Οι εικόνες των κυκλικών κόμβων στον Βόλο υπό το πρίσμα των φοιτητών, που συμμετείχαν στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό του Τμήματος Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, εντυπωσίασαν και άνοιξαν τη δημόσια συζήτηση για πως θα ήταν οι κυκλικοί κόμβοι στην πόλη, εάν το Πανεπιστήμιο συμμετείχε στο σχεδιασμό τους ή εάν υλοποιούνταν ένας αρχιτεκτονικός διαγωνισμός. Μιλώντας στο Ράδιο ΕΝΑ και στον Δημήτρη Καρεκλίδη ο Καθηγητής Αρχιτεκτονικής του Π.Θ. κ. Κωνσταντίνος Μανωλίδης τόνισε πως οι περισσότερες εκ των προτάσεων και κυρίως οι βραβευμένες προτάσεις των φοιτητών είναι απολύτως υλοποιήσιμες κατασκευαστικά, ενώ σημείωσε πως το Πανεπιστήμιο έχει ανθρώπους, φοιτητές, ερευνητές και ακαδημαϊκούς που μπορούν να δώσουν λύσεις σε θέματα της πόλης την γνώση τους. Ο ακαδημαϊκός σχολίασε όμως και τον «πόλεμο» που έχει κηρύξει ο Αχ. Μπέος εναντίον του Πανεπιστημίου, υπογραμμίζοντας πως η αντιδικία είναι ευθύνη αποκλειστικά του Δήμου, ο οποίος με τη στάση του απομακρύνει την πόλη από τον πιο ισχυρό της σύμμαχο, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
Τι μπορεί να προσφέρει ένας κυκλικός κόμβος εκτός από τη διευθέτηση της κυκλοφορίας;
Αυτό είναι ένα ανοιχτό και δύσκολο να απαντηθεί το ερώτημα, και γι’ αυτό επιλέχθηκε ως αντικείμενο του διαγωνισμού. Από τη μια εμείς θέλαμε να κάνουμε αυτό τον διάλογο με την πόλη και το περιβάλλον της και τα προβλήματά της και από την άλλη να δώσουμε ένα βήμα στους φοιτητές, να προβληματιστούν και να καταθέσουν ιδέες οι οποίες μπορεί να μην είναι σε επίπεδο αποκλειστικά μιας αισθητικής αντιμετώπισης αλλά κατανόησης όλων των ευρύτερων ζητημάτων μιας πόλης και των νοημάτων που έχει ο δημόσιος χώρος και εφαρμογής τους στο θέμα των κόμβων.
Ο κόμβος ως ένα προβεβλημένο σημείο και ταυτόχρονα πολύ ιδιαίτερο γιατί είναι κάπως αποσπασμένο από τον υπόλοιπο δημόσιο χώρο, συμπυκνώνει πολλά πράγματα και θα μπορούσε απ’ ότι συμβαίνει εκεί πάνω να έχει μια ιδιαίτερη βαρύτητα.
Να είναι ένας ιδιαίτερος τρόπος παρουσίασης της φύσης, με μια έντονη φύτευση, να είναι ένα αντικείμενο συμβολικό και αισθητικό, ένα σύγχρονο είδους μνημείου, να είναι μια χρηστική πρόταση που κάτι να φιλοξενεί υπέργεια ή υπόγεια, όλα αυτά θα μπορούσαν να είναι και πολλές άλλες ακόμη και κάποιοι τέτοιοι τρόποι μέσα από ένα μάθημα ή καλύτερα μέσα από έναν διαγωνισμό αυτό που κάνουν είναι να ανοίγουν μία βεντάλια να σκεφτούμε διαφορετικούς τρόπους του τι μπορεί να συμβεί στην πόλη μας και να πάμε λίγο πιο πέρα από αυτό το προβλέψιμο, υπηρεσιακό τρόπο αντιμετώπισης παλαιότερων δεκαετιών με τα λουλουδάκια και τον βράχο η το άγαλμα στη μέση.
Αυτός ο βράχος που βλέπουμε και σε κυκλικό κόμβο στον Βόλο, εξυπηρετεί κάτι από αρχιτεκτονικής άποψης;
Είναι πέραν του όμορφου και του άσχημου αυτή η συζήτηση, γιατί αυτά σε μεγάλο βαθμό είναι υποκειμενικά. Ο βράχος νομίζω ότι είναι μία αμήχανη επίλυση , δηλαδή έχουμε έναν κύκλο και θα βάλουμε κάτι στο κέντρο. Αυτό πριν κάποιους αιώνες σε κάποιες πρωτεύουσες λύνονταν με έναν ανδριάντα ή με έναν οβελίσκο που παίρνανε από την Αίγυπτο οι αυτοκράτορες. Το να επισημάνεις το κέντρο με έναν τέτοιο τρόπο είναι και μία έμμεση υπενθύμιση της εξουσίας πάντοτε. Εδώ ο βράχος κατάγεται από μία λογική κηποτεχνίας, αρκετά ξεπερασμένη, που είχαμε διάσπαρτα λουλουδάκια, θάμνους και βράχους, το οποίο μπορεί να γίνει με έναν καλαίσθητο και έντεχνο τρόπο, με τους Ιάπωνες να έχουν μεγάλη παράδοση σε αυτά στην παραδοσιακή τους κηποτεχνία, αλλά μπορεί να γίνει με μια προχειρότητα κι έναν αυτοματισμό και στην πραγματικότητα να μην προσφέρει το παραμικρό.
