Καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη η κρίση στο Ιράκ, έκπληξη έχει προκαλέσει σε δυτικούς αναλυτές και ΜΜΕ η έκταση και η πολυπλοκότητα της «εκστρατείας» στον κυβερνοχώρο με την οποία το ΙΚΙΛ πλαισιώνει τις επιχειρήσεις του στη χώρα.
Οι εξτρεμιστές χρησιμοποιούν μία ευρεία γκάμα εργαλείων κοινωνικής δικτύωσης για να προβάλλουν τη δράση και τις επιχειρησιακές τους επιτυχίες (που πολύ συχνά περιλαμβάνουν αιματοβαμμένα στιγμιότυπα), ξεκινώντας από λογαριασμούς στο Twitter και φτάνοντας μέχρι την εξειδικευμένη εφαρμογή «The Dawn of Glad Tidings» (χάριν συντομίας, «Dawn») που για ένα διάστημα ήταν διαθέσιμη στο Google Play. Όπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα της The Telegraph, η εφαρμογή χρησιμοποιήθηκε για τη δημοσίευση δεκάδων χιλιάδων tweets (θεωρείται ότι ανήλθαν περίπου σε 40.000 μία ημέρα), καθώς οι εξεγερμένοι πραγματοποιούσαν την προέλασή τους σε τμήματα του Ιράκ. Η εφαρμογή έδινε στο ΙΚΙΛ τη δυνατότητα χρήσης λογαριασμών υποστηρικτών του στο Twitter για τη δημοσίευση μηνυμάτων. Σε αυτά περιλαμβάνονταν σκίτσα που προανήγγειλαν επέλαση προς τη Βαγδάτη, εικόνες και βίντεο νεκρών ιρακινών στρατιωτών και άλλου αντίστοιχου περιεχομένου ανακοινώσεις. Η απάντηση του Ιράκ ήταν η επιβολή περιορισμών στη λειτουργία σε τοπικούς παρόχους υπηρεσιών Διαδικτύου – ειδικά σε σχέση με τα social media- ωστόσο η χρήση ειδικών εφαρμογών πολύ συχνά επιτρέπει την προσπέλαση αυτών των μέτρων. Η εφαρμογή, η οποία είχε εμφανιστεί τον Απρίλιο, εν τέλει «κατέβηκε» από το Google Play για παραβίαση των κανόνων χρήσης όσον αφορά σε βίαιο περιεχόμενο. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως επισημαίνεται σε δημοσίευμα του New Scientist, το ΙΚΙΛ χρησιμοποίησε την εφαρμογή και για πιο «ήπιες» εικόνες, προπαγανδιστικού περιεχομένου (όπως για παράδειγμα διανομή τροφίμων από τους αντάρτες σε κατοίκους).
Από πλευράς των ίδιων των εταιρειών τεχνολογίας, που βλέπουν τα μέσα τους να χρησιμοποιούνται σε τέτοια κλίμακα από τους εξτρεμιστές, έχουν υπάρξει αντιδράσεις: σύμφωνα με την Telegraph, εκπρόσωπος της Google δήλωσε ότι διεξάγεται έρευνα σχετικά με τη χρήση του Google Play από μέλη της οργάνωσης, ενώ το Facebook εξέφρασε προβληματισμούς σχετικά με τη δραστηριότητα τζιχαντιστών που παρατηρείται στην ιστοσελίδα του. Παράλληλα, το Twiiter προέβη σε αποκλεισμό κάποιων λογαριασμών.
Δυτικοί αναλυτές θεωρούν ότι η χρήση διαδικτυακών μέσων από το ΙΚΙΛ έχει βοηθήσει όσον αφορά σε σκοπούς προπαγάνδας σχετικά με τη δράση του, αυξάνοντας πιθανότατα την στρατολόγηση νέων μελών. Κατά την Stratfor, ένα από τα πλέον «ενεργά» hashtags που χρησιμοποιήθηκαν κατά την προέλαση ήταν το #SykesPicotOver (παραπέμποντας στη συμφωνία του 1916 μεταξύ βρετανών και γάλλων αξιωματούχων για τον χωρισμό της Μ. Ανατολής σε ζώνες επιρροής.
Ο Τζόρνταν Πέρι, αναλυτής της Maplecroft (risk advisory) επεσήμανε τη σημασία που είχε η κυκλοφορία τέτοιων εικόνων και βίντεο, σε συνδυασμό με την ήδη υπάρχουσα φήμη του ΙΚΙΛ και τις επιτυχίες του στα πεδία των μαχών. «Είναι πολύ πιθανό υπηρεσίες πληροφοριών στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ να παρακολουθούν τις online επικοινωνίες μεταξύ ισλαμιστικών οργανώσεων…πολύ λίγες από αυτές τις κυβερνήσεις θα ήταν πρόθυμες να προχωρήσουν σε αποκλεισμούς σελίδων κοινωνικής δικτύωσης» ανέφερε σχετικά. Γενικότερα, το IKIΛ έχει προχωρήσει σε πολύ καλά συντονισμένες εκστρατείες μέσω hashtags, εξαπλώνοντας τα μηνύματά του με τρόπο που να εξελίσσονται σε trends.
