Γράφει η Ζήση Αντιγόνη
Ψυχολόγος-Συστημική θεραπεύτρια
Κέντρου Κοινότητας Δήμου Βόλου
Η 10η Οκτωβρίου έχει ανακηρυχθεί και γιορτάζεται κάθε χρόνο ως η Παγκόσμια ημέρα Ψυχικής Υγείας. Καθιερωμένη από το 1992 από την Παγκόσμια Ομοσπονδία για την Ψυχική Υγεία, αυτή η ημέρα επικεντρώνεται στην αύξηση της ευαισθητοποίησης για τις ψυχικές παθήσεις και την προαγωγή πρακτικών που βοηθούν στη διατήρηση της ψυχικής υγείας, εστιάζοντας στην σημασία της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης, καθώς και στην ανάγκη να γίνει η φροντίδα της ψυχικής υγείας, μια πιο απτή πραγματικότητα για όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτου φύλου, καταγωγής ή κοινωνικοοικονομικής τάξης.
Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας μας υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε μόνοι, αλλά και ταυτόχρονα δεν είμαστε οι μόνοι που μπορεί να μην αισθανόμαστε πάντα καλά.
“It’s ok, to not be OK!”
Κάθε αρνητικό συναίσθημα που μας διαπερνά, είναι ένας τρόπος που έχει επιλέξει το σώμα μας για να μας επικοινωνήσει μια αλήθεια, να μας διδάξει κάτι και κυρίως, να μας προστατέψει. Είναι ένα μήνυμα ότι κάτι μας τραβά μακριά από την ισορροπία μας, διαταράσσοντας την, και για αυτό έχει αξία να αναρωτηθούμε τί μπορεί να επιδιώκει να μας πει.
Αν και η συζήτηση γύρω από την ψυχική υγεία συχνά εστιάζει στους ενήλικες, είναι εξίσου σημαντικό να επικεντρωθούμε στα παιδιά και την οικογένεια. Η ψυχική υγεία των παιδιών δεν αφορά και δεν καθορίζεται μόνο από γενετικούς ή βιολογικά προκαθορισμένους παράγοντες που συνδέονται με την ανάπτυξη του, αλλά συνδέεται και αλληλοεξαρτάται από όλα τα συστήματα στα οποία το παιδί βρίσκεται και μεγαλώνει. Άλλωστε κάθε άτομο είναι μέρος ενός ευρύτερου συστήματος —είτε πρόκειται για την οικογένεια, το σχολείο, ή την κοινότητα— και οι σχέσεις μεταξύ των μελών αυτών των συστημάτων έχουν καθοριστική επιρροή στην ψυχική υγεία του. Αντί, λοιπόν, να βλέπουμε το παιδί ως μεμονωμένο άτομο με προβλήματα ψυχικής υγείας, βοηθά να στρέψουμε την εστίαση μας και να εξετάσουμε το πώς οι σχέσεις και οι δυναμικές μέσα στην οικογένεια ή σε άλλες κοινότητες (όπως το σχολείο ή την γειτονιά) συμβάλλουν στη συνολική συναισθηματική του υγεία.
Η οικογένεια είναι το πρώτο και πιο σημαντικό σύστημα στο οποίο το παιδί αναπτύσσεται. Η ποιότητα της σχέσης μεταξύ των γονέων, η επικοινωνία, οι αξίες που μεταφέρονται διαγενεακά και η υποστήριξη που παρέχεται στο παιδί, διαμορφώνουν τη βάση του συναισθηματικού του καμβά. Αρνητικά σχεσιακά μοτίβα, που χαρακτηρίζονται από συναισθηματική αποστασιοποίηση ή συγκρούσεις, μπορούν να οδηγήσουν σε συναισθηματική αναστάτωση ή προβλήματα συμπεριφοράς στα παιδιά, ενώ η υποστήριξη, η ενσυναίσθηση και η επικοινωνία ενδυναμώνουν την ψυχική τους υγεία.
