Έχει εντρυφήσει στο έργο ποιητών του Μεσοπολέμου, ενώ «Τα ποιήματα ενός γελοίου» αποτελούν την τρίτη κατά σειρά δισκογραφική δουλειά, στην οποία μελοποιεί ποιήματα, αυτή τη φορά, του άγνωστου σε πολλούς Ρώμου Φιλύρα. Ο συνθέτης Δημήτρης Κογιάννης επιχειρεί να κάνει ένα ταξίδι στο παρελθόν, με ένα πιάνο και μια φωνή, αναδεικνύοντας την αίσθηση του ανεκπλήρωτου και της νοσταλγίας. Ο αξιόλογος μουσικός και συνθέτης μίλησε στο «Ράδιο ΕΝΑ» και στον Ηλία Κουτσερή για τη νέα του μουσική δουλειά, αλλά και για την μεγάλη αγάπη του που είναι η ποίηση και η μελοποίηση στίχων μεγάλων ποιητών.
Τι είναι ουσιαστικά «Τα Ποιήματα ενός γελοίου» κι από που είναι εμπνευσμένα;
Είναι ένα LP, ένα βινύλιο με έντεκα κομμάτια με πιάνο και φωνή. Άκουγα πολύ τα τραγούδια του Χατζιδάκι που είχε κάνει με μόνο ένα πιάνο και μια φωνή, όπως τους 15 Εσπερινούς ή τα Λειτουργικά, άκουγα επίσης πολύ Σοπέν. Επίσης στους προηγούμενους δίσκους μου είχα έναν προβληματισμό στο κατά πόσο ο λόγος φαίνεται και κατά πόσο η μουσική σκεπάζει τον λόγο . Οπότε αποφάσισα να κάνω κάτι, όπου θα «έριχνα» το μουσικό κομμάτι ώστε να βγει προς τα έξω ο λόγος και μέχρι τώρα είμαι πολύ περήφανος γι’ αυτόν τον δίσκο, τον ξεχωρίζω από τους δύο προηγούμενους. Ξεκινάω πάντα από τον λόγο και σ’ αυτή την περίπτωση και ο λόγος και η μελωδία μου βγαίνουν αβίαστα. Αυτή ήταν η έμπνευσή μου γι’ αυτή τη δουλειά. Και στον προηγούμενο δίσκο μου, είχα δύο τραγούδια που τραγουδούσε ο Γιάννης Κούτρας σε ποίηση Ουράνη, με πιάνο και φωνή και το αποτέλεσμα μου άρεσε, οπότε είπα γιατί όχι, γιατί να μην κάνω κάτι ολοκληρωμένο.
Πόσο ο ποιητής Ρώμος Φιλύρας σας έδωσε το έναυσμα της δημιουργίας; Τι θέλατε να βγάλετε προς τα έξω;
Έχω μία αδυναμία στους Έλληνες «Μποντλερικούς» ποιητές της γενιάς του 1920, οι οποίοι συνήθως μιλάνε για την αίσθηση του ανεκπλήρωτου, την αίσθηση της νοσταλγίας. Ο Φιλύρας τα έχει αυτά τα χαρακτηριστικά αλλά μέσα από ένα ερωτικό πρίσμα. Όταν μία σχέση δεν ευδοκιμεί γίνεται ποίηση, όταν γίνεται έρωτας είναι ένα ωραίο love story, όταν όμως μένει στο ανεκπλήρωτο, εκεί γεννιέται η ποίηση. Αυτό μου άρεσε γιατί βρήκα κάτι ευαίσθητο, κάτι που δεν είναι τόσο «μαύρο» με την έννοια του Καρυωτάκη. Οι Ισπανοί έχουν μια λέξη γι’ αυτό που λέγεται malegría κι αυτό σημαίνει χαρμολύπη και μου βγάζει αυτή την αίσθηση ο στίχος του Φιλύρα.
Πρόκειται για έναν ποιητή που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστός, μάλλον άγνωστος θα έλεγα… Αποτελεί ένα στοίχημα για έναν καλλιτέχνη που καταπιάνεται με ένα τέτοιο έργο;
Δεν μπορώ να σκεφτώ κάποιο ποίημα του Φιλύρα που να έχει μελοποιηθεί και να έχει γίνει αυτό που θα λέγαμε επιτυχία ή απλά γνωστό. Αποτελεί μεγάλο στοίχημα να φέρω και να καταφέρω να πάρω έναν λόγο, ο οποίος είναι διαφορετικός από την εποχή μας, να τον φέρω στο σήμερα, να πάρω έναν ποιητή που ο Καρυωτάκης τον θεωρούσε τρανό, ο Βάρναλης τον θεωρούσε τον καλύτερο ποιητή που πέρασε και να τον μελοποιήσω. Επειδή εγώ κάνω αποκλειστικά ποίηση, ο στόχος μου είναι να μην μελοποιώ πράγματα που έχουν ήδη μελοποιηθεί , ίσως γιατί έχουν μελοποιηθεί και καλύτερα απ’ ότι θα τα μελοποιούσα εγώ.
