Η 21η Μαρτίου καθιερώθηκε ως παγκόσμια ημέρα ποίησης.
Η λέξη ποίηση είναι παράγωγο του ρήματος ποιώ=κάνω, δημιουργώ, και σημαίνει δημιουργία. Είναι μία από τις δύο βασικές κατηγορίες του λόγου. Η άλλη κατηγορία είναι ο πεζός λόγος.
Χρονικά η ποίηση προηγείται του πεζού λόγου. Ο πρωτόγονος άνθρωπος δημιούργησε ποιήματα με μουσική και χορό για να εκφράσει συναισθήματα κλπ
Ο ορισμός της ποίησης είναι δύσκολο να οριστεί. Ο Σιμωνίδης ο Κείος (5ος αιώνας π.Χ.) « Την μεν ζωγραφίαν ποίησιν σιωπώσαν προσαγορεύει, την δε ποίησιν ζωγραφίαν λαλώσαν» = τη μεν ζωγραφική αποκαλεί ποίηση που δεν μιλάει, την δε ποίηση αποκαλεί ζωγραφική που μιλάει) (Πλούταρχος στο έργο του Ηθικά).
Σύμφωνα με τον σημαντικό Αργεντινό συγγραφέα Μπόρχες ποίηση είναι «η έκφραση του ωραίου διά μέσου λέξεων που είναι υφασμένες μεταξύ τους περίτεχνα». Υπάρχουν κι άλλοι πολλοί ορισμοί της ποίησης.
Οι πιο αρχαϊκές μορφές ποίησης είναι η Οδύσσεια και η Ιλιάδα του Ομήρου. Από τους μεγαλύτερους ποιητές του κόσμου είναι οι αρχαίοι Έλληνες τραγικοί: Αισχύλος, Σοφοκλής και Ευριπίδης, οι κωμικοί: Αριστοφάνης, Μένανδρος και λυρικοί Πίνδαρος, Αλκαίος και Σαπφώ. Στη νεοελληνική ποίηση αναφέρουμε τα δημοτικά τραγούδια, τους ποιητές: Σολωμό, Παλαμά, Σεφέρη, Ελύτη, Ρίτσο κ. ά. Πέντε από τις 9 μούσες ήταν προστάτιδες των διαφόρων ειδών ποίησης.
Τα γένη της ποίησης είναι κυρίως τρία: Η επική ποίηση που ασχολείται κυρίως με την περιγραφή και αφήγηση κατορθωμάτων θεών και ηρώων, η λυρική ποίηση που εκφράζει κυρίως τα συναισθήματα του ανθρώπου και η δραματική ποίηση που συνταιριάζει έπος και λυρισμό.
Η ποίηση διαφέρει από τον πεζό λόγο. Τα ποιήματα είναι γραμμένα σε στίχους με ρυθμό και μέτρο. Στον πεζό λόγο τα νοήματα διατυπώνονται σε προτάσεις που η μία ακολουθεί την άλλη με βάση τους κανόνες της γραμματικής. Ο ποιητής απευθύνεται στο συναίσθημα κι ο πεζογράφος στη νόηση. Τα ποιήματα δεν αποκαλύπτουν τα μυστικά τους σε αντίθεση με τον πεζό λόγο που είναι εύκολα κατανοητός με τον ίδιο τρόπο από όλους. Γι’ αυτό πολλές φορές, όταν είναι δυσνόητος ο πεζός λόγος λέμε «τι θέλει να πει ο ποιητής»;
Με το πρώτο άγγιγμα του έρωτα όλοι γίνονται ποιητές, λέει ο Πλάτωνας. Το πόσο ταλέντο έχει ο καθένας από τους ερωτευμένους ποιητές, θα φανεί αργότερα.
Η ποίηση, σύμφωνα με τη σύγχρονη ιατρική επιστήμη, έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Οι ψυχίατροι συνιστούν στους ασθενείς τους να γράφουν και να διαβάζουν ποίηση, γιατί δίνει παρηγοριά, συμβάλλει στην αντιμετώπιση του παράλογου και της μελαγχολίας και γενικά είναι ψυχοθεραπεία και ωραία διέξοδος στα καθημερινά προβλήματα του ανθρώπου.
Όλα τα ποιήματα έχουν την αξία τους. Το να κρίνει και να αξιολογήσει κανείς κάποιο ποίημα εξαρτάται από το πώς το προσεγγίζει, με τι γνώσεις, τι διάθεση κλπ, γι’ αυτό και οι ερμηνείες είναι διαφορετικές. Λέγεται ότι κάποτε δέκα αναλυτές-κριτικοί ανέλυσαν ένα ποίημα του Ελύτη. Έδωσαν τις αναλύσεις τους στον Ελύτη και του ζήτησαν να τους πει ποιος έχει δίκιο, ποιος προσεγγίζει καλύτερα το ποίημα. Κι ο Ελύτης απάντησε: «όλοι σας έχετε δίκιο».
Σύσταση: διαβάστε και γράφετε ποιήματα, γιατί η ποίηση κάνει καλό.
Δημήτρης Ρήτας, Φιλόλογος-συγγραφέας-στιχουργός-Δ/ντής Περιφερειακού Θεάτρου Καρδίτσας
