Από τη μία πληθωρισμός, από την άλλη ανατιμήσεις, την ίδια ώρα ανεργία και πολλές φορές μισθοί που δεν αρκούν ούτε να καλύψουν τα βασικά. Οι τσέπες των πολιτών στα περισσότερα μέρη του πλανήτη… φωνάζουν ότι είναι άδειες και συχνά πυκνά οι διαμαρτυρίες λαμβάνουν μορφή εξέγερσης. Όπως έχει γίνει μάλιστα και πολλές φορές στο παρελθόν, με γεγονότα ακόμη και στον Βόλο τον Φεβρουάριο του 1921!
Επεισόδια και εξεγέρσεις για την ακρίβεια έχουν λάβει χώρα και προσφάτως, σε διάφορες χώρες, όπως στην Ταϊλάνδη και στη Μοζαμβίκη το 2022, και ανά τακτά χρονικά διαστήματα στο διάβα των δεκαετιών. Έτσι, το 1921, τα «Φεβρουαριανά» του Βόλου έλαβαν χώρα με πορεία, επεισόδια και συλλήψεις, και με αρχή όλων αυτών, την ανατίμηση του ψωμιού!
Η αύξηση του κόστους, που όπως επισημαίνουν οι πηγές της εποχής ήταν σκανδαλώδης, ενώ τονίζουν ότι την είχαν επιτρέψει οι Αρχές! Κάνουν μάλιστα λόγο για αλόγιστη κερδοσκοπία αλευροβιομηχάνων και αλευροπωλών ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1910, κάτι που προκαλούσε γενικότερη έντονη δυσαρέσκεια.
Τον Φεβρουάριο του 1921 λοιπόν, και συγκεκριμένα για το απόγευμα της 15ης του μηνός, το σωματείο της «Πανεργατικής», με αφορμή τη νέα υπερτίμηση του ψωμιού, οργάνωσε συλλαλητήριο διαμαρτυρίας, που έφερε στη συνέχεια επεισόδια στον Βόλο, ζημιές και συλλήψεις ηγετικών μορφών του συνδικαλιστικού κινήματος. Το πλήθος ξέσπασε, και ενώ επισημαίνουν οι ίδιες πηγές ότι τα συνδικαλιστικά στελέχη προσπάθησαν να το συγκρατήσουν, τελικά δεν τα κατάφεραν στον βαθμό που θα ήθελαν… Χρειάστηκε μάλιστα να καταφθάσουν ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις στον Βόλο από τη γειτονική Λάρισα για να επιβάλουν την τάξη, και για ν’ αρχίσει μία άλλη τρομοκρατική διαδικασία, με συλλήψεις εκατοντάδων εργατών, τρομερά βασανιστήρια, λεηλασία των γραφείων των σωματείων και γενική θηριωδία.
Η συγκέντρωση έγινε μπροστά από τα γραφεία της Πανεργατικής (Δημητριάδος με Αλοννήσου σήμερα), με κύριους ομιλητές τους Αβραάμ Μπεναρόγια από τη Θεσσαλονίκη, ιδρυτικό μέλος του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος που στη συνέχεια εξελίχθηκε στο ΚΚΕ, από τη Θεσσαλονίκη, Θ. Αποστολίδη, γραμματέα της Πανεργατικής Ένωσης Βόλου, και Σπ. Σταυράκη καπνεργάτη, που αναφέρθηκαν στην υπερτίμηση του ψωμιού, στην αισχροκέρδεια και ζήτησαν να σταματήσουν οι πόλεμοι.
Ακολούθως οι συγκεντρωμένοι με κόκκινες και μαύρες σημαίες και με συνθήματα «Θέλουμε φθηνό ψωμί και δουλειά», «Κάτω οι πόλεμοι», «Ψωμί, δουλειά, σοβιέτ!», «Ειρήνη με τη Ρωσία», έκαναν πορεία διαμαρτυρίας με κατεύθυνση την παραλία προς τα ανατολικά της Δημητριάδος. Ωστόσο από εκεί και μετά άρχισαν τα επεισόδια. Φθάνοντας στο μακαρονοποιείο Σκαρίμπα (Δημητριάδος Μαυροκορδάτου) διαδηλωτές έσπασαν τα τζάμια και ύστερα αυτά του καφενείου Ακταίον (όπου βρίσκεται σήμερα η πολυκατοικία «Κύματα»).
Τα επεισόδια λαμβάνουν έκταση, ο Στρατός επεμβαίνει και ακολουθούν συλλήψεις
Η μαζικότητα του συλλαλητηρίου αυξήθηκε, με 6-7 χιλιάδες ατόμων να ξεχύνονται στην παραλία χωρίς καμία συγκράτηση. Το ζαχαροπλαστείο «Πανελλήνιο», το πρακτορείο Αξελού, το εστιατόριο της «Γαλλίας» διαλύθηκαν. Διαδηλωτές προχώρησαν προς τα ψαράδικα όπου έσπασαν τα γραφεία του Λούλη και τις αποθήκες Αδαμόπουλου. Στη συνέχεια βρέθηκαν στις οδούς Δημητριάδος, Αντωνοπούλου και Ερμού όπου επίσης έσπασαν τζάμια.
