Oι εκ του σύνεγγυς διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο της δεύτερης αξιολόγησης ολοκληρώθηκαν, όπως είχε προγραμματιστεί, έγινε καλή δουλειά, ωστόσο παραμένουν ακόμη ανοικτά τρία σημαντικά θέματα, που αφορούν το δημοσιονομικό, τα εργασιακά και την ενέργεια (ΔΕΗ), που θα πρέπει να κλείσουν μέσα στις επόμενες μέρες, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος για συνολική συμφωνία εντός του Δεκεμβρίου.
Αυτός είναι ο απολογισμός που κάνουν οι Βρυξέλλες για τη δεύτερη φάση της αξιολόγησης, αναγνωρίζοντας την πρόοδο, αλλά και προτρέποντας την ελληνική κυβέρνηση να επιταχύνει για να μη χαθεί η ευκαιρία που παρουσιάζεται για ικανοποιητική συνολική συμφωνία, η οποία θα περιλαμβάνει και το χρέος.
Στη βελγική πρωτεύουσα κρατούν χαμηλούς τόνους, όχι γιατί δεν πιστεύουν πως είναι εφικτή η συμφωνία, αλλά θεωρούν ότι τώρα που βρισκόμαστε στην τελική ευθεία δεν χρειάζεται ούτε ενθουσιασμός ούτε απαισιοδοξία. Όλες οι πλευρές πρέπει να επιδείξουν υπευθυνότητα, τονίζουν.
Ωστόσο, ενώ μέχρι τώρα μιλούσαν για συμφωνία στο Εurogroup της 5ης Δεκεμβρίου, τώρα εμφανίζονται λιγότερο κατηγορηματικοί και αναφέρονται γενικά μέσα στον επόμενο μήνα, που σημαίνει πως είναι επισφαλής η εκτίμηση για ολοκλήρωση της αξιολόγησης έως την 5η Δεκεμβρίου. Φυσικά, σε περίπτωση που δεν θα κλείσει στις 5 του επόμενου μήνα, θα χρειαζόταν ένα έκτακτο Εurogroup αργότερα.
Αναφορικά με την ουσία, στις διαπραγματεύσεις που έγιναν στην Αθήνα έκλεισαν ή βρίσκονται σε φάση κλεισίματος πολλά ζητήματα με αποτέλεσμα οι συζητήσεις να περιορίζονται σήμερα σε τρία θέματα.
Καταρχήν, στο δημοσιονομικό, όπου για μεν το 2017 δεν φαίνεται να υπάρχει πρόβλημα, ενώ για το 2018 οι θεσμοί μιλάνε για ένα κενό μεταξύ 500 και 600 εκατ. ευρώ προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος του πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ. Εδώ θα πρέπει να προσεγγίσουν οι απόψεις για να βρεθεί κοινός τόπος.
Επιπλέον, επειδή σημαντικό ρόλο στα δημοσιονομικά θα παίξει το πρωτογενές πλεόνασμα για μετά το 2018, πρόκειται για μια πολιτική συζήτηση που θα κάνουν οι υπουργοί, καθώς οι εκπρόσωποι των θεσμών δεν είχαν εντολή να συζητήσουν με την κυβέρνηση γι’ αυτό. Είναι πολύ πιθανό ότι μια πρώτη συζήτηση θα γίνει στη συνεδρίαση της Ομάδας Εργασίας (EWG) του Eurogroup την προσεχή Δευτέρα (28/11). Στο θέμα αυτό εμπλέκεται και το ΔΝΤ, το οποίο ζητεί μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων ή πρόσθετα μέτρα από την κυβέρνηση.
Σε σχέση με τα εργασιακά, κοινοτική πηγή στις Βρυξέλλες ανέφερε ότι τα σημαντικότερα προβλήματα έχουν να κάνουν με τις συλλογικές συμβάσεις, ενώ δεν έχει κλείσει ούτε αυτό των ομαδικών απολύσεων.
