«Ο κόσμος έχει ανάγκη και την Ανάσταση και την Ελπίδα και την Ενότητα που δίνει ο Πανάγιος Τάφος. Βγαίνοντας από τον Πανάγιο Τάφο, όταν τον ανοίξαμε, είδαμε ότι είναι ένα μνημείο ζωντανό. Ένα μνημείο που μιλάει σε όλη την ανθρωπότητα και την ενώνει». Με αυτά τα λόγια έχει περιγράψει η Ομότιμη Καθηγήτρια του Ε.Μ.Π., κα Αντωνία Μοροπούλου, επιστημονικά υπεύθυνη για την αποκατάσταση του Ιερού Κουβουκλίου του Παναγίου Τάφου, το συναίσθημα που ένιωσε, ερχόμενη σε ‘επαφή’ με κάτι μοναδικό, όταν το 2016 ολοκληρώθηκε η αποκατάσταση του Μνημείου.
Μέσα από διεθνώς χρηματοδοτούμενο έργο (αξίας 3,45 εκ. ευρώ) η εκκλησία του Παναγίου Τάφου, καθαρίστηκε (με καινοτόμο τεχνογνωσία που ανέπτυξε και εφάρμοσε η Διεπιστημονική Ομάδα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου), από αιώνες αιθάλης (απ΄ τα κεριά), ενισχύθηκε δομικά και απελευθερώθηκε από τα δεσμά του σιδερένιου κλωβού που τοποθετήθηκε από τη Βρετανική Αρμοστεία το 1947, προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι παραμορφώσεις του μνημείου.
Δισεκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο ένιωσαν δέος όταν έγινε γνωστή η είδηση ότι οι επιστήμονες που διενεργούσαν τις εργασίες συντήρησης στο Ιερό Κουβούκλιο αφαίρεσαν την ταφική πλάκα και αποκάλυψαν για πρώτη φορά τα τελευταία 500 χρόνια, το νεκρικό κρεβάτι του Ιησού, (μια πλάκα από ασβεστόλιθο), πάνω στο οποίο πιστεύεται ότι εναποτέθηκε το σώμα του Ιησού μετά τη Σταύρωση.
Ανακαλύφθηκε επίσης, μια δεύτερη γκρίζα μαρμάρινη πλάκα, χαραγμένη με ένα σταυρό που πιστεύεται ότι σκαλίστηκε τον 12ο αιώνα από τους Σταυροφόρους!
Δημοσιογραφική επιμέλεια – ρεπορτάζ Ηλίας Κουτσερής
Η επίτευξη του στόχου, ξεκίνησε απ΄την ενότητα των τριών χριστιανικών κοινοτήτων, του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου, της Κουστωδίας του Τάγματος των Φραγκισκανών στην Αγία Γη και του Πατριαρχείου των Αρμενίων.
Έτσι, απ΄τη χρονιά της αποκατάστασης, το εσωτερικό του ναού είναι πιο επιβλητικό και λαμπερό, ενώ παράλληλα, για πρώτη φορά οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να δουν τη μαρμάρινη πλάκα του ταφικού θαλάμου μέσα από ένα παράθυρο που έχει ανοιχτεί στους μαρμάρινους τοίχους του.
Σήμερα, ενόψει του Πάσχα και της Ανάστασης, οι αναγνώστες του «Volos City» θα κάνουν ένα νοερό ταξίδι στους Αγίους Τόπους και στην παγκόσμια και πανανθρώπινη ακτινοβολία που αποπνέει το μνημείου του Παναγίου Τάφου, έτσι όπως θα μας το μεταφέρει, απ΄την μοναδική της εμπειρία, η κα Αντωνία Μοροπούλου ομότιμη καθηγήτρια του Μετσόβιου Πολυτεχνείου
«Όταν με κάλεσε ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων»
Το εμβληματικότερο μνημείο του Χριστιανισμού και όχι μόνον, ο Πανάγιος Τάφος, λαξευμένος στο βράχο, αποκαλύφθηκε από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο και περικλείστηκε από κιβώριο, οκταγωνικό αρχικά, με πεσσούς αργότερα, ως άμβωνας ή ως μαυσωλείο μετά από μία αλληλουχία καταστροφών και αναστηλώσεων, που αναδεικνύουν την ιστορική συνέχεια όλων των πολιτισμών στο Ναό της Αναστάσεως.
Ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων, ο Θεόφιλος ο Γ’, με κάλεσε τον Μάρτιο του 2015, προκειμένου να διαγνωστούν και να αντιμετωπιστούν οι μεγάλες παραμορφώσεις του Ιερού Κουβουκλίου του Παναγίου Τάφου.
Έτσι, συγκροτήθηκε η Διεπιστημονική Ομάδα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου από τους: Ομ. Καθ. Ε. Κορρέ, Σχολή Αρχιτεκτόνων Καθ. Α. Γεωργόπουλο, Σχολή Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών, Καθ. Α. Μοροπούλου, Σχολή Χημικών Μηχανικών, Καθ. Κ. Σπυράκο, Αν. Καθ. Χ. Μουζάκη, Σχολή Πολιτικών Μηχανικών. Στηριγμένη στο διάλογο η ιστορική κοινή απόφαση των τριών Χριστιανικών Κοινοτήτων στις 22 Μαρτίου του 2016, επέτρεψε να αρχίσει το έργο, ορίζοντας την κα Μοροπούλου επικεφαλής και επιστημονικά υπεύθυνη, αναθέτοντας δε στην Διεπιστημονική Ομάδα ΕΜΠ την υψηλή επιστημονική επιστασία.
Ιστορική συμφωνία μεταξύ των τριών χριστιανικών κοινοτήτων
Έργα και λατρευτικές λειτουργίες
Το εργοτάξιο στήθηκε έτσι ώστε να μπορούν αδιάλειπτα οι προσκυνητές να προσκυνούν τον Πανάγιο Τάφο οι δε Χριστιανικές Κοινότητες να πραγματοποιούν τις λατρευτικές λειτουργίες τους.
Η οργάνωση του εργοταξίου επιτρέπει την αδιάλειπτη προσκυνηματική και λατρευτική λειτουργία
Παράλληλα με το εργοτάξιο οργανώθηκε στη γαλαρία των Λατίνων το Εργαστήριο Συντήρησης και ένα Διεπιστημονικό Εργαστήριο, ώστε αδιάλειπτα η Διεπιστημονική Ομάδα του ΕΜΠ να υποστηρίζει επιστημονικά τις εργασίες, να τις αποτιμά και να εισηγείται στην ομάδα διοίκησης του έργου, η οποία συνδύαζε την επιστημονική υποστήριξη στη λήψη αποφάσεων με τη διαχείριση του εργοταξίου, καθώς και τη θρησκευτική και διοικητική διαχείριση.
Το Εργαστήριο Συντήρησης εγκαταστάθηκε και λειτούργησε στη Γαλαρία των Λατίνων
Η Διοίκηση του έργου ήταν ολοκληρωμένη. Μετείχαν μαζί με τους Χριστιανικούς Ηγέτες, η Διεπιστημονική Ομάδα και η Διοίκηση του Εργοταξίου.
Η αποκατάσταση και οι οπές διάχυσης του Αγίου Φωτός
Η αποκατάσταση του Ιερού Κουβουκλίου συντελείται μέσα από συγκεκριμένα στάδια. Όταν επανατοποθετήθηκαν οι ορθομαρμαρώσεις, οι πέτρες ήρθαν μία – μία αριθμημένες και συντηρημένες από τη Γαλαρία των Λατίνων, προστέθηκαν κονιάματα και σκυροδέματα, και έκλεισε το Ιερό Κουβούκλιο. Τότε αποκαταστάθηκε ο τρούλος του, μετά από απεντόμωση, με υψηλή τεχνολογία και υλικά, στερέωση και συντήρηση, και βέβαια αποκατάσταση της συμβολικής εικόνας του, αυτής που αναδείκνυε τις οπές διάχυσης του Αγίου Φωτός.
Η εσωτερική συντήρηση, τόσο του Θόλου του Ταφικού θαλάμου, όσο και του Παρεκκλησίου του Αγγέλου, επέτρεψε να ολοκληρωθεί εσωτερικά το έργο, με παράλληλη ανάταξη των εσωτερικών πεσσών και σύνδεση των ορθομαρμαρώσεων, ενώ εξωτερικά καθαρίστηκε και συντηρήθηκε, προστατεύθηκε δηλαδή, το αρχιτεκτονικό σύνολο και αναδείχθηκαν οι αξίες του.
