Άρχισε, με την παρουσίαση του επετειακού τόμου – ημερολογίου 2018, και συνεχίζεται για τη φετινή χρονιά ο νέος κύκλος εκδηλώσεων και δράσεων της «Μαγνήτων Κιβωτού, για τη διάσωση του Πολιτιστικού Αποθέματος»,με αντικείμενο τις Λαϊκές Τέχνες, που έχει ως τίτλο: «Μαγνήτων Τέχνες Λαϊκές».
Όπως αναφέρεται από τον φορέα πολιτισμού της Μητρόπολης «Μαγνήτων Κιβωτός», «όμως, πέραν των αφιερωμένων δράσεων και εκδηλώσεων στο θεματικό έτος 2018, η «Μαγνήτων Κιβωτός», πιστή στην ιδρυτική της διακήρυξη και στις προτροπές και την επιθυμία του Προέδρου της, Σεβ Μητροπολίτη Δημητριάδος και Αλμυρού, κ. Ιγνατίου, δημιουργεί, συμμετέχει και στηρίζει και άλλες εκδηλώσεις, που αξιολογούνται ως ενδιαφέρουσες.
Για τους λόγους αυτούς με εξαιρετικό ενδιαφέρον δέχθηκε την πρόταση από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Καταγομένων εξ Ανατολικής Ρωμυλίας Νομού Μαγνησίας με έδρα την Ν. Ιωνία Βόλου, να τιμήσουμε τον παπα Νίκανδρο, τον Ανατολικορωμυλιώτη Μακεδονομάχο αγωνιστή και παράλληλα να αναδείξουμε όλον το πλούτο του πολιτισμού και την παράδοση της χαμένης πατρίδας.
Η μεγάλη μουσικοχορευτική εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο Συνεδριακό Κέντρο Θεσσαλίας, στα Μελισσάτικα, το ερχόμενο Σάββατο 28 Απριλίου 2018, στις 7.30 το απόγευμα.
Στην είσοδο του Συνεδριακού Κέντρου, θα παρουσιάζεται Έκθεση Φωτογραφίας με αναφορά στα πολιτιστικά στοιχεία της Ανατολικής Ρωμυλίας, καθώς και παραστατική κατασκευή γάιντας (γκάιντας), καβάλας και φιόρας (φλογέρας), από τον λαϊκό τεχνίτη και μουσικό Νικόλαο Παπαδημητρίου. Στον ίδιο χώρο ,θα γίνεται αναπαράσταση ραψίματος Ανατολικορωμυλιώτικης παραδοσιακής φορεσιάς, από την Γκιζντημούδη Σουλτάνα, που έμαθε την τέχνη από τους προγόνους της.
Την κεντρική ομιλία για το τιμώμενο πρόσωπο, τον παπα-Νίκανδρο, τον ιερωμένο, τον δάσκαλο και αγωνιστής του Ελληνικού Έθνους.
Οι Σύλλογοι καταγομένων από την Ανατολική Ρωμυλία, του Νομού Μαγνησίας και των Καρυωτών Γιαννιτσών, θα παρουσιάσουν τους πλούσιους χορούς των προγόνων τους, που θα συνοδεύονται με αφήγηση και αντιπροσωπευτική μουσική.
Την εκδήλωση θα κλείσει ο σεβασμιότατος Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνάτιος.
παπά Νίκανδρος. Κατά κόσμο Αναστάσιος Παπαϊωάννου
Στο χωριό Μεγάλο Μπογιαλίκι της Ανατολικής Ρωμυλίας (Β. Θράκη), το 1877 γεννιέται ο παπά Νίκανδρος ή κατά κόσμο Αναστάσιος Παπαϊωάννου και εκεί μαθαίνει τα πρώτα του γράμματα. Ένα χρόνο από τη γέννησή του το 1878, ιδρύθηκε η αυτόνομη επαρχία της Ανατολική Ρωμυλία και έζησε στη παιδική του ηλικία, όλες τις δύσκολες καταστάσεις που βίωνε ο ελληνισμός της, από το τότε Βουλγαρικό στοιχείο στη σύντομη ιστορία της, που το 1885 καταργήθηκε de facto και ενοποιήθηκε με το Πριγκιπάτο της Βουλγαρίας.
