Αποκωδικοποιώντας το φετινό Master Chef

Γράφει ο Νίκος Φιλιππαίος*

Το βράδυ της Τετάρτης 9 Ιουνίου προβλήθηκε ο τελικός του reality show Master Chef. Αυτή ήταν η πρώτη χρονιά που παρακολούθησα τη συγκεκριμένη εκπομπή, όχι όλα τα επεισόδια , αλλά οπωσδήποτε ενημερωνόμουν για τις εξελίξεις: τις νίκες, τις ήττες, τις αποχωρήσεις, τις συμμαχίες και τις έχθρες.

 

Λίγες ώρες πριν τον τελικό, το φετινό Master Chef πήρε έναν έντονο πολιτικό χαρακτήρα, επειδή αποκαλύφθηκε από διαδικτυακά ΜΜΕ ότι ο ένας εκ των δύο φιναλίστ, ο Διονύσης, ήταν πρόσφατα υποψήφιος σε ακροδεξιό συνδυασμό στις δημοτικές εκλογές της πόλης του, του Πυργου. Πιθανότατα έχουμε να κάνουμε με ένα περιθωριακό ακροδεξιό σχήμα, χωρίς μεγάλη επιρροή, ωστόσο αυτό το σχήμα είχε στενές και φανερές σχέσεις με τη Χρυσή Αυγή.

 

Έτσι, παρακολουθώντας τον τελικό, η επιθυμία μου να κερδίσει το έπαθλο η άλλωστε πιο συμπαθής άλλη φιναλίστ, Μαργαρίτα, απέκτησε και μια εντονότατη πολιτικη-ιδεολογικη χροιά. Συνειδητοποίησα ότι η συχνά θυμωμένη, έντονη, ακόμα και φαλλοκρατική συμπεριφορά του Διονύση δεν είναι άσχετη με τη συμμετοχή του στο συγκεκριμένο ακροδεξιό ιδεολογικό μόρφωμα. Από την άλλη, η Μαργαρίτα αποτελούσε τον αντίθετο πόλο, όχι βέβαια σε συγκροτημένα πολιτικό επίπεδο, αλλά -θα λεγαμε – από πλευράς νοοτροπίας: η απλότητα, η ειλικρίνεια, η ανθρωπιά και ο συναισθηματισμός της κέρδισαν την αγάπη τόσο των συμπαικτών και συμπαικτριών της, όσο και μεγάλης μερίδας του κοινού. Αυτή ακριβώς η ποιότητα του χαρακτήρα της την απομάκρυνε από κάθε υποψία φασισμού κι έδειξε ότι η πλειονότητα του κόσμου, όταν αποφασίζει ελεύθερα, ήρεμα και αισιόδοξα, αποφεύγει τη φασιστική νοοτροπία και τείνει προς την ανθρωπιά.

 

Συνεπώς, αναρωτιέμαι: οι πολιτικές διαδράσεις που σημαδεύουν την ελληνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια κοινωνία βρίσκουν δίοδο και στο Master Chef; Η απάντηση είναι αναμφίβολα καταφατική. Το συγκεκριμένο reality, όπως και όλα τα άλλα, αποτελεί προϊόν του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού και εν μέρει προωθεί τις κυρίαρχες αξίες του ακραίου ανταγωνισμού και της διαστρεβλωμένης “αριστείας”.  Ωστόσο, η εκπομπή αυτή παρακολουθείται από ένα πολύ μεγάλο τηλεκοινό, το οποίο χαρακτηρίζεται από ένα εύρος ηλικίας, μορφωτικού επιπέδου, πολιτικοκοινωνικών αντιλήψεων και αισθητικών κριτηρίων. Επομένως, μια μερίδα των τηλεθεατών θα εντόπισαν το στίγμα που άφησαν στη συγκεκριμένη εκπομπή οι κοινωνικές, πολιτικές και πολιτισμικές εντάσεις και διεκδικήσεις του σήμερα.