Όταν ολοκληρώθηκε η δομική αποκατάσταση, ελέγχθηκε η ακεραιότητά της. Είδαμε ότι το Κουβούκλιο επανήλθε στην κατακόρυφο για πρώτη φορά από το 1947, που η Αγγλική Αρμοστεία τοποθέτησε τον σιδηρού κλωβό.
Έγινε ορατός ο Ιερός Βράχος
Από το Ιερό Κουβούκλιο, ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων μεταδίδει το Άγιο Φως σε όλη την Ανθρωπότητα. Για πρώτη φορά, κατά τη διάρκεια των επεμβάσεων από τη Διεπιστημονική Ομάδα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, έγινε ορατός ο Ιερός Βράχος, το αρχέτυπο υλικό του ταφικού μνημείου και θα μείνει για πάντα ανοιχτό το «παράθυρο» που θα τον φέρνει κοντά στους προσκυνητές.
26 Οκτωβρίου του 2016 ανοίξαμε τον Πανάγιο Τάφο, μετά από επτά, ή κατά άλλους πέντε αιώνες. Και ήταν εκείνος που προστάτευσε όλο το έργο και εμάς. Η μετάδοση εκείνο το βράδυ από το National Geographic σε όλη την Ανθρωπότητα έφερε στον Πανάγιο Τάφο περισσότερους από δύο δισεκατομμύρια, προσκυνητές νοερά μαζί μας. Κι εμείς, με την έγκριση των τριών Προκαθημένων και όλου του Ιερατείου, που με αγωνία παρακολουθούσε το άνοιγμα του Παναγίου Τάφου, είχαμε τη δυνατότητα να πάρουμε για πρώτη φορά στην ιστορία μετρήσεις και δείγματα, ώστε να τεκμηριώσουμε την ιστορία και τη μορφολογία του ιερού μνημείου με μη καταστροφικές και αρχαιομετρικές μεθόδους και αρχαιογεννετική.
Επιβεβαιώθηκε ότι ο Μεγάλος Κωνσταντίνος και η Αγία Ελένη ανέδειξαν τον Πανάγιο Τάφο
Έτσι επιβεβαιώσαμε επιστημονικά ότι ο Μεγάλος Κωνσταντίνος και η Αγία Ελένη ήταν αυτοί που ανέδειξαν και ορθομαρμάρωσαν τον Πανάγιο Τάφο. Ταυτόχρονα η αρχαιομετρική διερεύνηση επιβεβαίωσε την ιστορική εξέλιξη του μνημείου, στις περιόδους του Βυζαντίου, των Σταυροφόρων, της Αναγέννησης και της τελευταίας αποκατάστασης το 1810 από τον Κάλφα Κομνηνό τον Μυτιληναίο, και συνέβαλλε με τον μη καταστροφικό έλεγχο και την τρισδιάστατη τεκμηρίωση στη διερεύνηση της κατάστασης διατήρησης του υπόγειου χώρου και του Ιερού Βράχου μέχρι το βάθος της Ροτόντας.
«Οι Μυροφόρες ήρθαν ξανά, μύρα προσφέρουσι, στον Χριστό». Ήρθαν ξανά, γιατί δεν τις έβλεπε κανείς, ήταν μαύρες τόσους αιώνες.
Αποκαλύφθηκαν ελληνικές επιγραφές
Ο άνω τρούλος του μνημείου, ήταν κι αυτός ένα μαύρο επιστέγασμα, που σήμερα έχει ξαναβρεί τα αναστάσιμα χρώματα του, ενώ αποκαταστάθηκαν και οι Αξίες του Ιερού Κουβουκλίου, μαζί με τις ελληνικές επιγραφές, που διατρέχουν το άνω διάζωμα και τις οποίες αποκαλύψαμε και συντηρήσαμε.
Ο σταυρός του Κομνηνού – «15 Οκτωβρίου 1809 Κάλφας Κομνηνός ο Μυτιληναίος εποίησεν» – βρέθηκε στον ακρογωνιαίο λίθο στη νοτιοανατολική πλευρά του Ιερού Κουβουκλίου και με χρυσό αντίγραφό του επιστεγάστηκε μετά από φωτογραμμετρική προσομοίωση, κατ’ αναλογία στο μνημείο ο τρούλος.
