Ζούμε σε καιρούς με παγκόσμιες γεωπολιτικές και ενεργειακές ανακατατάξεις. Ένας κόσμος που μεταβάλλεται διαρκώς και κάθε χώρα προσπαθεί να πάρει πρωταγωνιστική θέση στις νέες παγκόσμιες δομές που δημιουργούνται. Δεν θα μπορούσε μέσα σε αυτό το ρευστό τοπίο να λείπει το ενεργειακό ράλι από τα κράτη ώστε να εξασφαλίσουν την ενεργειακή αυτάρκεια που θα τους δώσει γεωπολιτικά πλεονεκτήματα
Υδρογονάνθρακες
Η Ελλάδα προσπαθεί να βρει την θέση της μέσα στο τοπίο που διαμορφώνεται έχοντας πλεονεκτήματα τα οποία δεν τα υπολόγιζε το ελληνικό πολιτικό σύστημα πριν 15 χρόνια . Ο πόλεμος Ρωσίας Ουκρανίας και η διακοπή της παροχής φυσικού αερίου και πετρελαίου από τη Ρωσία οδήγησε την Ευρώπη σε αναζήτηση νέων ενεργειακών διαδρόμων. Επιστήμονες στη χώρα μας για χρόνια επέμεναν για την ύπαρξη τεράστιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου τα οποία υπήρχαν σε διάφορες περιοχές της πατρίδας μας αλλά το πολιτικό σύστημα τους αγνοούσε. Οι συγκυρίες λοιπόν έφεραν στην επιφάνεια μελέτες και έρευνες που είχαν πραγματοποιηθεί στο παρελθόν.
Τα ελληνικά κοιτάσματα στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης, σύμφωνα με την Εθνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων, τον επίσημο κρατικό φορέα αξιοποίησης υδρογονανθράκων, είναι της τάξεως τον 2000 bcm, δηλαδή δύο χιλιάδων δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων. Και η εκτιμώμενη συνολική ακαθάριστη αξία τους είναι της τάξης των 250 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αυτό δεν περιλαμβάνει τα κοιτάσματα πετρελαίου που είναι επίσης σημαντικά. Αν αναλογιστεί κάποιος ότι η Ελλάδα καταναλώνει 6 δις κυβικά μέτρα ετησίως θα αντιληφθεί το μέγεθος των κοιτασμάτων που έχουν ανακαλυφθεί.
Ως Έλληνας πολίτης αναρωτιέμαι γιατί δεν έχουν κινήσει οι διαδικασίες πριν μια δεκαετία τουλάχιστον ώστε τα ευρήματα να είχαν συμβάλλει στην στήριξη της Ελληνικής οικονομίας. Είτε γιατί οι εισαγωγές φυσικού αερίου ή πετρελαίου εξυπηρετούσαν τοπικά επιχειρηματικά συμφέροντα, είτε ο φόβος μήπως και δυσανασχετήσει ο γείτονας εξ ανατολή,ς είτε η αδιαφορία και απραξία του πολιτικού συστήματος συνέβαλαν στις καθυστερήσεις ανάδειξής και αξιοποίησης του φυσικού μας πλούτου.
Οι τελευταίες εξελίξεις είναι ενθαρρυντικές αφού η Chevron κατέθεσε πρόταση εκμετάλλευση των κοιτασμάτων νοτίως της Κρήτης. Γεγονός που αποδεικνύει την σπουδαιότητα του κοιτάσματος αφού ένας τέτοιος κολοσσός δεν θα ενδιαφερόταν για κάτι το οποίο ήταν μικρής οικονομικής και γεωπολιτικής αξίας. Οι ειδικοί προβλέπουν για τους δυο πετρελαϊκούς κολοσσούς Chevron και Exxon Mobil να αρχίσουν την εμπορική διαχείριση μέσα στα επόμενα 5 έτη.
East Med αγωγός
Τα κοιτάσματά της Ελλάδας μαζί με αυτά της Κύπρου και του Ισραήλ είναι τόσο μεγάλα ώστε να επιχειρηθεί η αναβίωση ενός άλλου μεγάλου project του αγωγού Εast Med ο οποίος πάγωσε τα τελευταία χρόνια. Κάποιοι αναφέρονται σε μη βιώσιμο οικονομικά αγωγό ωστόσο με τα κοιτάσματα τα οποία έχουν ανακαλυφθεί μπορούν να τροφοδοτούν τον αγωγό σε διπλή κατεύθυνση. Εξάλλου ο East Med έχει τεράστια γεωπολιτική αξία για την Ελλάδα την Κύπρο και όλους τους εμπλεκόμενους σε αυτόν. Τέλος θα είναι μέρος του ευρύτερου διεθνούς σχεδίου του οικονομικού διαδρόμου IMEC Ινδίας Μέσης Ανατολής Ευρώπης ( Μέσω Κύπου Ισραήλ και Ελλάδος) ανταγωνιστικού στον οικονομικό δρόμο της Κίνας one belt one road. Το Ισραήλ φέρνει ξανά το project στη συζήτηση ειδικά μετά την επιδείνωση των σχέσεων του με την Τουρκία η οποία δεν επιθυμεί τον αγωγό αφού έχει αποκλειστεί από τους φορείς υλοποίησης του. Η Ελληνική κυβέρνηση οφείλει να πάρει ανάλογες πρωτοβουλίες και όχι να αναμένει τις πρωτοβουλίες άλλων και τυχαίων γεωπολιτικών συγκυριών.
