Τον Ιανουάριο του 2021 ο Αρχιπύραρχος Ευάγγελος Φαλάρας θα επιστρέψει για να υπηρετήσει μετά από πολλά χρόνια στην γενέθλια Περιφέρειά του. Ο 55χρονος, γεννηθείς στο Προάστιο Καρδίτσας, Αρχιπύραρχος θα αναλάβει καθήκοντα Διοικητή στην Περιφερειακή Διοίκηση των Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Θεσσαλίας και θα πέσει κατευθείαν στα βαθιά. Μόλις μια μέρα πριν αναλάβει τα καθήκοντά του, ο 49χρονος αναισθησιολόγος Θοδωρής Χατζόπουλος και ο 46χρονος παθολόγος Τηλέμαχος Ζαφειρίδης θα εγκλωβιστούν μετά από χιονοστιβάδα στον Όλυμπο.
Ο κ. Φαλάρας κλήθηκε να αντιμετωπίσει αυτό το περιστατικό, έχοντας και πολυετή εμπειρία από ορειβατικά ατυχήματα, από την προηγούμενη τοποθέτησή του στην Πυροσβεστική Υπηρεσία Πιερίας. Για το επεισόδιο αυτό, την φετινή αντιπυρική περίοδο, τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής στη Θεσσαλία και το μετατραυματικό στρες που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι συνάδελφοί του, πυροσβέστες, μιλά, μεταξύ άλλων, στην larissanet ο Αρχιπύραρχος Ευάγγελος Φαλάρας.
Αναλυτικά η συνέντευξη έχει ως εξής:
Κύριε Φαλάρα, θα θέλαμε να μας πείτε αρχικά πως κινήθηκε η φετινή αντιπυρική περίοδος στη Θεσσαλία;
Η φετινή αντιπυρική περίοδος, που λήγει τέλη Οκτώβρη, έχει τα εξής χαρακτηριστικά για τη Θεσσαλία: Είμαστε στα ίδια νούμερα. Έχουμε τις ίδιες περίπου πυρκαγιές, αλλά έχουμε πολύ λιγότερα καμένα στρέμματα. Χαρακτηριστικά πέρυσι είχαμε 1.078. Φέτος μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου είχαμε 1.056. Τα στρέμματα όμως είναι στο 10% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Το 2021 είχαμε 22.800.
Φέτος είχαμε περίπου 22.700 στρέμματα. Κάτι αντίστοιχο ισχύει για τη Λάρισα. Στη Λάρισα ο νομός είχε περισσότερες πυρκαγιές σε σχέση με πέρυσι και λιγότερα καμένα στρέμματα. Αυτό έγινε λόγο και κάποιων συγκυριών που βοήθησαν και κρατήσαμε χαμηλά τις ζημιές. Δεν είχαμε πολλές δασικές πυρκαγιές αλλά είχαμε πάρα πολλές αποστολές εκτός Θεσσαλίας. Φέτος είχαμε 10. Η μεγαλύτερη ήταν 11 ημέρες και επτά αυτοκίνητα στη φωτιά στο Σουφλί.
Αναφερθήκατε σε κάποιες συγκυρίες που βοήθησαν να κρατηθούν χαμηλά οι ζημιές. Ποιες συγκυρίες είναι αυτές;
Δεν είχαμε εντάσεις ανέμων. Επίσης, ίσως οι συντοπίτες μας να ήταν λίγο πιο προσεκτικοί με το φόβο του ΟΠΕΚΕΠΕ και των προστίμων που υπήρχαν και υπάρχουν.
Τα διοικητικά πρόστιμα για τους πολίτες που καίνε χόρτα ή άλλη ύλη χωρίς προσοχή είναι ένας αποτρεπτικός παράγοντας εν τέλει για την αποφυγή πυρκαγιών και ποια είναι η ευθύνη του πολίτη γενικότερα;
Όλοι μας πρέπει να ξέρουμε τι μπορούμε να κάνουμε και τι δεν μπορούμε να κάνουμε και αυτό είναι θέμα παιδείας. Δεν είναι κακό να θες να καθαρίσεις το οικόπεδό σου αλλά υπάρχουν και άλλοι τρόποι. Να καθαρίσεις τα χωράφια σου αλλά να περιμένεις την κατάλληλη περίοδο. Αυτό το πράγμα μάλλον ένας για να το καταλάβει πρέπει να έχει τον “πέλεκυ” του προστίμου.