Σπουδάζει τα ελληνικά γράμματα και επιστέφει στο χωριό του ως δάσκαλος στο δημοτικό σχολείο για έναν χρόνο και κατόπιν σε ηλικία 20-21 ετών, καλείται να διδάξει σε δημοτικό σχολείο της ακριτικής Χάλκης στα Δωδεκάνησα. Ήταν αγαπητός τόσο ως δάσκαλος αλλά και ως άνθρωπος, που όταν έφυγε, οι μικροί μαθητές του αλλά και οι κάτοικοι του νησιού δεν μπορούσαν να τον ξεχάσουν.
Το 1900 εγγράφεται στη νομική των Αθηνών ,που ήταν και η μεγάλη του επιθυμία να σπουδάσει νομικά και παράλληλα δραστηριοποιείται στις αντιστασιακές οργανώσεις των Αθηνών και συγκεκριμένα στη “Μακεδονική άμυνα”.
Τα δεινά που υφίσταται ο Ελληνισμός της Θράκης και της Μακεδονίας τόσο από τους Τούρκους, όσο και από τους Βούλγαρους, δεν αφήνουν κανένα περιθώριο αδράνειας για τον νεαρό φοιτητή, που αποφασίζει να εγκαταλείψει τις σπουδές του στο τέταρτο έτος και να επιστρέψει στα πατρογονικά εδάφη ως δάσκαλος στις Καρυές της Αν. Ρωμυλίας το 1903, αλλά με κύριο σκοπό να συνδεθεί με τους τοπικούς ηγέτες των επαναστατικών οργανώσεων. Η δραστηριότητά του γίνεται αντιληπτή από τις Βουλγαρικές οργανώσεις, ο κίνδυνος σύλληψης του ήταν μεγάλος, οπότε αναγκάζεται να εγκαταλείψει την περιοχή και να επιστρέψει στη Θεσσαλονίκη. Το Ελληνικό προξενείο της Θεσσαλονίκης, που οργάνωνε τα ανταρτικά σώματα της Μακεδονίας μαθαίνει την δράση και την αξία του ως αγωνιστή του Έθνους, τον φέρνει σε επαφή με τους επικεφαλείς του, τον Λάμπρο Κορομηλά και τον Αθανάσιο Εξαδάχτυλο και τον στέλνουν στη Δοϊράνη ως διευθυντή της Αστικής Σχολής το 1906. Παράλληλα δραστηριοποιείται στην οργάνωση των ανταρτικών σωμάτων της Αλμωπίας (Καρατζόβα), προκειμένου να αποτρέψει τον εκβουλγαρισμό της περιοχής. Για να μπορέσει να ανταποκριθεί στα οργανωτικά του καθήκοντα χωρίς να γίνεται αντιληπτός από τους αντιπάλους του, ο Λάμπρος Κορομηλάς και άλλοι παράγοντες του ελληνικού προξενείου τον προτρέπουν και τον πείθουν να χειροτονηθεί αρχικά ως ιεροδιάκονος και μετέπειτα αρχιμανδρίτης. Παίρνει το ιερατικό όνομα Νίκανδρος και για να δικαιολογήσουν την τοποθέτηση, θεσπίζεται η θέση του αρχιερατικού επιτρόπου Καρατζόβας (Αλμωπίας) το 1908. Ο μακεδονικός αγώνας τον Ιούλιο του 1908 διακόπτεται με τη υποχρεωτική αμνηστία, που παραχώρησαν οι Νεότουρκοι στους αντιμαχόμενους Έλληνες και Βουλγάρους. Στο διάστημα αυτό αναζητά από τα γύρω χωριά Σοσάνδρα, Γαρέφη και Μπάχοβο παλιούς μακεδονομάχους, τους οργανώνει σε ανταρτικές ομάδες και τους εξοπλίζει . Οι ομάδες αυτές μετά από τρία τέσσερα χρόνια, το 1912 