Σύμφωνα με τον Ρίτσαρντ Μπάρετ, πρώην στέλεχος των βρετανικών υπηρεσιών πληροφοριών και επικεφαλής της επιφορτισμένης με την παρακολούθηση της αλ Κάιντα επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών έγραψε πρόσφατα σε αναφορά του ότι τα κοινωνικά δίκτυα έχουν πολύ σημαντικό ρόλο όσον αφορά στη στρατολόγηση νέων μελών του ΙΚΙΛ. «Το νεαρό κοινό στο οποίο στοχεύουν στον Λεβάντε βρίσκεται σε πολύ μεγάλο βαθμό μέσω Facebook, στον Κόλπο είναι πιο πιθανό να προσεγγιστούν μέσω Twitter. Πολύ συχνά μόνο μετά τον θάνατο κάποιου η οικογένειά του μαθαίνει ότι είχε πάει στη Συρία, είτε μέσω τηλεφωνήματος από κάποιον φίλο του στον οποίο είχε ανατεθεί αυτό το καθήκον, ή μέσω μίας ανακοίνωσης σε κάποια ιστοσελίδα, σελίδα στο Facebook ή στο Twitter».
Όπως υπογραμμίζεται σε σχετικό δημοσίευμα του New Scientist, το ΙΚΙΛ φαίνεται να έχει κατανοήσει έναν βασικό πυλώνα της ισχύος των social media: ότι στην ουσία πρόκειται για πλατφόρμες συζητήσεων, κάτι το οποίο επιτρέπει άμεσες συζητήσεις «ενδιαφερομένων» με μαχητές του και έχει ως αποτέλεσμα τον «εξανθρωπισμό» της εικόνας των εξτρεμιστών. Πλατφόρμες όπως το Twitter και το Ask.fm επιτρέπουν σε χρήστες να απευθύνουν ερωτήσεις σε μαχητές στο Ιράκ, λαμβάνοντας οδηγίες είτε για θέματα γενικού ενδιαφέροντος σχετικά με τη σύγκρουση, είτε πιο πρακτικού χαρακτήρα, όπως το τι θα έπρεπε να φέρουν μαζί τους και πώς μπορούν να φτάσουν στη χώρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι αντίστοιχα χρησιμοποιούνται και άλλες πλατφόρμες, όπως το Instagram και το Tumblr. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει επίσης να γίνει και στην περίπτωση του «The Clanging of Swords IV»: ενός βίντεο- παραγωγής υψηλής ποιότητας από πλευράς του ΙΚΙΛ (το στυλ του οποίου παραπέμπει σε χολιγουντιανές παραγωγές, σαν το «Zero Dark Thirty), το οποίο είχε «ανεβεί» στο YouTube εν όψει της έναρξης της επίθεσης των εξτρεμιστών στο Ιράκ. Παράλληλα, έντονη εντύπωση έχει προκαλέσει η δημοσιοποίηση οικονομικών στοιχείων και στατιστικών για τις δραστηριότητες της οργάνωσης, η οποία, σύμφωνα με παρατηρητές, παραπέμπει σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα οργάνωσης, «εταιρικών» χαρακτηριστικών.
«Οι μεγάλες εταιρείες θα εύχονταν να ήταν τόσο καλές σε αυτό όσο είναι το ΙΚΙΛ» δήλωσε στο CBS News ο Τζ. Μ. Μπέργκερ, συγγραφέας και αναλυτής που ειδικεύεται σε θέματα κοινωνικής δικτύωσης και εξτρεμισμού, αναφερόμενος στη διαδικτυακή «εκστρατεία» των εξτρεμιστών. «Πρόκειται για έναν συνδυασμό μίας εξαιρετικά φιλόδοξης στρατιωτικής εκστρατείας με μία εξαιρετικά φιλόδοξη εκστρατεία δημοσίων σχέσεων».
Όσον αφορά στα πιθανά αντίμετρα, αρκετοί αναλυτές βρίσκονται μπροστά σε αδιέξοδο: όπως αναφέρει η Ρίτα ΚΑτζ, διευθύντρια του SITE Intelligence Group, που ασχολείται με την παρακολούθηση τρομοκρατικής δραστηριότητας στο Ίντερνετ, «σε αυτό το επίπεδο, με την χρήση του Twitter από τους τζιχαντιστές, η οποία φτάνει σε επίπεδα εξάρτησης, δεν είμαι σίγουρη πώς θα μπορούσε να σταματηθεί…εδώ και τρία χρόνια προειδοποιούμε ότι τα κοινωνικά δίκτυα εξελίσσονται σε Λερναία Ύδρα, ένα ανεξέλεγκτο μέσον για τους τζιχαντιστές, εξαιτίας της εύκολης χρήσης, της ταχείας ενημέρωσης, της εύκολης σύνδεσης και των απεριόριστων θεατών. Κάθε μαχητής με λογαριασμό στο Twitter αποτελεί και έναν οργανισμό media».
Ωστόσο, δεν απουσιάζουν και οι οργανωμένες αντιδράσεις: χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η επέκταση ενός προγράμματος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, υπό τον τίτλο «Think Again Turn Away», το οποίο χρησιμοποιεί λογαριασμούς στο Twitter, το Tumblr και το YouTube για την προώθηση οπτικών που αντιτίθενται στις θέσεις των εξτρεμιστών. Σύμφωνα με δημοσίευμα του Defense One, έχει υπογραφεί συμβόλαιο με την JTG Inc (Βιρτζίνια) για την επέκταση της πρωτοβουλίας.