Δε νομίζω ότι τους ζορίζει τόσο το πρόστιμο που εμείς βεβαιώνουμε που μπορεί να φτάσει τα 1.000 ευρώ. Περισσότερο τους ενοχλεί η επιβολή του προστίμου του ΟΠΕΚΕΠΕ που είναι συνδεδεμένο με την επιδότηση. Βέβαια υπάρχουν και οι εξαιρέσεις που κατά κανόνα γίνονται σε κάποιες συγκεκριμένες περιοχές που δεν μπορούμε να πούμε τίποτα. Εκεί αναλαμβάνει μάλλον το ποινικό κομμάτι. Τα πρόστιμα σε αυτούς δεν τους αγγίζουν άλλο.
Μπορείτε να μας πείτε ποια είναι η δύναμη της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας (ΠΥ) Θεσσαλίας σήμερα και μερικά χαρακτηριστικά των τεσσάρων θεσσαλικών Περιφερειακών Ενοτήτων σε ότι αφορά τις πυρκαγιές;
Η δύναμη της ΠΥ Θεσσαλίας είναι γύρω στα 1.200 άτομα με τους εποχικούς. Τα οχήματα είναι γύρω στα 100 υδροφόρα συν τα βοηθητικά βραχιονοφόρα μεταφοράς προσωπικού. Περίπου 100 είναι τα υδροφόρα που έχουμε για την ηπειρωτική Θεσσαλία. Υπάρχουν όμως άλλα 22 αυτοκίνητα που βρίσκονται στα νησιά. Αναμένουμε μέχρι τέλους του χρόνου, 8 καινούργια οχήματα 4χ4, τεσσάρων τόνων, δασικά. Αυτό θα είναι μια βοήθεια γιατί και ο στόλος αρχίζει να γερνάει και να βγάζει βλάβες. Είναι επόμενο. Είμαστε εποχούμενη δύναμη και βασιζόμαστε στον εξοπλισμό.
Σχετικά με τα χαρακτηριστικά των Περιφερειακών Ενοτήτων. Ας τα πάρουμε νομοθετικά. Η Μαγνησία ανήκει στην πρώτη ζώνη επικινδυνότητας. Οι υπόλοιπες βρίσκονται στη δεύτερη ζώνη. Οι ιδιαιτερότητες είναι ότι στο Βόλο έχουμε μια δίοδο για να φτάσουμε στην επικίνδυνη ζώνη, που είναι το Πήλιο και όλα τα οχήματα θα πρέπει να ακολουθήσουν αυτή την πορεία.
Στους υπόλοιπους τρεις νομούς έχουμε την ευχέρεια να βοηθήσουμε από κάθε κατεύθυνση. Και από βόρεια και από δυτικά και από νότια τη Λάρισα και αντίστοιχα τη Δυτική Θεσσαλία, Καρδίτσα-Τρίκαλα, η οποία παρουσιάζει ας το πούμε όχι τόσο μεγάλη ένταση στις ενάρξεις πυρκαγιών. Είναι ηπιότερα τα πράγματα, ίσως λόγω της υγρασίας, ίσως γιατί στον κάμπο δεν καίνε τόσο πολύ όπως καίγανε παλιότερα. Δεν έχει την ίδια κίνηση που παρουσιάζει η Λάρισα με τη Μαγνησία.
Πρόσφατα στην Ευρώπη γίνεται λόγος για το φαινόμενο Megafires. Πυρκαγιές που καίνε εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα Ένα φαινόμενο που έχει συνδεθεί άμεσα με την Κλιματική Αλλαγή. Πόσο έτοιμη είναι η Θεσσαλία να αντιμετωπίσει τέτοιου είδους φαινόμενα;
Το φαινόμενο Megafires και οι απειλές που θα δημιουργήσουν θα έχουν επιπτώσεις στους πολίτες και αυτό που θα πρέπει να δούμε είναι που μπορεί να εξελιχθούν τέτοια φαινόμενα στη Θεσσαλία. Δυστυχώς υπάρχουν πολλά σημεία που μπορούν να μας δώσουν μεγάλες φωτιές.