όταν ο ελληνικός στρατός πέρασε το Σαραντάπορο και απελευθέρωνε την μία μετά την άλλη τις πόλεις της κεντρικής Μακεδονίας και μετά την μεγάλη νίκη που πέτυχε στη μάχη των Γιαννιτσών, απελευθέρωσαν την σημερινή Αλμωπία πάντα υπό την καθοδήγηση και των ευφυϊών χειρισμών του παπα-Νίκανδρου καταλαμβάνοντας την Αριδαία και παραδίδοντάς την στον ελληνικό στρατό και στον ταγματάρχη Ιωάννη Σταματόπουλο, στις 4 Νοεμβρίου του 1912 την ημέρα που εντελώς συμπτωματικά γιόρταζαν οι Άγιοι Ιωαννίκιος και Νίκανδρος. Μετά την απελευθέρωση έρχεται στα Γιαννιτσά που διαμένουν μέλη της οικογένειάς του. Κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο συλλαμβάνεται από τους Γερμανούς, μετά από προδοσία των Βουλγάρων και ενώ πηγαίνουν να τον εκτελέσουν στα Γρεβενά, απελευθερώνεται από τους άνδρες της Εθνικής Αντίστασης. Μετά τη λήξη του πολέμου, ζει στα Γιαννιτσά στον συνοικισμό των Καρυωτών με την οικογένειά του μέχρι το τέλος του βίου του το 1966.Επιτέλεσε μέγιστο κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο.
Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Καταγομένων εξ Ανατολικής Ρωμυλίας Νομού Μαγνησίας, ιδρύεται στις 10 Μαΐου 1979, από άτομα που ήθελαν να ενώσουν πολιτισμικά & πολιτιστικά κάτω από έναν φορέα, όσους είχαν την ίδια ιδιαίτερη κοινή καταγωγή, τα ίδια ήθη και έθιμα και το σπουδαιότερο, να μεταφέρει στις επόμενες γενιές αυθεντικά και με τον πλέον ορθό τρόπο, όλη την πολιτιστική κληρονομιά της Ανατολικής Ρωμυλίας (Β. Θράκης).
Ο Σύλλογος από την ίδρυσή του έως και σήμερα έχει ως έδρα την Ν. Ιωνία Βόλου και συμμετέχει με τις χορευτικές του ομάδες, υπό την καθοδήγηση του χοροδιδασκάλου του σε πολιτιστικές εκδηλώσεις, ανταμώματα, θεατρικές παραστάσεις, με θέματα από την καθημερινή ζωή των Ανατολικορωμυλιωτών, όπως την αναβίωση του παραδοσιακού τους γάμου το έθιμο της Συντιάγκας της Περπερούνας, Καμήλες κ.α.
Διαθέτει πλούσιο βεστιάριο αυθεντικών παραδοσιακών στολών όλων των ηλικιακών ομάδων, είναι ιδρυτικό μέλος της (ΠΟΣΑΡ) Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Ανατολικής Ρωμυλίας, που ιδρύθηκε το 1992, συμμετέχει σε όλα τα συνέδρια της, στις εκλογικές τις διαδικασίες, στα Ανταμώματα, στα Φεστιβάλ χορών Ανατολικής Ρωμυλίας και σε εκδρομές – επισκέψεις στα πατρογονικά εδάφη, σεμινάρια παραδοσιακών χορών, παρουσιάσεις βιβλίων κ.α., δείχνοντας έτσι την πολυδιάστατη παρουσία του ως πολιτιστικού φορέα, ενώ διατηρεί επαφές με πολλούς συλλόγους της Μαγνησίας, της Μακεδονίας και Θράκης.
