Γράφει ο Βασίλης Χαλαστάρας
Ζούμε σε μια εποχή συνεχών κρίσεων: οικονομικών, κοινωνικών, ηθικών. Όλο και πιο συχνά, η απογοήτευση κυριαρχεί στον δημόσιο λόγο. Οι πολίτες χάνουν την εμπιστοσύνη στους θεσμούς, βλέπουν την καθημερινότητά τους να γίνεται πιο δύσκολη και νιώθουν ότι δεν έχουν πια φωνή.
Στην προσπάθειά μας να εξηγήσουμε τι φταίει, στρεφόμαστε σχεδόν πάντα προς τα έξω: φταίνε οι πολιτικοί, το κράτος, το «σύστημα», οι ξένες δυνάμεις. Κι όμως, έρχεται μια παλιά λαϊκή φράση να μας βάλει σε σκέψεις:
«Στραβός είναι ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε;»
Είναι πράγματι ο κόσμος άδικος και αντίξοος, ή μήπως κι εμείς, ως κοινωνία, δεν κάνουμε τη σωστή πλοήγηση;
Πόσες φορές ανεχτήκαμε την παρατυπία για να βολευτούμε; Πόσες φορές σιωπήσαμε μπροστά στην αδικία επειδή «δεν μας αφορά»; Πόσες φορές καταφύγαμε στη λογική του «έτσι είναι τα πράγματα» και προχωρήσαμε;
Κάθε φορά που το κάνουμε αυτό, δεν αρμενίζουμε στραβά; Η κοινωνία δεν είναι ένας απρόσωπος μηχανισμός. Είναι ο καθρέφτης των συλλογικών μας στάσεων, νοοτροπιών και πράξεων.
Δύσκολος γιαλός ή λανθασμένη πορεία;
Αναμφίβολα, ο «γιαλός» έχει δυσκολίες. Οι διεθνείς συγκυρίες, οι γεωπολιτικές εξελίξεις, οι οικονομικές πιέσεις είναι πραγματικά ζητήματα. Όμως το τιμόνι παραμένει στα δικά μας χέρια. Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον άνεμο, αλλά μπορούμε να ρυθμίσουμε τα πανιά. Και ίσως, αντί να παραπονιόμαστε διαρκώς για την κακοτυχία μας, να πρέπει να αναρωτηθούμε: πού θέλουμε να πάμε και με ποιες αξίες θα φτάσουμε εκεί;
Από το «φταίνε οι άλλοι» στο «τι μπορώ να κάνω εγώ»
Η ουσιαστική αλλαγή ξεκινά από την αυτογνωσία. Από τη στιγμή που σταματάμε να ψάχνουμε μονίμως εξιλαστήρια θύματα και αρχίζουμε να κοιτάμε κι εμάς τους ίδιους.
Η καθημερινή μας στάση στο σχολείο, στη δουλειά, στον δρόμο, στην κάλπη είναι το πραγματικό πεδίο στο οποίο χτίζεται (ή διαλύεται) η κοινωνική συνοχή. Κανένα μεγάλο σχέδιο δεν ευδοκίμησε ποτέ σε έδαφος αδιαφορίας και κυνισμού.
Το ερώτημα παραμένει επίκαιρο και αμείλικτο:
Στραβός είναι ο γιαλός, ή στραβά αρμενίζουμε;
Η απάντηση ίσως βρίσκεται κάπου στη μέση. Αλλά η αλλαγή μπορεί να ξεκινήσει μόνο από τη δική μας πλευρά του τιμονιού.