Εκείνο που πρέπει να κατανοήσουμε πλέον είναι ότι οι φωτιές είναι πιο συχνές, σε μεγαλύτερο γεωγραφικό μήκος και σε μεγαλύτερο υψόμετρο. Δηλαδή μην μας παραξενέψει αν δούμε φωτιές στον Όλυμπο, στον Κίσσαβο, στον Κόζιακα και στη δυτική Θεσσαλία και σε υψόμετρα πάνω από 800 ή 1.000 μέτρα.
Γιατί αρχίζει πλέον να αλλάζει η ύλη. Η καύσιμη ύλη ξεραίνεται και αυτό είναι απόρροια της κλιματικής αλλαγής. Θα μου πείτε ότι εκεί δεν υπάρχει κίνδυνος να καούν άνθρωποι γιατί στη δυτική Θεσσαλία δεν έχουμε μεικτές ζώνες πλην του Περτουλίου όπου υπάρχουν κάποια εξοχικά. Μετά πάμε στη Λάρισα και τη Μαγνησία.
Αν θέλετε να ξεκινήσουμε από το Στόμιο μέχρι το Τρίκερι είναι διάσπαρτες οι περιοχές που υπάρχουν κατοικίες εξοχικές ή μόνιμες και δάσος. Μικτές ζώνες. Αυτό δηλαδή που μας φοβίζει. Δυνητικά σε όλο αυτό το τόξο μπορούν να δημιουργηθούν συνθήκες για να αναπτυχθεί φωτιά. Εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες και τον αέρα.
Όπως και στα τρία νησιά των Σποράδων. Επειδή ο τουρισμός έφερε ανάπτυξη, απομάκρυνε κάποιους ανθρώπους από παραδοσιακές εργασίες που ήταν μέσα στο δάσος. Το δάσος όμως συνεχίζει να αναπτύσσεται και να γερνάει. Επειδή δεν μπαίνει κόσμος μέσα να πάρει το περισσευούμενο, την καύσιμη ύλη, να ανοίξει δρόμους, να κόψει τα παλιά τα γερασμένα δέντρα, να δώσει χώρο στο πράσινο, υπάρχει κίνδυνος να έχουμε και εκεί τέτοια φαινόμενα.
Φεύγοντας από τις φωτιές, πέρυσι τον Οκτώβριο η ΠΥ Λάρισας κλήθηκε να επέμβει σε ένα ασυνήθιστο περιστατικό. Να σώσει το δάχτυλο μιας νεαρής που της είχε κολλήσει η βέρα. Έχετε να θυμηθείτε παρόμοια περιστατικά, λίγο πιο ανάλαφρα;
Είναι πολλά τέτοια περιστατικά. Χθες(4/10) κληθήκαμε από ένα κατάστημα να βγάλουμε μια νυχτερίδα που είχε μπει σε ένα μαγαζί. Είναι και κωμικοτραγικά περιστατικά. Έχουμε περιπτώσεις που αναγκαστήκαμε να μπούμε στο χειρουργείο γιατί χάλασε ο εξοπλισμός και έπρεπε με κάποιο τρόπο να βοηθήσουμε. Ή να κόψουμε μέσα στο χειρουργείο κάποια κομμάτια είτε από κάγκελα είτε από ψαροντούφεκα.
Ο εξοπλισμός είναι αυτός που μας αναγκάζει να συμμετέχουμε σε τέτοιου είδους καταστάσεις. Και τέτοιες καταστάσεις, διαπροσωπικές, αναπτύσσονται και στα ατυχήματα. Γιατί όταν ο άλλος πονάει και έχεις δυνατότητα να επικοινωνήσεις μαζί του, εκεί ακούς πολλά. Ενώ έχει τον πόνο, είναι αγχωμένος για το τι θα γίνει με το αμάξι για παράδειγμα.
Εκεί κάποια πράγματα επειδή τα βλέπεις διαφορετικά θες να γελάσεις αλλά δεν μπορείς. Είναι «ιστοριούλες» ας το πούμε που μπορούν να βγάλουν λίγο χαμόγελο μέσα στον πόνο. Γιατί η δουλειά μας είναι κυρίως ο πόνος.
