλαιών κτηρίων και γειτονιών, αξιοποιώντας σημαντικά ποσοστά πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την παραγωγή κοινωνικής κατοικίας για νέους(έως 35 ή 40 ετών).Η Πορτογαλία έχει ήδη προκηρύξει Προγράμματα κοινωνικής κατοικίας νέων με τελικό στόχο την παραγωγή 100.000 διαμερισμάτων για νέους.
Ακολουθώντας το παράδειγμα της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης της Πορτογαλίας, πρώτο το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ εισήγαγε στην Ελλάδα το ζήτημα στην πολιτική συζήτηση, και ενσωμάτωσε στις Προγραμματικές θέσεις του την παραγωγή κοινωνικής κατοικίας για νέους αξιοποιώντας το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (70 δις ευρώ). Η κυβέρνηση της ΝΔ και ο ΣΥΡΙΖΑ σύρθηκαν πίσω από τις προγραμματικές θέσεις του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, και ενσωμάτωσαν στον πολιτικό λόγο τους το ζήτημα της κοινωνικής κατοικίας των νέων. Αρχικά, η κυβέρνηση της ΝΔ στις εξαγγελλίες της στη ΔΕΘ από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, υποσχέθηκε 100 διαμερίσματα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη!!! Όταν αντιλήφθηκε ότι αυτήν την εξαγγελία μόνον ως κοροϊδία την εκλαμβάνουν οι πολίτες, άλλαξε τελείως κατεύθυνση και προεκλογικά τον Δεκέμβριο 2022, πέρασε στη Βουλή σχετικό νόμο με τίτλο «Σπίτι μου – στεγαστική πολιτική για τους νέους»[ Νόμος 5006/2022 ]. Ο νόμος 5006/22 προβλέπει διάφορες μορφές διευκόλυνσης των νέων για την απόκτηση κατοικίας, αλλά και εργαλεία πολεοδομικής πολιτικής, εκ των οποίων τα σημαντικότερα είναι τα εξής:
• Σύμπραξη με τον ιδιωτικό τομέα στην αξιοποίηση ακινήτων του δημόσιου τομέα ως κατοικιών έναντι ελεγχόμενου μισθώματος,
• Αξιοποίηση ακινήτων, τα οποία έχουν ήδη αξιοποιηθεί για στέγαση μεταναστών και προσφύγων αιτούντων διεθνή προστασία,
• Αύξηση του διαθέσιμου κτιριακού αποθέματος με την επιδότηση της επισκευής κενών οικιών και διαμερισμάτων που θα διατεθούν για κατοικία,
• Διευκόλυνση της αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας προς τον σκοπό της κοινωνικής κατοικίας με τους παρακάτω τρόπους: (α) πολεοδομικές ρυθμίσεις, (β) ταχύτερη εκκαθάριση ιδιοκτησιακών εκκρεμοτήτων του Δημοσίου σε περιπτώσεις επέκτασης του σχεδίου πόλεως, κ.α.
Οι παραπάνω ρυθμίσεις, βρήκαν σύμφωνο τον Τομέα Χωροταξίας του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ του οποίου προΐσταμαι. Ωστόσο, ασκήσαμε αντιπολιτευτική κριτική σε άλλες ρυθμίσεις του νόμου που στόχευαν στην αύξηση του κέρδους των εργολάβων και των τραπεζών, και στον εγκλωβισμό των νέων στα χρέη. Ειδικότερα, ο νόμος προβλέπει ζευγάρι νέων με ετήσιο εισόδημα 10.000 ευρώ μπορεί να πάρει δάνειο αγοράς κατοικίας – δηλ. να μπει δηλ. σε ομηρία από τις Τράπεζες!!! Με τέτοιο χαμηλό ετήσιο εισόδημα, ένα ζευγάρι νέων δεν μπορεί να επιβιώσει, πόσο μάλλον να πάρει δάνειο και να το εξυπηρετεί. Επίσης, στη σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, ο νόμος προβλέπει ο εργολάβος να έχει προκαθορισμένες μειωμένες τιμές αγοράς ή ενοικίασης των κοινωνικών διαμερισμάτων, αλλά δεν δεσμεύει τον εργολάβο σε συγκεκριμένο ποσοστό μειωμένης τιμής σε σχέση με την ελεύθερη αγορά.. Δηλ. ο νόμος καλύπτει τον εργολάβο ακόμη και με μειωμένες τιμές, 5% ή 10%. Το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, εμείς ως Τομέας Χωροταξίας ασκήσαμε εποικοδομητική αντιπολιτευτική κριτική και προτείναμε δέσμευση του εργολάβου από το νόμο για μειωμένη τιμή ίση με το 60% της τιμής (ενοικίασης ή αγοράς) του διαμερίσματος στην ελεύθερη αγορά.
‘Πράσινες’ γειτονιές κατοικίας για νέους.
Πρόταση του Τομέα Χωροταξίας του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ είναι η κοινωνική κατοικία για νέους έως 40 ετών, να είναι παράλληλα μια ευκαιρία για την εφαρμογή του πράσινου ενεργειακού σχεδιασμού νέων γειτονιών κατοικίας. Με το πρόβλημα της κλιματικής κρίσης, η ΕΕ προχώρησε στην Πράσινη Συμφωνία (Green Deal):Έως το 2050, όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, και η χώρα μας, πρέπει να έχουν χαμηλές, σχεδόν μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, και οι πόλεις μας πρέπει να είναι ενεργειακά πράσινες με πολύ χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Να λοιπόν η ευκαιρία ! Να ξεκινήσουμε την ενεργειακή αναβάθμιση των ελληνικών πόλεων από τις νέες γειτονιές κοινωνικής κατοικίας για νέους. Να αναβαθμίσουμε ενεργειακά με τη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ)
• τα κενά κτήρια που βρίσκονται σε αχρησία στις πόλεις,
• όλα τα δημόσια κτήρια
• και να σχεδιάσουμε πράσινες ενεργειακά γειτονιές κατοικίας για νέους που ταυτόχρονα θα συμβάλουν ώστε οι πόλεις μας και η χώρα μας να πιάσουν τον στόχο του 2050 για σχεδόν μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Έτσι, οι γειτονίες κοινωνικής κατοικίας για νέους δεν θα έχουν την παλιά ‘ρετσινιά’ της εργατικής κατοικίας, αλλά αντιθέτως, θα είναι καινοτόμες ενεργειακά, πρότυπες ‘πράσινες’ γειτονιές.
* Υποψήφια Βουλευτής Μαγνησίας ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής, Καθηγήτρια Πολεοδομίας & Αστικού Σχεδιασμού, Παν. Θεσσαλίας, Γραμματέας του Τομέα Χωροταξίας ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής
