Στα μέσα του περασμένου αιώνα ο Kenneth Arrow απέδειξε βάσει μαθηματικής λογικής ότι κανένα εκλογικό σύστημα δεν είναι απολύτως δίκαιο με το «θεώρημα του αδυνάτου».
Η αλλαγή του εκλογικού συστήματος, η οποία επιχειρείται από την Κυβέρνηση ως αναφορά τις Αυτοδιοικητικές εκλογές, έχει φέρει στην επιφάνεια πολλές διαφορετικές απόψεις από όλο το φάσμα του πολιτικού και κοινωνικού «γίγνεσθαι» της χώρας. Ο μέσος ψηφοφόρος αντιλαμβάνεται ότι υπάρχουν θετικά και αρνητικά σε όλα τα εκλογικά συστήματα.
Ανατρέχοντας σε εκλογικά συστήματα χωρών του «Δυτικού Κόσμου», αντιλαμβάνεται κάποιος ότι σε καμία χώρα δεν εφαρμόζεται το ίδιο ακριβώς σύστημα. Κάθε χώρα έχει καταλήξει σε κάτι το οποίο είτε εξυπηρετεί υφιστάμενες πολιτικές και κοινωνικές καταστάσεις, είτε ταιριάζει στην πολιτισμική, κοινωνική και πνευματική εξέλιξη του λαού της.
Στην χώρα μας η Τοπική Αυτοδιοίκηση αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα μετά την εφαρμογή του Καλλικράτη. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η έλλειψη επαρκούς χρηματοδότησης από την κεντρική διοίκηση, ειδικά την πρώτη περίοδο μετάβασης στο νέο μοντέλο της τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Από το 2010 και την αρχή λειτουργίας των Καλλικρατικών Δήμων, η μείωση των πόρων προς την τοπική Αυτοδιοίκηση αγγίζει το 65%. Επιπλέον οι περιορισμοί στις προσλήψεις καταρτισμένου επιστημονικού και διοικητικού προσωπικού έχει ως αποτέλεσμα την δυσλειτουργία των Δήμων. Κάποιοι δήμοι επίσης δεν έχουν το κατάλληλο προσωπικό στις κατάλληλες θέσεις. Επιπλέον η μεταρρύθμιση του Καλλικράτη ενίσχυσε τους περιορισμούς συνεργασιών μεταξύ προσώπων και παρατάξεων στον Δημοτικό Συμβούλιο και έπληξε βάναυσα τις ικανότητες και τις επιδόσεις του πολιτικού προσωπικού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Το σημερινό σύστημα είναι Δημαρχοκεντρικό. Υπεύθυνος για όλα τα καλά και τα κακά ενός Δήμου θεωρείται ο Δήμαρχος και όχι οι Αντιδήμαρχοι ή οι δημοτικοί σύμβουλοι. Έχοντας αυτό υπόψη, με την εφαρμογή της απλής αναλογικής γεννιούνται τα παρακάτω ερωτήματα:
Πως θα διοικεί ένα μειωμένης κοινωνικής ευθύνης Δημοτικό Συμβούλιο ενώ οι κοινωνικές ευθύνες θα ανήκουν στο δήμαρχο
Τι θα αναγκάζει έναν δημοτικό σύμβουλο να πιέζεται για την λειτουργική αναγκαιότητα του δήμου;
Πως θα διαμορφωθεί μια κοινωνική συνείδηση που θα ελέγχει ξεχωριστά κάθε δημοτικό σύμβουλο για να παραχθούν οι αναγκαίες πολιτικές συμπεριφορές;
Τι θα αναγκάσει το δήμαρχο να θέσει σε λειτουργία μια διαδικασία που δεν την ασπάζεται;
Με ποιον τρόπο θα διοικείται ο δήμος όταν ο δήμαρχος θα διαφωνεί με τις αποφάσεις του δημοτικού συμβουλίου;
Υπάρχουν αρκετά ανεπτυγμένοι θεσμοί κοινωνικού ελέγχου για να παίρνονται αποφάσεις κοινωνικής συναίνεσης;
Πως θα αποφευχθεί το γεγονός ότι οι μειοψηφίες θα ελέγχουν τις πλειοψηφίες ανάλογα με τις σκοπιμότητες που εξυπηρετούνται;
H κυβέρνηση προσπαθεί να τροποποιήσει την αρχική απόλυτη θέση της για την εφαρμογή της απλής αναλογικής στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, ωστόσο οι αλλαγές δεν απαντούν τα παραπάνω καίρια ζητήματα που είναι βασικά για την εύρυθμη λειτουργία των Δήμων και των Περιφερειών.
Το σημερινό σύστημα δεν είναι το δικαιότερο, απλά προσφέρει αποτελεσματικότερη λειτουργία που και αυτή εξαρτάται από την ικανότητα ή μη του αυτοδιοικητικού πολιτικού προσωπικού. Οι σωστές τροποποιήσεις θα πρέπει να οδηγήσουν σε μια βελτιωμένη λειτουργική ικανότητα των Δήμων και των Περιφερειών και όχι να οδηγήσουν σε χαοτικές καταστάσεις όπου θα σταματήσουν οι βασικές λειτουργίες των Δήμων και των Περιφερειών.
Πιστεύω ότι οι Έλληνες δεν είμαστε έτοιμοι για ριζικές αλλαγές ως προς το εκλογικό σύστημα. Δεν έχουμε ακόμη την απαραίτητη ωριμότητα να βάζουμε στην άκρη ατομικά ή άλλα συμφέροντα για το κοινό καλό του τόπου μας.
Ως εκ τούτου οι όποιες ριζικές αλλαγές στο εκλογικό σύστημα κατά την γνώμη μου θα προκαλέσουν χαοτικές καταστάσεις στην λειτουργία των Δήμων και των Περιφερειών, με αποτέλεσμα να είναι έρμαια συμφερόντων μειοψηφιών και φορείς αναποτελεσματικών διοικητικών διεργασιών.
*BEng MSc AMIEE MILT, Σύμβουλος Στρατηγικών Επενδύσεων