Για τα ενεργειακά, οι εκπρόσωποι των θεσμών έχουν φέρει την κυβέρνηση σε δύσκολη θέση πολιτικά γιατί θεωρούν ότι η εναλλακτική συμφωνία για τις δημοπρασίες της ΔΕΗ, ΔΕΗ-0,91% που είχε γίνει με τον προηγούμενο υπουργό Πάνο Σκουρλέτη, δεν λειτούργησε στην πράξη. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να τροποποιηθεί, ενώ εάν δεν βρεθεί λύση μπορεί να επανέλθει το παλαιότερο σενάριο που είχε συμφωνηθεί στο πλαίσιο του δεύτερου μνημονίου για πώληση από το κράτος μεγαλύτερου ποσοστού. Υπενθυμίζεται ότι με βάση το τρίτο μνημόνιο θα πρέπει να πωληθεί από το κράτος το 17% της ΔΕΗ.
Εκπρόσωπος της Κομισιόν, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, είπε ότι στην Αθήνα έγινε «καλή δουλειά» και πως η φάση αυτή των συζητήσεων τελείωσε χρονικά, όπως είχε προγραμματιστεί. Πρόσθεσε ότι οι επαφές θα συνεχιστούν εξ αποστάσεως τις επόμενες μέρες που μεσολαβούν μέχρι τη συνεδρίαση του ΕWG, όπου θα γίνει ένας πρώτος απολογισμός του τι έγινε και τι απομένει εν όψει της συνεδρίασης του Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου.
Από εκεί και πέρα, ο επίτροπος Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων Πιερ Μοσκοβισί αναμένεται στην Αθήνα μέχρι το τέλος του μήνα, με τις πληροφορίες να κάνουν λόγο για τις 28 Νοεμβρίου, ωστόσο δεν επιβεβαιώνονται. Αυτό που είπε η εκπρόσωπος είναι πως η επίσκεψη του επιτρόπου είναι μέρος του υφιστάμενου σχεδιασμού, δηλαδή ότι ήταν προγραμματισμένη και δεν έχει σχέση με την πορεία της αξιολόγησης. Πάντως, η χρονική στιγμή της επίσκεψης συμπίπτει με την κορύφωση των διαπραγματεύσεων, δηλαδή μία εβδομάδα πριν από το Εurogroup, και αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο, καθώς ο κ. Μοσκοβισί θέλει να παίζει έναν ενεργό και διαμεσολαβητικό ρόλο -άλλωστε δεν το έχει κρύψει ποτέ. Ο ίδιος επαναλαμβάνει με κάθε ευκαιρία πως είναι αναγκαία, αλλά και εφικτή, μια συνολική συμφωνία εντός του Δεκεμβρίου που θα περιλαμβάνει και το χρέος.
Πολιτική διαπραγμάτευση
Εν τω μεταξύ, στο προσκήνιο επανήλθε από χθες και ο παράγοντας της «πολιτικής διαπραγμάτευσης». Τα κλιμάκια των τεσσάρων θεσμών δήλωσαν αναρμόδια να συζητήσουν το θέμα των πρωτογενών πλεονασμάτων για την περίοδο μετά τη λήξη του τρίτου ελληνικού προγράμματος, οπότε η συζήτηση παραπέμπεται στο Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου. Εκεί, όμως, η ελληνική πλευρά θα βρεθεί αντιμέτωπη κυρίως με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, οι οποίοι έχουν κατ’ επανάληψη ταχθεί με επίσημες δηλώσεις κατά του να ανοίξει τώρα συζήτηση για τα πρωτογενή πλεονάσματα της Ελλάδας μετά το 2018.
Οι επικεφαλής των θεσμών αποχώρησαν χθες από την Αθήνα, μετά την ολονύκτια διαπραγμάτευση, και οι επαφές θα συνεχιστούν σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων προκειμένου να υπάρξει πρόοδος σε τεχνικά θέματα που έμειναν ανοικτά, ενώ έχει προγραμματιστεί τηλεδιάσκεψη η οποία θα πραγματοποιηθεί πριν από το Eurο Working Group της 28ης Νοεμβρίου.
Μετά τον μεταμεσονύκτιο γύρο διαπραγματεύσεων, το υπουργείο Οικονομικών τόνιζε μέσω σχετικής ανακοίνωσης ότι «το χρονοδιάγραμμα για το κλείσιμο της αξιολόγησης και την επίτευξη πολιτικής συμφωνίας στη συνεδρίαση του Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου δεν αλλάζει», προσθέτοντας ότι «κατά τη διάρκεια των συζητήσεων υπήρξε σύγκλιση και σημαντική πρόοδος σε αρκετά θέματα». Στα επιμέρους θέματα, η ελληνική πλευρά μεταφέρει την ακόλουθη εικόνα:
1. Στο θέμα του δημοσιονομικού για το 2018 εκτιμάται ότι το κενό των 600 εκατ. ευρώ, στο οποίο επέμεναν το Σαββατοκύριακο οι θεσμοί, θα κλείσει σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων. «Υπήρξε μεγάλη πρόοδος στο συγκεκριμένο θέμα» υποστήριζαν αρμόδιες κυβερνητικές πηγές.
2. Για το θέμα του εξωδικαστικού συμβιβασμού, το υπουργείο Οικονομικών αναφέρει ότι το «θέμα έχει κλείσει και δεν υπάρχουν πολιτικές διαφορές, απομένουν μόνο τεχνικές λεπτομέρειες».
3. Κλεισμένο θεωρείται και το ενεργειακό.
Έτσι, η μεγάλη εκκρεμότητα αφορά, σύμφωνα με την ελληνική πλευρά, το εργασιακό, αλλά και το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα. Επισήμως πλέον το θέμα παραπέμπεται στο Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου καθώς, όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση, «το πρωτογενές πλεόνασμα για το 2019 και για το 2020 πρέπει να συζητηθεί στο Eurogroup γιατί είναι η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος: του χρέους».
Διάσκεψη τεσσάρων υπουργών στο Βερολίνο με Eurogroup, ΔΝΤ και ΕΚΤ για το χρέος
Στο τραπέζι της άτυπης ομάδας του Washington Group, που συνεδριάζει την Παρασκευή στο Βερολίνο, θα βρεθεί το ελληνικό χρέος και τα ενδεχόμενα μέτρα απομείωσής του.
Την πληροφορία αποκάλυψε η γερμανική εφημερίδα «Sueddeutsche Zeitung» και επιβεβαιώθηκε λίγο αργότερα από κύκλους της ελληνικής κυβέρνησης, με τη διευκρίνιση ότι πρόκειται για προγραμματισμένη και όχι έκτακτη συνάντηση. Ωστόσο, έχει τη σημασία της, δεδομένου ότι πραγματοποιείται λίγες μέρες πριν από το Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου, όπου -σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις- το ελληνικό χρέος θα βρεθεί στο τραπέζι των συζητήσεων και ειδικά τα βραχυπρόθεσμα μέτρα. Αναλυτικότερα στη διάσκεψη θα συμμετάσχουν τα μέλη του αποκαλούμενου Washington Group, δηλαδή οι υπουργοί Οικονομικών των τεσσάρων μεγαλύτερων χωρών της Ευρωζώνης και συγκεκριμένα της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας, καθώς και οι εκπρόσωποι των τριών θεσμών (Eurogroup, ΕΚΤ και ΔΝΤ).
Οι ελληνικές πηγές διευκρίνισαν, αφενός πως η άτυπη ομάδα, το Washington Group, λειτουργεί εδώ και πολύ καιρό, ενώ για τη σύσκεψη του Βερολίνου ανέφεραν πως θα συζητηθούν «οικονομικά θέματα της Ευρωζώνης και στο πλαίσιο αυτό είναι λογικό να συζητηθεί και το ελληνικό χρέος».
Σημειώνεται πως υπάρχουν πολλά θέματα προς επίλυση για τη διευθέτηση του ελληνικού χρέους, όπως είναι η συμμετοχή ή όχι του ΔΝΤ στο πρόγραμμα που παραμένει σε εκκρεμότητα, το είδος και ο χρόνος υλοποίησης των παρεμβάσεων, το ύψος των πρωτογενών πλεονασμάτων και τα μέτρα και οι ελληνικές δεσμεύσεις που θα συνοδεύουν τη συμφωνία για το χρέος.
Αναφορικά με τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος, ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητα, Κλάους Ρέγκλινγκ που χειρίζεται το θέμα, αναμένεται να ολοκληρώσει την πρότασή του μέσα στις αμέσως επόμενες μέρες, ώστε να τα παρουσιάσει στις 28 Νοεμβρίου στο ΕWG και στη συνέχεια να υποβληθούν στους υπουργούς Οικονομικών της Ευρωζώνης.