Πέρα από τις αισθητικές προσεγγίσεις των κόμβων, λειτουργικά θα μπορούσαν να προσφέρουν κάτι άλλο εκτός από την κυκλοφορία των οχημάτων;
Η χρήση να προσελκύει τον περιπατητή, τον επισκέπτη είναι μεγάλο ζητούμενο, δηλαδή για να λειτουργούν οι χώροι, να υπάρχει ζωή και να μην είναι απλώς ένα κενό, ένα οπτικό πεδίο αποκλειστικά το να υπάρχει κάποια χρήση είναι το καλύτερο. Υπήρξαν προτάσεις στον διαγωνισμό και το πρώτο βραβείο είναι μία τέτοια περίπτωση που εγκαθιστά μια χρήση. Όμως αυτό έχει τις δυσκολίες του. Έχει ένα θέμα προσπέλασης , διαβάσεις δεν υπάρχουν προς τη νησίδα, γιατί θα διέκοπταν την κυκλική ροή , δηλαδή περιμετρικά μπορεί κάποιος αυτή τη στιγμή να κυκλοφορήσει με όσες δυσκολίες έχει κι αυτό. Ένα θέμα λοιπόν είναι η πρόσβαση και από την άλλη εάν γίνει κάτι υπέργειο, χτιστό πάνω στη νησίδα φέρνει οπτικά εμπόδια και είναι μια δυσκολία στους οδηγούς που κινούνται περιμετρικά και πρέπει να ελέγχουν την κίνηση. Αυτό θα πρέπει να είναι κάπως υπόσκαφο ή κάτι αποκολλημένο από το έδαφος, υπερυψωμένο για να αφήνει μια διαμπερότητα στο μάτι.
Το πρώτο βραβείο κάνει κάποιους μικρούς υπόγειους χώρους, αφήνοντας καθαρή την επιφάνεια πάνω για να μπορούν να πηγαίνουν παρέες νέων, να συμμετέχουν σε προβολές, να γίνονται κάποιες εκθέσεις. Αυτό μας ενδιαφέρει, ακόμη κι αν δεν λύνει οποιοδήποτε θέμα εκθεσιακών χώρων της πόλης , μιας και αυτά είναι μικροσκοπικά, το ότι συμβολικά εκεί στο κέντρο ενός κόμβου παράγεται μια ζωή , υπάρχουν κάποιες χρήσης, υπάρχει μια κυκλοφορία, νομίζω ότι ενεργοποιεί αυτούς τους χώρους και παράγει νέες δυνατότητες δημόσιων χρήσεων.
Οι προτάσεις του διαγωνισμού είναι κατασκευαστικά εφικτές; Ειδικά στην πρόταση του κυκλικού κόμβου στο Δημαρχείο.
Σε φοιτητικό επίπεδο, οι κατασκευαστικές τεχνικές και το κόστος δεν μπαίνουν σε ισχυρό επίπεδο, γιατί οι φοιτητές πρέπει να αφήνονται να ασκούν τη φαντασία και το όραμα τους. Παρόλα αυτά η πλειοψηφία όσων είδαμε και σίγουρα τα τρία βραβεία είναι απολύτως κατασκευάσιμα, μπαίνει όμως το θέμα του κόστους. Το νέο πάρκινγκ στην οδό Φιλελλήνων πηγαίνει 5-6 υπόγεια κάτω, κι αυτό έχει μεγάλο κόστος για την υπόγεια αυτή κατασκευή. Σε κάτι που πηγαίνει μόνο 2,5 μέτρα κάτω, πολύ εύκολα μπορεί να δοθεί μια λύση από ένα πολιτικό μηχανικό, χωρίς να είναι και ακριβό.