Υπηρετήσατε στην Πυροσβεστική Υπηρεσία Πιερίας για 11 χρόνια. Τι αποκομίσατε από την εμπειρία σας εκεί, και πώς αυτή η εμπειρία σας βοηθάει τώρα που συνεχίζεται στη Θεσσαλία;
Η Πιερία με τη Λάρισα, μοιράζονται τον Όλυμπο. Στα 11 χρόνια περίπου που έμεινα στην Πιερία, εκ των οποίων τα πέντε ήμουν διοικητής, αναγκάστηκα να χειριστώ πολλές υποθέσεις ορειβατικών ατυχημάτων. Εκεί είδα ότι αυτό που παλεύουμε πάντα είναι ο χρόνος. Να φτάσουμε όταν πρέπει και πριν από κάτι άλλο απευκταίο. Αυτό όμως δεν είναι πάντα θεμιτό γιατί δεν παλεύουμε κάτι συγκεκριμένο. Παλεύουμε με τις αντοχές μας, παλεύουμε με τις καιρικές συνθήκες, παλεύουμε με το βουνό το οποίο πολλές φορές δεν συγχωρεί.
Πώς με βοήθησε; Μάλλον είναι μια συνέχεια γιατί την ημέρα πριν παρουσιαστώ στη Λάρισα έπρεπε να διαχειριστώ το συμβάν με τους γιατρούς. Ήμουν με φύλλο πορείας, άνηκα τυπικά στη Λάρισα και θα ερχόμουν την επομένη του ατυχήματος. Αναγκάστηκα όμως να εμπλακώ. Και είδα ότι είτε από τη μια πλευρά του “πολέμου” είσαι, είτε από την άλλη, θα πρέπει να το δούμε ως σύνολο γιατί χρειαζόμαστε όλοι στο βουνό. Η τεχνολογία μάς δίνει σήμερα πολλές δυνατότητες.
Να δούμε τι καιρό θα κάνει στο βουνό ή στην περιοχή. Τι χρειαζόμαστε από εξοπλισμό. Βρισκόμαστε σε μια διαδικασία να μισθωθούν ελικόπτερα για αυτές τις δουλειές. Θέλω να σταθώ όμως στην παιδεία του καθενός. Θα πρέπει αυτός που θα ανέβει στο βουνό να ξέρει και να ελέγχει κάποια πράγματα, όπως τι εξοπλισμό να έχει μαζί του, πότε να πάει κτλ.
Ποια περαιτέρω βήματα προς την κατεύθυνση τη πρόληψης και αντιμετώπισης ατυχημάτων στο βουνό πρέπει να γίνουν;
Θα πρέπει να κινηθούμε σε δύο επίπεδα. Στο επίπεδο της προετοιμασίας, όσον αφορά τη διαχείριση των συμβάντων. Βρίσκεται σε εξέλιξη μια εκπαίδευση προσωπικού της ΕΜΑΚ για ορειβατικά ατυχήματα. Θα εκπαιδευτούν 20 εκπαιδευτές και με τη σειρά τους θα εκπαιδεύσουν τους υπόλοιπους. Βρίσκεται σε εξέλιξη το θέμα με τα ελικόπτερα που θα βοηθήσει πολύ αν το επιτρέψουν οι καιρικές συνθήκες. Από την άλλη είναι η προετοιμασία που μπορεί να κάνει ο καθένας από εμάς. Ο ατομικός εξοπλισμός, η φυσική του κατάσταση, η ομάδα που θα ανέβει.
Έχετε βραβευθεί για τη συμμετοχή σας στον καταστροφικό σεισμό της Αθήνας το 1999. Τι θυμάστε από εκείνο το συμβάν και πώς χειρίζονται οι συνάδελφοί σας το μετατραυματικό στρες μιας και είστε από τους πρώτους επαγγελματίες που σπεύδουν σε τραγικά περιστατικά όπως τροχαία και φυσικές/τεχνιτές καταστροφές;
Ο σεισμός του ‘99 έγινε γύρω στις 3 και κάτι. Τότε εγώ υπηρετούσα στην Αθήνα, σχόλασα στις 3 και εκείνη την ώρα που ετοιμαζόμουν να φύγω έγινε ο σεισμός. Μπλοκάρανε τα πάντα. Κλείσαν οι δρόμοι. Επειδή εγώ μετακινόμουν με ένα μηχανάκι κατάφερα μετά από 40 λεπτά να φτάσω στο σπίτι. Τότε ήμουν στον 6ο σταθμό, ο οποίος ήταν το επίκεντρο του σεισμού στη Νέα Ιωνία. Αφού επικοινώνησα με τη σύζυγο ότι είναι καλά, έφυγα για το σταθμό.
