Σημαντική μείωση των γεννήσεων μετά το 1980 σε σχέση με τις μετά το 1930 γενεές, παρατηρεί στην Ελλάδα το Ινστιτούτο Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών.
Όπως αναφέρεται σε έρευνα των καθηγητών Αναστασία Κωστάκη και Βύρων Κοτζαμάνη, η μείωση των παιδιών που έκαναν οι διαδοχικές μετά το 1930 γενεές, οδήγησε αναπόφευκτα μετά το 1980 και στη σημαντική μείωση των γεννήσεων.
Το ευρύτερο φυσικά περιβάλλον για την δημιουργία οικογένειας και την απόκτηση παιδιών έχει αλλάξει ριζικά και στην χώρα μας μεταπολεμικά, την περίοδο που οι γενεές αυτές έφεραν στον κόσμο τα παιδιά τους.
Οι αλλαγές που έγιναν όμως, δεν συνοδεύτηκαν στην Ελλάδα, όπως σε κάποιες άλλες ευρωπαϊκές χώρες, από πολιτικές στήριξης της οικογένειας και του παιδιού. Τίθεται επομένως το ερώτημα αν είναι δυνατόν οι νεότερες γενεές να αυξήσουν προοδευτικά τον αριθμό των παιδιών τους, και αν ναι, που πρέπει να στοχεύουν τα όποια μέτρα ληφθούν.
Σημαντικές αλλαγές
Σύμφωνα με την έρευνα, σημαντικές αλλαγές χαρακτηρίζουν την γονιμότητα των γυναικών που γεννήθηκαν ανάμεσα στο 1930-35 και το 1995, γενεές από τις οποίες προέρχονται όλες σχεδόν οι από το 1955 και μέχρι σήμερα γεννήσεις. Οι μεγαλύτερες από τις γυναίκες αυτές, όσες δηλαδή γεννήθηκαν από το 1930 έως τα μέσα της δεκαετίας του 1950, έκαναν κατά μέσο όρο 2,25-2,00 παιδιά γύρω από τα 28 τους.
Στη συνέχεια όμως, μετά από μια μικρή ανακοπή της πτωτικής πορείας, όσες γεννήθηκαν μετά τα μέσα της δεκαετίας του 1950 άρχισαν εκ νέου να περιορίζουν τον αριθμό των παιδιών: 1,90 κατά μέσο όρο αυτές που γεννήθηκαν γύρω από το 1960 στα 26 τους και λιγότερα από 1,5 όσες έχουν γεννηθεί γύρω από το 1985 (αλλά σε πολύ μεγαλύτερη ηλικία, στα 31,5 έτη).
Η αύξηση του αριθμού παιδιών που θα φέρουν στον κόσμο τις αμέσως επόμενες δεκαετίες οι νεότερες γενεές, είναι εφικτή αν δημιουργηθεί ένα εξαιρετικά ευνοϊκό περιβάλλον για την απόκτησή τους. Αν αυτό επιτευχθεί θα ανακοπεί και η πτώση των γεννήσεων με προοπτική μεσοπρόθεσμα την αύξησή τους, και, μακροπρόθεσμα, ένα πολύ πιο ισορροπημένο ισοζύγιο γεννήσεων-θανάτων και μια επιβράδυνση της γήρανσης).
Για να γίνει αυτό απαιτείται το «κλείσιμο» προοδευτικά της διαφοράς ανάμεσα στον αριθμό των παιδιών που επιθυμούν και σε αυτόν που κάνουν οι διαδοχικές γενεές, απαιτείται δηλαδή η αύξηση από 1,4 παιδιά που έκαναν όσες γεννήθηκαν γύρω από το 1985 σε 1,8-1,9 παιδιά σε αυτές που γεννήθηκαν μετά το 2010.
Που θα πρέπει να στοχεύουν τα μέτρα
Τα όποια μέτρα ληφθούν θα πρέπει επομένως να είναι επικεντρωμένα στο παιδί και την οικογένειά του ανεξάρτητα από τη μορφή της (συμβίωση με ή χωρίς σύμφωνο, γάμος….) και να στοχεύουν κυρίως:
• στη σημαντική μείωση του (άμεσου και έμμεσου) οικονομικού κόστους των παιδιών,
• στην εναρμόνιση της οικογενειακής με την επαγγελματική ζωή,
• στην άρση των έμφυλων διακρίσεων τόσο στον δημόσιο όσο και στην ιδιωτικό βίο,
• στην αύξηση όχι μόνον των ποσοστών απασχόλησής τους αλλά και των διαθέσιμων μισθών-εισοδημάτων τους,
• στην ταχύτατη επίλυση του στεγαστικού προβλήματος των νεότερων γενεών στα μεγάλα κυρίως αστικά κέντρα μέσω ενός εκτεταμένου προγράμματος κοινωνικής κατοικίας,
• στην άρση του κλίματος αβεβαιότητας και στη μερική προστασία από κινδύνους που ενδεχομένως θα αντιμετωπίσουν στο μέλλον οι νεότερες γενεές.
Σύμφωνα με τους καθηγητές, στο Σχέδιο αυτό θα πρέπει να προταχθούν των όποιων μέτρων, όχι μόνον γενικοί άλλα και συγκεκριμένοι στόχοι -στόχοι που θα πρέπει να είναι συμβατοί με αυτούς συγγενών πολιτικών- και να τεθεί και ο επιδιωκόμενος ορίζοντας επίτευξής τους, αναγκαία προϋπόθεση για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των όποιων μέτρων. Χρειάζεται δε ταυτόχρονα να ληφθούν υπόψη, όχι μόνο η διεθνής εμπειρία και οι τάσεις και εξελίξεις σε επίπεδο χώρας, αλλά και οι σημαντικές αποκλίσεις των δημογραφικών δεικτών από τους μέσους εθνικούς όρους σε περιφερειακό επίπεδο.