Η παιδική ηλικία είναι μια περίοδος ταχείας ανάπτυξης, αλλά και μεγάλης ευαλωτότητας. Τα παιδιά συχνά δεν έχουν τα λόγια να περιγράψουν αυτό που νιώθουν, όμως το εκφράζουν με τη συμπεριφορά τους, με το σώμα τους, με την απόσυρση ή την ένταση. Όταν αυτά τα σήματα τα παρατηρήσουμε έγκαιρα και τα προσεγγίσουμε με φροντίδα, μπορούμε πραγματικά να προλάβουμε μεγαλύτερες δυσκολίες στο μέλλον. Όταν ένα παιδί βιώνει άγχη ή δυσκολίες στο σχολείο, η οικογένεια μπορεί να λειτουργήσει ως υποστηρικτικός πυλώνας. Αν οι γονείς κατανοούν την ανάγκη του παιδιού για συναισθηματική υποστήριξη και δημιουργούν ένα θετικό και ανοιχτό περιβάλλον, το παιδί είναι πιο πιθανό να αναπτύξει υγιείς στρατηγικές για να διαχειρίζεται τα συναισθηματικά του ζητήματα. Έτσι λοιπόν είναι χρήσιμο στην περίπτωση που το παιδί εμφανίσει μια δυσλειτουργική συμπεριφορά να αναρωτηθούμε καταρχήν ως γονείς τί προσπαθεί με αυτό τον τρόπο να μας πει, και πώς εμείς μπορούμε να φανούμε χρήσιμοι, ώστε να μειωθεί, αν όχι να εξαλειφθεί εξ ολοκλήρου το “σύμπτωμα”.
Σε αυτή την προσπάθεια εξίσου σημαντικό ρόλο στην ψυχική υγεία του παιδιού παίζουν το σχολείο και η κοινότητα. Τα παιδιά περνούν πολλές ώρες στο σχολείο, και επενδύουν σημαντικά στις σχέσεις με τους δασκάλους, και τους συμμαθητές. Ένα υποστηρικτικό σχολικό περιβάλλον, το οποίο ενθαρρύνει τη συνεργασία και την κοινωνική ένταξη, μπορεί να προσφέρει τη σωστή υποστήριξη και να βοηθήσει το παιδί να εσωτερικεύσει μια θετική ματιά για τον εαυτό του και τις σχέσεις, ενισχύοντας έτσι την αυταξία και αυτοπεποίθηση του.
Αναγνωρίζοντας τις δυναμικές των συστημάτων που εμπεριέχουν το παιδί, έχει μεγάλη σημασία και αξία να ενισχύσουμε τη συνεργασία μεταξύ γονέων, δασκάλων και άλλων επαγγελματιών υγείας, αφού η εξασφάλιση δικτύων συνεργασίας και υποστήριξης θα το βοηθήσουν να αναπτύξει αποτελεσματικές στρατηγικές για την ψυχική του υγεία. Με προσανατολισμό και εστίαση στο βέλτιστο συμφέρον του παιδιού, μερικές καλές πρακτικές για την εξασφάλιση και την βελτίωση της ψυχικής υγείας του παιδιού και της οικογένειας είναι:
Ανοιχτή επικοινωνία στην οικογένεια: Δημιουργούμε έναν ασφαλή χώρο ώστε το παιδί να μπορεί να ακουμπήσει τα συναισθήματά του, δίχως να φοβάται ότι δεν μπορούμε να τα αντέξουμε ή ότι τα απορρίπτουμε
Δίκτυα υποστήριξης. Εξασφαλίζουμε χώρους στους οποίους μπορούμε να ανταλλάσσουμε πάνω σε ζητήματα γονεϊκότητας και επωφελούμαστε από καλές πρακτικές που αναδεικνύονται μέσα από τα δίκτυα αυτά. Αναζητούμε την συναισθηματική μας φροντίδα ως γονείς από τους ομότιμους και όχι από τα παιδιά. Δεν ξεχνώ πως εγώ είμαι ο ενήλικας στην σχέση μας, και χρειάζεται να φροντίζομαι για να καταφέρω να φροντίσω το παιδί μου.
Συνεργασία: Δημιουργούμε γέφυρες συνεργασίας με το σχολείο και την κοινότητα, για την ενίσχυση του δικτύου υποστήριξης γύρω από το παιδί.