Διακρίνουμε πάντως μέσα από τη μουσική, μία ευλάβεια στην προσέγγιση και μπορεί να αποτελεί νομίζω κι ένα ταξίδι πίσω στο χρόνο…
Αυτό είναι που έχω γράψει γι’ αυτή τη δουλειά, ότι αυτός ο δίσκος είναι σαν να έρχεται από το παρελθόν. Είναι ένας δίσκος που γράφτηκε Live , δηλαδή στο πιάνο και τη φωνή δεν υπάρχει καμία στουντιακή επεξεργασία, γράφτηκε ζωντανά, όπως τα γράφανε εκείνη την εποχή, το πιάνο σε κάποια κομμάτια είναι επίτηδες ξεκούρδιστο για να παραπέμπει σε λατέρνα. Τότε γράφανε με φωνογράφο κι αν είχα τη δυνατότητα να το γράψω με αυτό τον τρόπο, θα το έκανα. Είναι …πολύ επίτηδες αυτό το ταξίδι στο παρελθόν. Να το ακούς και να ταξιδεύεις πίσω.
Παίζει ρόλο η ερμηνεία σ’ αυτό το ταξίδι;
Η ερμηνεία είναι πολύ σημαντική. Ο τραγουδιστής είναι αυτός που θα σου φέρει τη μελωδία. Εδώ έχουμε δύο κοπέλες, μια 19 ετών τη Μαρία Αλαμανή και η δεύτερη 30 ετών την Αγγελική Γαστεράτου. Στο μυαλό μου έχω χωρίσει τον δίσκο σε δύο κατηγορίες, στα λυρικά κομμάτια, όπου είναι τα τραγούδια που τραγουδά η Μαρία και τα υπόλοιπα είναι με ρεμπέτικο στιλ και με πιο λαϊκή χροιά, που τα τραγουδά η Αγγελική. Ξεκινώντας με αυτές τις δύο κατηγορίες, διάλεξα αυτές τις δύο φωνές.
Δύσκολα πάντως βλέπουμε πλέον ολοκληρωμένες μουσικές δουλειές. Χρειάστηκε χρόνος για να γίνει;
Ο πρώτος μου δίσκος έχει πάλι τραγούδια του 1920 από άλλους ποιητές και βγήκε βιβλίο-cd, ο δεύτερος που έχει ποιήματα του Κώστα Ουράνη με βασικό ερμηνευτή τον Γιάννη Κούτρα βγήκε cd και μαζί του κόμικ, όπου το κάθε κομμάτι έχει το δικό του σκίτσο και αποφάσισα να ετοιμάσω τώρα ένα βινύλιο, καθώς δεν ξέρω πια ποιος είναι ο ρόλος του cd και στοχεύω πάντα σε ολοκληρωμένες δουλειές. Προτιμώ να μου πάρει παραπάνω χρόνο, αλλά να παρουσιάσω κάτι ολοκληρωμένο.
Ετοιμάζετε και νέα δουλειά;
Την έχω έτοιμη τη νέα δουλειά! Η καραντίνα βοήθησε απόλυτα σ΄αυτό! Ετοίμασα ένα έργο με ποιήματα του Πόε στα αγγλικά. Διαρκεί δύο ώρες κι έχει μέσα το Κοράκι, που είναι το πιο γνωστό του ποίημα, το οποίο κρατά 20 λεπτά κι όλος ο δίσκος είναι ένα μιούζικαλ. Και είναι εντελώς διαφορετικός από αυτόν τώρα, καθώς έχει μέσα ακόμη και συμφωνική ορχήστρα.
Επιμένετε πάντως στο κομμάτι της ποίησης;
Ναι, μέσα μου δεν θέλω να κάνω στίχο. Θέλω να ταυτιστεί το όνομά μου μ ΄αυτό. Να είναι ένας δρόμος που θα τον ακολουθήσω και θα ταυτιστώ ως ο Δημήτρης Κογιάννης που μελοποιεί ποίηση.