Κάνετε άλλες μελέτες σχετικά με τα ζητηματα της πόλης, από αρχιτεκτονικής άποψης; Καινούργια , σύγχρονα κτήρια θα μπορούσαν να κατασκευαστούν με μεγαλύτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον;
Χώρους της πόλης, διάφορες θέσεις και χρήσεις που λείπουν τα έχουμε ως σταθερά θέματα σε πολλά εργαστήρια αρχιτεκτονικού σχεδιασμού σε εργασίες, έχει παραχθεί σε αυτά τα 20 χρόνια ένας τεράστιος αριθμός προτάσεων από φοιτητές. Ελάχιστα από αυτά έχουν κοινοποιηθεί κατά καιρούς, είτε στον Τύπο, είτε σε κάποιες εκθέσεις. Θα μπορούσε το Τμήμα μας, οι άνθρωποι που το στελεχώνουν να παίξουν ένα ρόλο υποστηρικτικό, συμβουλευτικό προς διάφορους φορείς της πόλης και άρα να μεθοδεύσουν μια αναβαθμισμένη παραγωγή αρχιτεκτονική. Από κει και πέρα υπάρχουν θεσμοί, τρόποι αναθέσεις, αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί που είναι υποχρεωτικοί σε δημόσια κτήρια κι εκεί το τι θα προκύψει δεν μπορούμε να το προβλέψουμε, εάν θα είναι κάτι εντυπωσιακό ή λιτό. Κατά τη γνώμη μου δεν είναι να γίνει μόνο μία ατραξιόν και να φωτογραφίζεται, αλλά να έχει μια δική του φιλοσοφία μια πρόταση. Ένα αρχαίο μνημείο για παράδειγμα δεν μας εντυπωσιάζει για την παραδοξότητά του, την τολμηρότητά του, αλλά μπορεί και το θέμα των αναλογιών, ισορροπιών της συνοχής που έχει ως δημιούργημα κι αυτά είναι σημαντικά σε ένα αρχιτεκτόνημα, είναι δύσκολα να φτάσουν σε μια κορύφωση και να καταγραφούν στην ιστορία. Αυτό το λέω γιατί μέσα από τις εικόνες έχουμε ασκηθεί να ζητάμε κάτι πολύ εξωτικό, αλλά δεν είναι μονόδρομος της καλής αρχιτεκτονικής. Κατά καιρούς κι εγώ κι άλλοι συνάδελφοι έχουμε συμμετάσχει εθελοντικά σε ομάδες για ζητήματα της πόλης , όπως η Πλατεία Πανεπιστημίου, που έχει γίνει μελέτη εδώ και μια δεκαετία και απ’ όσο ξέρω είναι πολύ κοντά στο να μπει ο εργολάβος και να ξεκινήσει υλοποίηση.
Σας ικανοποιεί αυτό που έχει σχεδιαστεί για να κατασκευαστεί στην Πλατεία Πανεπιστημίου;
Ήμουν μέλος της ομάδας που το σχεδίασε, οπότε με ικανοποιεί. Με τις προηγούμενες δημοτικές αρχές υπήρχε μια καλύτερη συνεννόηση και συνεργασία και οι ίδιοι οι Δήμαρχοι προσέφευγαν στο Πανεπιστήμιο, χωρίς αμοιβή τις περισσότερες φορές, για να προσφέρουμε σε ό,τι ήταν εφικτό και επείγον για την πόλη.
Τι πιστεύετε ότι πήγε στραβά στη σχέση μεταξύ Δήμου Βόλου και Πανεπιστημίου; Θα βγει σε κακό για την πόλη αυτή η αντιπαράθεση;
Αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Αντί να υπάρχει μία σύμπνοια και κάθε είδους βοήθεια από τον Δήμο Βόλου προς το Πανεπιστήμιο και αυτό θα μπορούσε να μεταφραστεί σε μία αμοιβαιότητα με το Πανεπιστήμιο να προσφέρει με κάθε τρόπο τις επιστημονικές και ερευνητικές του δυνατότητες προς τον Δήμο, υπάρχει μια αντιδικία, με ευθύνη αποκλειστικά του Δήμου εκτιμώ, που δεν θα ήθελα να αναπτύξω γιατί συμβαίνει , γιατί θα μπούμε και σε ψυχολογικού τύπου ερμηνείες , αλλά πιστεύω ότι δεν δικαιούται οποιαδήποτε προδιάθεση ενός ανθρώπου, ή οποιοδήποτε ζήτημα έχει απέναντι στους λόγιους, τους διανοούμενους, τους επιστήμονες αυτό να μεταφράζεται και σε δημοτική πολιτική και να καθορίζει το πεπρωμένο μιας πόλης απομακρύνοντάς τη από τον πιο ισχυρό της σύμμαχο, που είχε την τύχει να έχει , ένα Πανεπιστήμιο, δεκάδες τμήματα , χιλιάδες φοιτητές, εκατοντάδες επιστήμονες, να είναι μέσα στην πόλη και να μπορούν ανά πάσα στιγμή να τη βοηθήσουν στην οικονομική της ανάπτυξη, στην πνευματική της πορεία και οποιαδήποτε βοήθεια χρειαστεί.
Δείτε εδώ τις τρεις βραβευμένες προτάσεις του διαγωνισμού για τους κυκλικούς κόμβους:
Φοιτητές έδωσαν λύσεις για τις νησίδες των κόμβων και εντυπωσίασαν!