Μαζί με 70 Έλληνες επιστήμονες, αναστηλωτές, συντηρητές, τεχνίτες διαφόρων ειδικοτήτων, δουλέψαμε μέρα και νύχτα, σε δύο βάρδιες το εικοσιτετράωρο ασταμάτητα, με το μυαλό μας, με τα χέρια μας, με την ψυχή μας, ώστε σε λιγότερο από εννέα μήνες να παραδώσουμε το Ιερό Κουβούκλιο στις τρεις Χριστιανικές Κοινότητες που μας το εμπιστεύτηκαν, αλλά και σε ολόκληρη την Οικουμένη.
Η ενότητα και η βοήθεια
Το έργο δε θα μπορούσε να εκτελεσθεί και να ολοκληρωθεί:
- χωρίς τις τρεις Χριστιανικές Κοινότητες και ιδιαίτερα το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων που μας έδωσαν τη μοναδική αυτή ευκαιρία
- χωρίς τους μικρούς και μεγάλους χορηγούς από όλο τον κόσμο, που έκαναν το αδύνατο εφικτό, με προεξάρχoν το Παγκόσμιο Ταμείο Μνημείων και την Μεγάλη Ευεργέτη Μίκα Έρτεγκουν
- χωρίς την αποδοχή όλων των Θρησκευτικών Κοινοτήτων της Ιερουσαλήμ, Χριστιανικών ή μη
- χωρίς το έμπρακτο ενδιαφέρον των Αρχών του Κράτους του Ισραήλ, αλλά και της Παλαιστινιακής Αρχής, καθώς και το ενδιαφέρον του Βασιλιά της Ιορδανίας.
Στην τελετή της παράδοσης του Ιερού Κουβουκλίου, στις 22 Μαρτίου 2017, ο Χριστιανικός κόσμος βρέθηκε ενωμένος και Οικουμενικά, με όλη τη φλεγόμενη Μέση Ανατολή, και με την Ελλάδα ενωμένη στο επίκεντρο. Η Διεπιστημονική Ομάδα, με την επιστημονική της υποστήριξη και το σεβασμό της στις αξίες του μεγάλου αυτού μνημείου, ήταν αυτή που στη διάρκεια του διαλόγου με τις τρεις Χριστιανικές Κοινότητες, στις συνεδριάσεις της επιτροπής διοίκησης αλλά και στις διαδικασίες του ίδιου του έργου, ενίσχυε αυτή την Ενότητα.
Αλλά και όλος ο κόσμος, όπως υποδέχθηκε, όπως σχολίασε, όπως υποστήριξε το έργο, έγινε φορέας των Αξιών του Παναγίου Τάφου.
Το έργο τελείωσε, η έρευνα συνεχίζεται…
Το έργο τελείωσε . Η έρευνα συνεχίζεται. Επιστήμονες, ιστορικοί, αρχαιολόγοι, θεολόγοι, κοινωνιολόγοι, σε όλο τον κόσμο με βάση τα δεδομένα του έργου θα έχουν πολλά να πουν στο μέλλον για τις αξίες και την ιστορία του μνημείου. Εμείς όμως τις αξίες αυτές τις αναδείξαμε και τις επιβεβαιώσαμε επιστημονικά.
Δράσεις Εκπαίδευσης για τη μεταφορά της τεχνογνωσίας που αναπτύξαμε στο έργο, με το ΕΜΠ συντονιστή του Ευρωπαϊκού Προγράμματος –ΕΣΠΑ, με επισπεύδον το ΙΚΥ – Erasmus +Edicula πραγματοποιούνται με Εταίρους το Ιταλικό Πανεπιστήμιο της Sapienza, την Ακαδημία Τεχνών Bezallel της Ιερουσαλήμ, την Εφορεία Αρχαιοτήτων του Ισραήλ κ.α. ώστε να συνεχίσουμε να προσφέρουμε και να ανταλλάσουμε γνώση και εμπειρίες ενισχύοντας τη συνέχιση των έργων στον Πανάγιο Τάφο, υπό την ευθύνη των Ιταλών αυτή τη φορά, αλλά και άλλα έργα αποκατάστασης της Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Πηγή: Volos City
