Η Κρανιά ή Κρανέα (βλχ.: La Kornu) είναι βλάχικο ορεινό χωριό του νομού Τρικάλων σε απόσταση 72 χλμ. Δ.-ΒΔ. από τα Τρίκαλα. Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 1.140 μέτρων στις πλαγιές του όρους Τριγγιά της νότιας Πίνδου και αποτελεί έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς της Θεσσαλίας. Ο Κρανιώτικος, παραπόταμος του Ασπροποτάμου, χωρίζει στα δύο το χωριό, αποτελώντας παράλληλα, μοναδικό βιότοπο της πέστροφας. Περιστοιχίζεται από βουνά, με γνωστότερη την κορυφή της “Τριγγίας” ενώ το πλούσιο δάσος κατατάσσεται ανάμεσα στα ομορφότερα της Θεσσαλίας.
Η Κρανιά ανήκε στην Κοινότητα Ασπροποτάμου και μετά τον Καλλικράτη 2010 στο δήμο Καλαμπάκας. Η Κρανιά μαζί με τον διπλανό οικισμό, τα Κονάκια, όπως τα περισσότερα χωριά της περιοχής, ερημώνει το χειμώνα, ενώ το καλοκαίρι ο πληθυσμός ξεπερνά τους 3.000. Ο πραγματικός της πληθυσμός ειναι 62 κάτοικοι (απογραφή 2021). Κατά το παρελθόν υπήρξε σπουδαίο κέντρο παραγωγής και εμπορίας μάλλινων υφασμάτων, τα οποία έμειναν ονομαστά ως «σκουτιά κρανιώτικα». Από την Κρανιά Ασπροποτάμου κατάγεται ο Κώστας Βίρβος : μουσικός, συνθέτης και στιχουργός.
Αξιοθέατα
Η Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού ή Αγίας Ζώνης, ιδρύθηκε στα τέλη του 18ου αι. και καταστράφηκε το 1943 από τους Γερμανούς. Σώθηκε μόνον ο ναός του Τιμίου Σταυρού, 1.500 περίπου μέτρα έξω από το χωριό στο δρόμο που οδηγεί στα Δολιανά. Η Μονή, πάντοτε ήταν μετόχι της Ιεράς Μονής Αγίου Στεφάνου Μετεώρων. Αποτελεί μνημείο σπάνιας αρχιτεκτονικής αξίας, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την πολυπλοκότητα του κεντρικού τρούλου. Η αρχική κατασκευή του ναού χρονολογείται στα 1770, ενώ η λαϊκής τεχνοτροπίας διακόσμησή του στα 1792. Επισκευάστηκε μεταξύ 1840 – 1848 και γνώρισε δεύτερη επισκευή το 1900. Το 1943 υπέστη καταστροφές από τους Γερμανούς κατακτητές, ενώ τα τελευταία χρόνια έγιναν εργασίες στερέωσης από την αρχαιολογική υπηρεσία, με την υλική βοήθεια των κατοίκων της περιοχής. Έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
Ο ναός της Αγίας Παρασκευής εγκαινιάσθηκε το 1865. Στον περίβολό του βρίσκεται η προτομή του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, ο οποίος πέρασε από το χωριό. Πανηγυρίζει μεγαλοπρεπώς στις 26 Ιουλίου, με παραδοσιακό γλέντι και χορούς από τους κατοίκους της Κρανιάς και των γύρω περιχώρων. Τέλος αξιοσημείωτο είναι το παρθένο περιβάλλον της περιοχής, καθώς και τα πέτρινα θολωτά γεφύρια στο Μύλο του Γκίκα και στο Μύλο.
Η Γέφυρα Κρανιάς “Κατούνα” χτίστηκε το 1860. Είναι πέτρινη και βρίσκεται στην είσοδο του χωριού.
Λαογραφικό μουσείο
Το έτος 2001 λειτούργησε για πρώτη φορά στην Κρανιά λαογραφικό μουσείο. Δημιουργός του ήταν ο πολιτιστικός σύλλογος του χωριού. Η στέγασή του γίνεται στο παλιό σχολείο του χωριού (του 1870) που ανακαινίστηκε για αυτο το λόγο. Το μουσείο διαθέτει πλήθος εκθεμάτων όπως παραδοσιακά υφαντά, αργαλειό, νυφικό κρεβάτι & σαρμανίτσα, κουζινικά καθώς και μεγάλο φωτογραφικό αρχείο.