Επιστρέφοντας στα γραφεία της Πανεργατικής, ο Αβραάμ Μπεναρόγια μιλώντας ξανά, ζήτησε από τους διαδηλωτές να σταματήσουν.
Τα πνεύματα ηρέμησαν κάπως, αλλά την επομένη, και με τον Στρατό να έχει επέμβει, άρχισαν οι συλλήψεις και οι ανακρίσεις. 109 άτομα συνελήφθησαν και κρίθηκαν προφυλακιστέοι οι Αβρ. Μπεναρόγια, Βασ. Κανάβας, Σπ. Σταυράκης, Γ. Ποδάρας, Δ. Αδαμίδης, Σ. Σάββας, Δ. Μπαμπούλας, Α. Σβώλος, Β. Μαράβας, Ν. Παπακωνσταντίνου, Γ. Καρανίκας, Α. Σαρόγλου, Ι. Ρηγόπουλος, Κ. Παπακώστας, Κ. Σέγκος, Ε. Φράγκος, Δ. Κατσαλής, Α. Φερετζής, Χ. Γάτος. Σ. Ραφαήλ, Θ. Αποστολίδης, Β. Παπανικολάου και Ι. Καμπουρόπουλος. Από τους συλληφθέντες κρατήθηκαν τελικά γύρω στους 15, οι οποίοι παρέμειναν προφυλακισμένοι για ενάμιση και πλέον χρόνο κατηγορούμενοι για στάση και εσχάτη προδοσία, για ν’ αποφυλακιστούν τον Νοέμβριο του 1922.
Την ίδια ανακοίνωσή του το Εργατικό Κέντρο, διαβεβαίωσε: «Πως δεν εσυνήθισε την ιδεολογίαν του να την στηρίζη εις τας θεωρίας του Μαρξ είτε του Λένιν ή Τρότσκυ… δεν απησχόλησε μέχρι σήμερον τους Κυβερνώντας το Κράτος, ουδέ διετάραξε την ησυχίαν της κοινωνίας, ρυθμίζον πάντοτε τας απαιτήσεις του συμφώνως των εκάστοτε αναγκών της Πολιτείας». Μην ξεχνάμε ότι είμαστε μόλις λίγα χρόνια μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, έχοντας προκαλέσει ένα κύμα αντιδράσεων σε όλη την Ευρώπη, και από την άλλη μία ανησυχία στους… έχοντες ότι αυτό το κύμα μπορεί να τους συμπαρασύρει!
Η συγκεκριμένη ανακοίνωση φάνηκε να καθησυχάζει τον εμπορικό κόσμο της πόλης, που σε δελτίο του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Βόλου υπογράμμιζε ότι: «Η ελληνική πατρίς και η ελληνική κοινωνία δεν διατρέχουν κανένα κίνδυνο, εφόσον υπάρχουν ακόμη Έλληνες εργάτες, με αλώβητο πατριωτικό και θρησκευτικό συναίσθημα και απρόσβλητοι από το δηλητήριο του αναρχισμού και κομμουνισμού».
Δημιουργούνταν έτσι τρεις (κατά φύση ρευστές) κατηγορίες εργατών: οι «υγιείς», που διατηρούσαν «αγνάς τας αντιλήψεις περί των υποχρεώσεων εκάστης τάξεως», οι «εκμεταλλευταί της εργατικής ιδέας και αίτιοι εκτρόπων» και τέλος οι «παρασυρθέντες ή παραπλανηθέντες από επιτηδείους», που ωστόσο μπορούσαν να βρουν το σωστό δρόμο με την κατάλληλη καθοδήγηση. Στην προκειμένη περίσταση οι «επιτήδειοι» και οι «εκμεταλλευταί» ήταν οι εκπρόσωποι της «Πανεργατικής Ένωσης», η οποία θεωρήθηκε υπεύθυνη για τα επεισόδια.
Οι τοπικές δικαστικές Αρχές άρπαξαν μετά τα επεισόδια την ευκαιρία να εφαρμόσουν αποτρεπτικά τον Βενιζελικό νόμο 281/1914 «περί σωματείων». Ο νόμος αυτός που ήταν πρωτοποριακός για την εποχή του, αφού απέκλειε την κοινή συμμετοχή εργατών και εργοδοτών στα σωματεία και εξουσιοδοτούσε τα τελευταία να συνάπτουν συλλογικές συμβάσεις, αλλά έθετε τις εργατικές οργανώσεις υπό την εποπτεία και το στενό έλεγχο των δικαστικών Αρχών. Αν αυτές εάν έκριναν ότι το σωματείο «παρεξέκλινε του σκοπού του» ή οι ενέργειές του αντέβαιναν «εις τον Νόμον ή τα χρηστά ήθη», είχαν το δικαίωμα να το διαλύσουν, κάτι που έκαναν και με την Πανεργατική τον Μάρτιο του 1922. Όμως όπως και να έχει όλα ξεκίνησαν τότε με βάση την ακρίβεια…