Από τα πρώτα ακίνητα που μας είπαν ότι είχαν καταρρεύσει, ήταν μια πενταόροφη οικοδομή στη Μεταμόρφωση. Μπήκαμε σε ένα αυτοκίνητο τέσσερα άτομα και πήγαμε εκεί. Ήταν πάρα πολλοί εγκλωβισμένοι και εκεί διαπίστωσα ότι είμαστε πολύ λίγοι απέναντι στη δύναμη της φύσης.
Συνειδητοποίησα όπως και με τις δασικές φωτιές, ότι η φύση θα μας δείξει τον χειρότερο της εαυτό. Εμείς τι μπορούμε να κάνουμε; ή να μην βρεθούμε μπροστά της, αν υπάρχει κάποια φωτιά, ή να έχουμε πάρει κάποια μέτρα προστασίας. Στο σεισμό τι μπορεί να γίνει; ίσως καλύτερες κατασκευές, ίσως εκπαίδευση.
Σχετικά με το μετατραυματικό στρες, σήμερα λειτουργεί η υπηρεσία ψυχολογικής υποστήριξης συναδέλφων. Έχουν δικαίωμα ανώνυμα να πάρουν τηλέφωνο και να μιλήσουν με συναδέλφους που έχουν τελειώσει ψυχολογία και παρεμφερείς ειδικότητες. Παλαιότερα αυτό το κάναμε εν είδει αποτίμησης του συμβάντος. Καθόμασταν και ο καθένας έβγαζε τα “εσωψυχά του” να το πούμε απλά. Τι έκανα, τι δεν έκανα. Γιατί και αυτό ήταν ένα είδος απολογισμού. Πολλές φορές αυτός ο απολογισμός δεν “βγαίνει” και αυτό ίσως είναι κακό γιατί αλλάζει η συμπεριφορά μας.
Μετά τον σεισμό του ‘99 είδαμε συναδέλφους να αλλάζει η συμπεριφορά τους και τότε ξεκίνησε η διαδικασία με πολλά νέα παιδιά που είχαν σχέση με το χώρο να βοηθήσουν να χτιστεί αυτό το τμήμα της ψυχολογικής υποστήριξης. Από εκεί και πέρα είναι και θέμα ατομικό του καθενός. Πόσο θέλει να το πει. Όπως και στην προσωπική ζωή, κάποια πράγματα ξέρουμε ότι υπάρχουν αλλά δεν θέλουμε να τα αναφέρουμε είτε αυτό λέγεται κατάθλιψη, είτε λέγεται άλλα προβλήματα υγείας.
Πρέπει να το δεχτούμε ότι κάτι τρέχει. Αν το δεχτούμε έχουμε κάνει το μισό βήμα να το λύσουμε. Υπάρχει χώρος στην καθημερινότητα να το βγάλουμε, να μιλήσουμε γιατί μιλώντας για τα συμβάντα ουσιαστικά τι κάνουμε; Βγάζουμε το άγχος μας. Αυτό το πράγμα σήμερα προσπαθούμε να το κάνουμε και επιστημονικά, υποβοηθούμενο με την υπηρεσία ψυχολογικής υποστήριξης που λειτουργεί στο σώμα.
Αντί επιλόγου, ο κ. Φαλάρας κλείνει τη συνέντευξη με μια επισήμανση για το δύσκολο χειμώνα που έρχεται, συνυπολογιζομένων των ενεργειακών επιπτώσεων εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία, που θα οδηγήσει αρκετούς Έλληνες να στραφούν σε εναλλακτικές μεθόδους θέρμανσης.
“Θα πρέπει να συντηρούμε, να καθαρίζουμε τα μέσα θέρμανσης ανάλογα με την ποσότητα της καύσιμης ύλης και όχι μια φορά τον χρόνο. Αν κάποιος καίει πολύ ξύλο καλό είναι να κάνει και δεύτερο και τρίτο καθαρισμό. Επίσης πρέπει να συντηρούν και τις σόμπες και τα άλλα εναλλακτικά θερμαντικά μέσα.”
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET
