Μια καλύτερη μέρα ξημερώνει για τους χιμπατζήδες που ζουν σε εργαστήρια, τσίρκα και ζωολογικούς κήπους στις ΗΠΑ, έπειτα από την απόφαση να κηρυχθούν κι αυτοί ως απειλούμενο είδος, όπως ίσχυε ήδη για τους συγγενείς τους στη φύση.
Τα πειράματα επιτρέπονται πλέον μόνο αν «ωφελούν το είδος στη φύση» και αυξάνουν την πιθανότητα επιβίωσης των άγριων χιμπατζήδων.
Άδειες μπορεί να παραχωρηθούν και για πειράματα βιοϊατρικής έρευνας, μόνο όμως αν πληρούνται αυστηρές προϋποθέσεις και μόνο εάν ο φορέας που σχεδιάζει τα πειράματα προχωρήσει σε δωρεά για την προστασία των άγριων χιμπατζήδων.
Η συζήτηση για την ηθική διάσταση της χρήσης χιμπατζήδων και άλλων πρωτευόντων θηλαστικών στην έρευνα συνεχίζεται εδώ και καιρό, αναζωπυρώνεται όμως από πρόσφατα γενετικά δεδομένα, τα οποία δείχνουν ότι ο άνθρωπος και ο στενότερος συγγενής του είναι μοιάζουν γενετικά κατά τουλάχιστον 95%. Επιπλέον, συμπεριφορικές μελέτες δείχνουν ότι ο συναισθηματικός κόσμος, η κοινωνική ζωή και η ευφυΐα του χιμπατζή δεν απέχουν από τον άνθρωπο όσο πιστεύαμε.
Στις ΗΠΑ, τα επεμβατικά πειράματα σε χιμπατζήδες είχαν ήδη περιοριστεί δραστικά μετά την απόφαση που έλαβαν το 2013 τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας να συνταξιοδοτήσουν 300 και πλέον από τους περίπου 350 χιμπατζήδες που ζούσαν κρατικά εργαστήρια.
Μέχρι σήμερα, οι χιμπατζήδες ήταν το μόνο ζώο που προστατευόταν από την αμερικανική νομοθεσία σε άγρια κατάσταση αλλά όχι υπό συνθήκες αιχμαλωσίας.
Η απόφαση για κατάργηση της διάκρισης ανακοινώθηκε από την Υπηρεσία Ιχθύων και Άγριας Ζωής, έπειτα από πιέσεις που άσκησε μεταξύ άλλων το ίδρυμα της Τζέιν Γκούνταλ, γνωστής ερευνήτριας των πρωτευόντων θηλαστικών.
Σύμφωνα με το νόμο για τα απειλούμενα είδη (Endangered Species Act), απαγορεύεται πλέον η εισαγωγή και εξαγωγή αιχμάλωτων χιμπατζήδων καθώς «η πρόκληση βλάβης, η παρενόχληση, η θανάτωση και ο τραυματισμός τους».
Απαγορεύεται επίσης η πώληση αίματος ή ιστών χιμπατζήδων σε διαφορετικές πολιτείες χωρίς άδεια.
Περίπου 700 χιμπατζήδες εκτιμάται ότι ζουν σήμερα σε αμερικανικά εργαστήρια και ακόμα 1.000 σε ζωολογικούς κήπους.
Βαγγέλης Πρατικάκης