Η δράση του Συλλόγου στα 39 χρόνια παρουσίας του, έχει ξεπεράσει τα σύνορα της χώρας μας με συμμετοχές σε χορευτικά φεστιβάλ στις πόλεις Φιλιππούπολη, Σόφια Καβακλί , Μοναστήρι , Γκάμποβο, Τρόϊαν καθώς και στο Πανευρωπαϊκό Χορευτικό Φεστιβάλ στην Βουδαπέστη. Πρόεδρος είναι ο Ανδρέας Τριχιάς και χοροδιδάσκαλος ο Παύλος Λιτούδης.
Η πλειοψηφία του προσφυγικού πληθυσμού των Καρυών της Ανατολικής Ρωμυλίας (Βόρειος Θράκη), εγκαταστάθηκε στα Γιαννιτσά του Νομού Πέλλας, κατά το έτος 1924, με την αμοιβαία ανταλλαγή πληθυσμών Ελλάδος και Βουλγαρίας, συστήνοντας τον Συνοικισμό Καρυωτών.
Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Καρυωτών Γιαννιτσών, « ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΡΩΜΥΛΙΑ» ιδρύθηκε το 1978, συνεχίζοντας το έργο του Σωματείου «ΚΑΡΥΑΤΙΣ ΑΡΤΕΜΙΣ» που ιδρύθηκε στις Καρυές της Ανατολικής Ρωμυλίας, κατά τις αρχές του προηγούμενου αιώνα (1903) , από τον Ανατολικορωμυλιώτη Δάσκαλο , Μακεδονομάχο και ευεργέτη Αρχιμανδρίτη Νίκανδρο Παπαϊωάννου.
Σκοπός του Συλλόγου είναι η διαχρονική διατήρηση της ιστορικής μνήμης με τη διάσωση- προβολή και διάδοση των λαογραφικών πολιτιστικών στοιχείων , της μουσικής και χορευτικής παράδοσης των προγόνων μας.
Ως ενεργός πολιτιστικός οργανισμός , ο Σύλλογος συμμετέχει σε πολλές καλλιτεχνικές εκδηλώσεις . Κάποιες από αυτές διοργανώνονται από τον ίδιο, ενώ αρκετές έχουν καλυφθεί και προβληθεί τηλεοπτικά με μεγάλη επιτυχία τόσο από τηλεοπτικά κανάλια τοπικής όσο και πανελλήνιας εμβέλειας.
Αξίζει να αναφερθεί, ότι ο Σύλλογος, έχει καταφέρει να εκδώσει μουσικό δίσκο, επιτυγχάνοντας τη διάσωση σημαντικού μέρους της παραδοσιακής πολιτιστικής μουσικής κληρονομιάς των Καρυωτών.
Με πολύ σεβασμό στην Παράδοση της ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΡΩΜΥΛΙΑΣ , ο Σύλλογος διατηρεί αυτούσιους τους χορούς , λειτουργώντας σχετικά χορευτικά τμήματα τόσο για μικρούς όσο και για ενήλικες χορευτές.
Με τη μεγάλη αυτή μουσικοχορευτική εκδήλωση, με ομιλίες και την παρουσίαση της λαϊκής τέχνης της Ανατολικής Ρωμυλίας, που θα πραγματοποιηθεί στο Συνεδριακό Κέντρο Θεσσαλίας, στα Μελισσάτικα, το Σάββατο 28 Απριλίου 2018, στις 7.30 το απόγευμα, καλούμε τους πατριώτες του και τους Βολιώτες να τιμήσουν τον Ανατολικορωμυλιώτη Μακεδονομάχο αγωνιστή παπα-Νίκανδρο και παράλληλα να παρακολουθήσουν την ανάδειξη όλου του πλούτου του πολιτισμού και της παράδοσης της Αλησμόνητης Πατρίδας».