Η ευχαρίστηση είναι σημαντική: Προσπαθούμε η κάθε μέρα του παιδιού να περιλαμβάνει τουλάχιστον μια αγαπημένη του δραστηριότητα, ώστε να ενισχύουμε τα συναισθηματικά του αποθέματα
Χρόνος για διαλείμματα: Δημιουργούμε χρόνους ανάσας και αποσύνδεσης από τις ρουτίνες εντός του ημερήσιου προγράμματος. Με τον τρόπο αυτό βοηθάμε το παιδί να αποσυνδέεται από υποχρεώσεις και να συνδέεται σε νέες, αφού προηγουμένως έχει εξασφαλίσει τον απαραίτητο χρόνο ξεκούρασης για τον πολύτιμο εαυτό του
Αντιμετώπιση των οικογενειακών συγκρούσεων: Προωθούμε την επίλυση των συγκρούσεων και της ενσυναίσθηση μεταξύ των μελών της οικογένειας, και μιλάμε ανοιχτά για όσους μας ζορίζουν και μας καθιστούν ευάλωτους . Τα λάθη δεν είναι ρήξη στην σχέση, αλλά μια ευκαιρία για να συνδεθούμε και να έρθουμε πιο κοντά. Αρκεί να έχουμε το θάρρος να παραδεχτούμε τα λάθη μας στα παιδιά. Η αλήθεια και η ευαλωτότητα είναι αυτή που μας συνδέει τελικά .
ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΣ…….
Γονιέ είσαι μοναδικός: Κάθε άνθρωπος έχει το δικό του μοναδικό ρυθμό. Δε χρειάζεται να συγκρίνεσαι με άλλους γύρω σου. Επικεντρώσου στο να κάνεις αυτό που λειτουργεί καλύτερα για ΕΣΕΝΑ και το παιδί σου. Άλλωστε εσύ είσαι ο αρχιτέκτονας του δικού σου οικογενειακού γλυπτού.
Η αναζήτηση βοήθειας δεν είναι ένδειξη αδυναμίας. Είναι ένδειξη υπευθυνότητας, φροντίδας και θάρρους. Ένας γονιός που ζητά στήριξη, είναι ένας γονιός που νοιάζεται. Και ένα παιδί που νιώθει ότι ακούγεται και κατανοείται, χτίζει γερές βάσεις για την ενήλικη ζωή του.
Η ψυχική υγεία δεν είναι πολυτέλεια – είναι προϋπόθεση για μια ζωή με ποιότητα, σχέσεις με νόημα και κοινωνική συνοχή. Κι αν θέλουμε πραγματικά να φροντίσουμε το μέλλον, πρέπει να ξεκινήσουμε από το σήμερα – από το παιδί, την οικογένεια, τη σύνδεση και την κατανόηση.
Αν ως γονιός αισθάνεσαι την ανάγκη να πατήσεις γερά στα πόδια σου, να ενημερωθείς για τις ρεαλιστικές προσδοκίες σε κάθε αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού σου, να αποκτήσεις εργαλεία διαχείρισης και επικοινωνίας μπορείς να απευθυνθείς στο Γραφείο Στήριξης Παιδιών και Οικογενειών Ευάλωτων Νοικοκυριών του Κέντρου Κοινότητας Δήμου Βόλου, το οποίο λειτουργεί καθημερινά από τις 7:30 – 15:30, παρέχοντας ΔΩΡΕΑΝ υπηρεσίες ατομικής και οικογενειακής συμβουλευτικής και στεγάζεται στο Κοινωνικό Κέντρο Νεαπόλεως, Φιλικής Εταιρείας με Σκουφά. Για περισσότερες πληροφορίες και ραντεβού μπορείτε να καλείτε στα τηλέφωνα : 2421353159 και 2421353160.
Η ΠΡΑΞΗ Κέντρο Κοινότητας Δήμου Βόλου (συνεχιζόμενες δομές) συμπεριλαμβάνει 2 Παραρτήματα Ρομά και συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση στα πλαίσια του προγράμματος «Θεσσαλία 2021-‘27» στο ΕΣΠΑ 2021-2027. Τελικός Δικαιούχος ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ είναι η κοινωφελής επιχείρηση του Δήμου Βόλου ΚΕΚΠΑ-ΔΙΕΚ έως 31-12-2023 και ο Δήμος Βόλου από 1-1-2024 και έως την οριστική λήξη της Πράξης.