Καλώδιο Ηλεκτρικής Διασύνδεσης (GSI)
Ένα έργο το οποίο θα συνδέσει το Ισραήλ την Κύπρο και μέσω της Ελλάδας την υπόλοιπη Ευρώπη. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα υποθαλάσσια έργα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας στο κόσμο. Με αυτό τον τρόπο θα εξέλθει από την ηλεκτρική «απομόνωση η Κύπρος , θα αποκτήσει διασύνδεση με τους γείτονες του το Ισραήλ και η Ελλάδα θα αποκτήσει ένα ακόμη γεωπολιτικό πλεονέκτημα. Το έργο θεωρείται πολύ σημαντικό για την ΕΕ αφού το χρηματοδοτεί με 700. Εκ ευρώ περίπου. Οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση του έργου οφείλονται σε πολλούς παράγοντες. Από την μεριά της Κύπρου υπάρχουν επιχειρηματικά συμφέροντα τα οποία επιθυμούν να διατηρηθεί η ηλεκτρική απομόνωση του Νησιού ώστε να πωλούν σε υψηλές τιμές το ηλεκτρικό ρεύμα. Απ΄΄ο την άλλη η Ελλάδα με τι μόνιμες φοβίες της απέναντι στην Τουρκία διέκαψε τη διαδικασία έρευνας πόντισης του καλωδίου δυο φορές εως τώρα μετά από τουρκικές παρεμβάσεις. Η γεωπολιτική αβεβαιότητα έχει κλονίσει την εμπιστοσύνη του αναδόχου κατασκευής του καλωδίου στο έργο. Αν και υπάρχουν διαβεβαιώσεις από τον πρωθυπουργό και τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας για τη σπουδαιότητα του έργου, ας ελπίσουμε ότι θα υπάρχει εξέλιξη στο πεδίο και όχι μόνο ρηματικές ανακοινώσεις.
Υπεράκτια Αιολικά πάρκα
Στόχος της κυβέρνησης το 2023 ήταν η εγκατάσταση 1,9 GW εως το 2030. Ατό το έργο φαίνεται επίσης να πάγωσε αφού ούτε η ΚΥΑ δεν έχει εγκριθεί για την ενεργοποίηση του προγράμματος. Λέγεται ότι έχει «κολλήσει στο Υπουργείο εξωτερικών αφού ακόμη και αυτό το έργο εντάσσεται στην προσεκτική διαχείριση θεμάτων σχετικά με τις σχέσεις Ελλάδας Τουρκίας. Μεγάλου διεθνείς όμιλοι έχουν δηλώσει ενδιαφέρον για το project αλλά με την ατολμία των ιθυνόντων θα χάσουν το ενδιαφέρον τους και θα αποσυρθούν . Από την άλλη μεριά η Τουρκία κάνει παρόμοια έργα στον Εύξεινο πόντο και τη θάλασσά του Μαρμαρά.
Καλώδιο διασύνδεσης Αγύπου Ελλάδας
Με βάση όσα έχουν γίνει γνωστά το καλώδιο Ελλάδας – Αιγύπτου GREGY θα μεταφέρει πράσινη ηλεκτρική ενέργεια από κυρίως αιολικά και δευτερευόντως φωτοβολταϊκά πάρκα συνολικής ισχύος 9,5 GW που θα αναπτυχθούν στην Αίγυπτο.
Το καλώδιο GREGY θα ξεκινά από την Αίγυπτο θα καταλήγει διασχίζοντας μία υποβρύχια απόσταση 950 χλμ. στην Αττική. Όταν ολοκληρωθεί θα μεταφέρει πράσινη ηλεκτρική ενέργεια ισχύος 3 GW, ενώ θα έχει δυνατότητα αμφίδρομης μεταφοράς. Τα 3 GW θα αντικαταστήσουν 4,5 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως και θα μειώσουν τις εκπομπές CO2 κατά 10 εκατ. τόνους ετησίως. Το συγκεκριμένο έργο αν και κινείται σε αργύς ρυθμούς δεν έχει καθυστερήσεις ή παρεμβάσεις από τρίτες χώρες ώστε να παγωσει η κατασκευή του.
Υπαρχουν πολλά έργα ακόμη που βρίσκονται σε διαφορα στάδια υλοποίησης και τα οποία έχουν ως στόχο την ενεργειακή ασφάλεια της χωρας μας και την ενεργειακή απεξάρτηση της από έναν προμηθευτή μόνο. Επίσης στόχος είναι το ενεργειακό μίγμα το οποίο θα διασφαλίσει φθηνή ενέργεια για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Η κυβέρνηση αλλά και το ευρύτερο πολιτικό σύστημα βρίσκονται μπροστά σε μεγάλες προκλήσεις. Οι κυβερνώντες οφείλουν να σταματήσουν να είναι αναβλητικοί και φοβικοί και με γνώμονα την ανάπτυξη της ΄χώρας να πάρουν πρωτοβουλίες για την επίσπευση όλων των έργων. Επιπλέον η αντιπολίτευση οφείλει να στηρίξει την κυβέρνηση σε ένα τόσο σημαντικό στρατηγικό εγχείρημα ολοκλήρωσης όλων των project και όχι να κάνουν στείρα αντιπολίτευση χωρίς να προτείνουν ουσιαστικές εναλλακτικές λύσεις.
Η ενέργεια είναι ένα ζήτημα εθνικό και μόνο εάν το πολιτικό σύστημα επιδείξει πατριωτισμό και ωριμότητα θα μπορέσει η Ελλάδα να αποτελέσει ενεργειακό κόμβο στην Ανατολική Μεσόγειο και οι Έλληνες να απολαύουν τους καρπούς αυτής της προσπάθειας.
*Beng MSc AMIEE MILT, Σύμβουλος Στρατηγικών Επενδύσεων