 

Μια από τις πιο σημαντικές από αυτές τις εντάσεις και διεκδικήσεις θεωρώ ότι στο φετινό Master Chef προβλήθηκε μέσω του παίκτη Παύλου, μιας τηλεοπτικής παρουσίας που ξεχώρισε. Ένα μέλος της LGBT κοινότητας που προβάλλει ακομπλεξάριστα, ώριμα και με ειλικρίνεια την ταυτότητα του αυτή, χωρίς ωστόσο να εξαρτά την ολότητα της προσωπικότητάς του από τον σεξουαλικό του προσανατολισμό, αλλά ούτε και να πέφτει στην παγίδα της στερεοτυπικής μιντιακής εικόνας του γκέι, στην οποία έχουμε εδώ στην Ελλάδα κολλήσει απ’ τη δεκαετία του ’60. Ας θυμηθούμε το πώς απεικονιζόταν οι άντρες ομοφυλόφιλοι στον λαϊκό κινηματογράφο των 60s και πως παρουσιάζονται συχνά σήμερα σε τηλεοπτικές εκπομπές: καμία εξέλιξη, καμιά διαφορά. Ο Παύλος όμως έκανε τη διαφορά, με ένα αδιαμφισβήτητο θετικό πρόσημο. Σκεφτείτε μόνο πόσους ομοφυλόφιλους εφήβους τηλεθεατές έχει πιθανώς βοηθήσει, οι οποίοι (και οι οποίες) βρίσκονται σε μια κατάσταση σύγχυσης, ανασφάλειας και καταπίεσης από το οικογενειακό και φιλικό τους περιβάλλον.

 

Τι βλέπουμε, λοιπόν; Πως σε ένα reality show με τεράστια τηλεθέαση διοχετεύονται έμμεσα ή ακόμα και άμεσα μεγάλοι κινηματικοί αγώνες των καιρών μας: ο αντιφασισμός, οι διεκδικήσεις των ομοφυλόφιλων και, αναμφίβολα, των γυναικών, καθώς και άλλες προσπάθειες για ένα πιο δίκαιο αύριο. Προφανώς το Master Chef δεν πρόκειται να κάνει τον κόσμο καλύτερο, αφού ως ένα μεγάλο βαθμό -όπως σημειώσαμε και πιο πανω-προβάλλει την κυρίαρχη ηγεμονική ιδεολογία του ύστερου καπιταλισμού. Ωστόσο, πρέπει να έχουμε πάντα στο νου μας ότι η προσέγγιση και η κατανόηση του δεκτη-τηλεθεατή στα οπτικά και ακουστικά μηνύματα του τηλεοπτικού μέσου, επομένως και της συγκεκριμένης  εκπομπής, ποτέ δεν είναι μονοδιάστατη και απλοϊκή.

 

Όπως γράφει ο ακαδημαϊκός Stuart Hall σχετικά με την τηλεοπτική επικοινωνία, στην κλασική του μελέτη Encoding And Decoding Of the Television Discourse (1973), μπορεί ένας τηλεθεατής να ευθυγραμμιστεί πλήρως με την ηγεμονική ιδεολογική γραμμή ενός τηλεοπτικού προγράμματος ή, στο άλλο άκρο, να αποκωδικοποιήσει το μήνυμα αντιθετικά, καταλήγοντας σε συμπεράσματα που αμφισβητούν την κυρίαρχη ιδεολογία. Αυτό εξαρτάται κυρίως από το κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό του προφίλ. Νομίζω ότι το φετινό Master Chef, αυτό το τόσο λαοφιλές reality με την πλατιά και πολύπλευρη ανταπόκριση από το κοινό, χαρακτηρίστηκε από μια πανσπερμία αποκωδικοποιήσεων και ερμηνειών. Κάποιες από αυτές είναι αναμφίβολα, απρόσμενες, στοχαστικές, ακόμα και αντιστατικές, κόντρα στις προβλέψεις των ίδιων του των παραγωγών.

 

 

 

*Ο Νίκος Φιλιππαίος είναι φιλόλογος. Γεννήθηκε το 1980 στον Βόλο όπου και ζει. Εργάζεται στο φροντιστήριο Μέσης Εκπαίδευσης “Μάθησις”. Παράλληλα εκπονεί τη διδακτορική του διατριβή στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων με θέμα τα ελληνικά λαϊκά περιοδικά των δεκαετιών 1950 και 1960, τα οποία απευθύνονταν σε παιδιά και εφήβους.

 

 

Εγγραφείτε στην ομάδα Magnesianews στο Viber για να λαμβάνετε ενημερώσεις.
Ακολουθήστε τη ροή Magnesianews στο Google News και μείνετε σε επαφή με ότι συμβαίνει.