” Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει./Στο Πήλιο μέσα στις καστανιές το πουκάμισο του Κενταύρου/ γλιστρούσε μέσα στα φύλλα για να τυλιχτεί στο κορμί μου/ καθώς ανέβαινα την ανηφόρα κι η θάλασσα μ’ ακολουθούσε/ ανεβαίνοντας κι αυτή σαν τον υδράργυρο θερμομέτρου/ ώσπου να βρούμε τα νερά του βουνού. ” (Γ. Σεφέρης)
Κορυφαίοι άνθρωποι των γραμμάτων μας, ο Δροσίνης, ο Σεφέρης, ο Σικελιανός αναζήτησαν την πηγή της έμπνευσης στα “νερά του βουνού”, στις μυθικές νύμφες των δασών και στα μαθήματα του σοφού κένταυρου Χείρωνα. Όμως το Πήλιο έχει τους δικούς του διάσημους εθνικούς ευεργέτες, δασκάλους, μουσουργούς, που συνεχίζουν τη φήμη των Αργοναυτών και των Κενταύρων. Έχει το αείζωο ύδωρ και τη θεϊκή αχλύ των δασών που πλάθει τον άνθρωπο κατ’ εικόνα και ομοίωση του σοφού δημιουργού του.
Η φυσιογνωμία του ανθρώπου διαπλάθεται σε σημαντικό βαθμό από τις συνθήκες κάτω από τις οποίες επιβιώνει, από το φυσικό περιβάλλον με το οποίο αντιμάχεται, από τα μέσα που χρησιμοποιεί για την επιβίωση. Ο θαλασσινός κερδίζει τα πλούτη του από τους ανοιχτούς ορίζοντες, από τις συναλλαγές με άλλους λαούς, θέλει ανοιχτά σύνορα. Ο πεδινός είναι δεμένος με τη γη του, βλέπει κλειστούς ορίζοντες, συναλλάσσεται σκληρά, θέλει φράχτες και σύνορα. Ο ορεισίβιος έχει τη γη αντίπαλο και αγαπητικιά, μάχεται για να την υποτάξει, χωρίς να το πετυχαίνει ποτέ. Μετοικεί χωρίς ποτέ να ξεχνάει το δέσιμο με τη γη του. Την ανταμοίβει για την απιστία του. Χτίζει αρχοντικά, σχολεία, ευεργετήματα.
Η τελευταία συμπεριφορά χαρακτηρίζει τους Πηλιορείτες σε βάθος χρόνου. Παλεύοντας με τα βαθύσκιωτα γκρεμνά, με τις κατάφυτες ράχες, ακολουθώντας τα υπόγεια νερά, μετουσίωσαν τον ψίθυρο της φύσης σε γνώση, έπλασαν μύθους, έχτισαν εκκλησιές πάνω στα αρχαία ίχνη των νυμφών και των κενταύρων, χάραξαν περίτεχνα μονοπάτια πάνω στο βηματισμό της φύσης. Υπηρέτησαν τη φύση υπομονετικά και η φύση τους αντάμειψε. Όμως το Πήλιο δεν είναι μόνο η παυσίλυπη γη, οι θρύλοι των βαθιών σπηλαίων, τα αιωνόβια δέντρα, ο σχιστόλιθος, ο περιελισσόμενος κισσός. Είναι οι μορφές των ανθρώπων που άφησαν βαθύ το αποτύπωμα στην ιστορία. Όχι μόνο της μικρής τους πατρίδας, αλλά και της μεγάλης πατρίδας, της Ελλάδας, και της υφηλίου.
Αφήνοντας πίσω τις μεγάλες μορφές των δασκάλων και των εμπόρων της εποχής του διαφωτισμού και ανατρέχοντας στη νεότερη Ελλάδα συναντάμε το μεγάλο Ζαγοριανό νομικό και ευεργέτη Αλέξανδρο Πάντο, που άφησε όλη την περιουσία του για να χτιστεί το Πάντειο Πανεπιστήμιο και τον Τσαγκαραδιώτη νεοελληνιστή Σοφοκλή Ευαγγελινό Αποστολίδη που μετανάστευσε στην Αμερική και είναι εκ των ιδρυτών της έδρας ελληνικών σπουδών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Κασσαβέτηδες και Βόλτοι, Καρτάληδες, Πολυμέρηδες, Αχιλλόπουλοι και πολλοί άλλοι, μόλις έπιαναν χρήματα στην ξενητιά, δεν ξεχνούσαν να στείλουν τα χρειαζούμενα ποσά πίσω στην πατρίδα για κοινωφελείς σκοπούς. Σχολεία, υποτροφίες νέων, βιβλιοθήκες, μέχρι και νοσοκομεία υπήρξαν τα κληροδοτήματα μόνο για τα χωριά του Πηλίου.
Οι Καρτάληδες έδωσαν σημαντικούς πολιτικούς στην πατρίδα, δημάρχους Βόλου, αλλά και ευεργέτες. Το Πήλιο βρέθηκε στην πρωτοπορία με την κατασκευή της εμπορικής σιδηροδρομικής γραμμής Βόλου-Μηλεών, με τις περίτεχνες γέφυρες και το σεβασμό στο φυσικό τοπίο και στην αρχιτεκτονική του τόπου, από τον Εβαρίστο ντε Κίρικο. Δείγμα της οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης του Πηλίου σε βάθος αιώνων. Το Πήλιο υπήρξε ανθρώπινη φωλιά για κατατρεγμένους και πλάνητες δημιουργούς. Ο λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος βρήκε θαλπωρή και έμπνευση στα φιλάνθρωπα σπιτικά των Πηλιορειτών και άφησε πίσω ένα μοναδικό πηγαίο έργο.
Στον 20ο αιώνα, το Πήλιο έγινε επίκεντρο για τις επιστήμες και τις τέχνες. Ο Κατηχωρίτης Κωνσταντίνος Βουρβέρης, διαπρεπής κλασικός φιλόλογος, πανεπιστημιακός και μεταρρυθμιστής παιδαγωγός, δεν λησμόνησε την πατρίδα του ιδρύοντας στο Κατηχώρι το βραχύβιο αλλά σημαντικό “Διεθνές Κέντρο Ανθρωπιστικών Κλασικών Ερευνών”. Ο Βαγγέλης Σκουβαράς διαπρεπής δημοτικιστής φιλόλογος και νεοελληνιστής, εργάστηκε στη Ζαγορά. Αν και δεν καταγόταν από το Πήλιο, εμπνεύστηκε από αυτό. Ερεύνησε τη λαογραφία και την ιστορία του Πηλίου, κατέγραψε πολλά τραγούδια και εργάσθηκε στη διάσωση και διευθέτηση των βιβλιοθηκών Ζαγοράς και Μηλεών. Ο Γεώργιος Σισιλιάνος, σύγχρονος μουσικός και συνθέτης διεθνούς φήμης, έζησε και αγάπησε τη Μακρινίτσα και διαλάλησε ως εκεί που έφτανε η φήμη του τις ομορφιές του Πηλίου. Η οικογένεια των Σισιλιάνων ήταν σημαντικοί έμποροι από τη Βυζίτσα με διεθνή δράση και επιτυχία σε πολλά πεδία. Δώρησαν το “Τσιτσιλιάνειο Νοσοκομείο” των Καλών Νερών.
Και βέβαια σημαντική ανθρωπιστική προσφορά για την Ελλάδα υπήρξε το “Σανατόριο” και το “Πρεβαντόριο” που ίδρυσε ο πηλιορείτης γιατρός Γιώργος Καραμάνης πάνω από τη Δράκεια και τον Άγιο Λαυρέντιο στα χρόνια της μεγάλης επιδημίας της φυματίωσης. Η έλευση του Καραμάνη μετέτρεψε το Πήλιο σε κέντρο φιλοξενείας πνευματικών ανθρώπων: Κωστής Παλαμάς, Γιώργος Σεφέρης, Άγγελος Σικελιανός, Κων. Τσάτσος, Μαν. Τριανταφυλλίδης, Κων. Δελμούζος, φιλοξενήθηκαν στο Πήλιο. Δεκάδες ποιήματα του Γεώργιου Δροσίνη τραγούδησαν τις ομορφιές της βαθύσκιωτης Ζαγοράς και των δαντελωτών ακρογιαλιών της. Ο Δροσίνης υπήρξε ο μεγάλος αοιδός του Πηλίου, ο δικός του Όμηρος.
Με μια τέτοια μεγάλη πνευματική κληρονομιά το Πήλιο πρέπει να πάρει τη θέση του ως μαργαριτάρι στο διάδημα του ελληνικού πολιτισμού, να αναδειχθεί η ιστορία του με ετήσιες εκδηλώσεις και να αναγραφεί σε κάθε τόπο και χωριό η ξεχωριστή προσφορά των ανθρώπων του στην ιστορία της Ελλάδας και των Βαλκανίων
